دریاچه ارومیه نفس‌ها را تنگ کرد

چندسالی است که حال خراب دریاچه ارومیه که به سرعت به سوی نابودی پیش می‌رود، برای همگان محرز شده و حتی از سال گذشته و با تشکیل کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه، اقدامات جدی برای احیای آن کلید خورده است، اما درنهایت تمام هشداری که طی سال‌های اخیر در این زمینه داده شد نگرانی بابت شدت یافتن گردوغبار نمک در منطقه، نابودی کشاورزی و در نهایت کوچ اجباری ساکنان منطقه بوده است و کمتر کسی به این مهم توجه داشته که میزان نمک سطح خشک شده دریاچه 8میلیارد تن است و با وزیدن هر باد و نسیم، توفانی از نمک به هوا برمی‌خیزد، تاکنون سلامت چه تعداد از مردم منطقه را به خطر انداخته است؟

نتایج بسیار نگران‌کننده است

مدیر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه دراین باره به جام‌جم می‌گوید: آزمایشی توسط کارگروه نجات دریاچه ارومیه در دانشگاه شریف انجام شد. به این ترتیب که 88 دانش‌آموز با سنین هشت تا 13 سال را از سه روستای شرق دریاچه ارومیه انتخاب کرده و به مدت یک ماه، عمل دم و بازدم آنها را مورد سنجش قرار دادیم تا از این طریق حجم ریه آنها را به دست آوریم که متاسفانه نتایج این آزمایش بسیار نگران‌کننده است، زیرا نتایج آزمایش نشان می‌داد که هشت نفر از این دانش‌آموزان دچار تنگی قفسه سینه شدند، یعنی قفسه سینه آنها کوچک شده و به همین خاطر ممکن است در آینده دچار بیماری‌های بسیار شدید ریوی شوند. بعضی دیگر از دانش‌آموزان هم اعلام کردند که از تنگی نفس، شب‌ها از خواب می‌پرند. برخی هم گفتند که خس‌خس سینه دارند و نفس کشیدن برایشان سخت است.

مسعود تجریشی در پاسخ به این پرسش که چه میزان از این علائم به دلیل استنشاق نمک است، می‌افزاید: تمام این علائم و بیماری‌ها به دلیل استنشاق نمک طی چندین سال است، زیرا اکنون پنج الی شش سال است که نمک در منطقه غوغا می‌کند به طوری که فقط در شهرستان شبستر نشستن نمک روی برگ درختان موجب سوخته شدن آنها و در نتیجه خشک شدن تمام باغ‌های مردم شده است. همچنین سقط جنین در دام‌های منطقه به شدت افزایش یافته که دلیل آن افزایش فشار خون به دلیل استنشاق و مصرف نمک است. استاد دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به این‌که آزمایش انجام شده فقط روی گروه بسیار کوچکی از مردم منطقه بوده است، تصریح می‌کند: گروه مورد آزمایش در سنینی بودند که کمترین آسیب‌پذیری را داشتند، حال آن‌که اگر وضعیت سلامت تمام مردم منطقه به ویژه گروه‌های آسیب‌پذیرتر مورد رصد و پایش قرار گیرد، مطمئنا به نتایج بسیار نگران‌کننده و فاجعه‌باری خواهیم رسید.

چاره چیست؟

تجریشی با تاکید بر این‌که مهم‌ترین کار و اولویت این کارگروه در وهله اول، مهار نمک و جلوگیری از انتشار بیشتر آن در منطقه و همچنین در امان ماندن مردم از پیامدهای بیشتر غبار نمک است، می‌گوید: گرچه برنامه ده ساله برای احیا و آبگیری دریاچه ارومیه تدوین شده، اما اجرای یک برنامه سه‌ساله تثبیت که از سال گذشته آغاز شده، دقیقا به منظور جلوگیری از انتشار بیشتر نمک در هوا و کاهش تاثیرات منفی آن است.

مدیر برنامه‌ریزی و تلفیق کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه اقدامات تثبیت دریاچه را شامل رهاسازی آب از چند سد، لایروبی رودخانه‌های منتهی به حوضه به منظور تسهیل ورود روان آب‌ها به دریاچه، قرق دام و نهال‌کاری دانسته و در توضیح آنها می‌افزاید: رهاسازی آب به دریاچه اولین بار در بهمن و اسفند سال گذشته و به میزان 136 میلیون مترمکعب از سد بوکان صورت گرفت که امسال این میزان به بیش از 200 میلیون مترمکعب افزایش خواهد یافت، ضمن این‌که از سد حسنلو نیز حدود 50 میلیون مترمکعب رهاسازی آب خواهیم داشت. لایروبی رودخانه‌ها نیز تقریبا دو هفته پیش به پایان رسیده که با این عملیات، حجم زیادی از روان آب‌ها و رودخانه‌ها که پیش از این در اراضی پخش شده و به دریاچه نمی‌رسید، از این پس وارد آن خواهد شد.

تجریشی درخصوص اجرای نهال‌کاری و قرق دام هم می‌گوید: از آنجا که چریدن دام‌ها بر سطح دریاچه، موجب شکسته شدن کریستال‌های نمک شده که با هر بار وزش باد به هوا بر می‌خیزد، چرای آنها را در ناحیه دریاچه ممنوع کرده‌ایم. نهال‌کاری در سطح خشک شده دریاچه نیز از سال گذشته و با همکاری خود مردم آغاز شد که امسال نیز با همکاری دو سازمان جنگل‌ها و محیط‌زیست در سطح گسترده‌تری ادامه می‌یابد. این متخصص مدیریت آب درنهایت یادآور می‌شود که تبخیر زیاد آب در تابستان بخش زیادی از آب‌های رهاسازی شده به دریاچه را هر ساله خشک خواهد کرد، همانند اتفاقی که امسال رخ داد، با این همه از آنجا که هدف ما افزایش ماندگاری آب در دریاچه در شرایط کنونی به منظور مهار غبار نمک است، با همین آب اندک برجای مانده هم می‌توانیم به این هدف دست یابیم تا همزمان کار احیا را نیز بخوبی پیش ببریم.

افزایش اشعه ماورای بنفش در اطراف دریاچه

مجری استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز معتقد است اشعه ماوراء بنفش در اطراف دریاچه ارومیه5/2 برابر افزایش یافته است که می‌تواند پاسخی برای بالا رفتن آمار سرطان در اطراف دریاچه ارومیه باشد.

هادی بهادری می‌افزاید: با توجه به تحقیقاتی که اخیرا توسط آذربایجان شرقی در روستاهای اطراف آذرشهر انجام‌ شده نتایجی از قبیل خس‌خس سینه در کودکان، آب‌مروارید در افراد مسن، سقط‌جنین احشام و فشارخون بالا نیز دیده‌ شده است. وی با تاکید بر انجام تحقیقات بیشتر در این زمینه یادآور می‌شود: با توجه به مشابهت دریاچه ارومیه با دریاچه آرال، ۵۰ درصد مردم اطراف دریاچه آرال به بیماری‌هایی از این قبیل مبتلا بودند و به سبب این‌که دریاچه ارومیه از شوری بیشتری برخوردار است، بروز بیماری‌های بد‌تر در مردم ساکن در شهرهای اطراف این دریاچه احتمال داده می‌شود.

تشدید بروز بیماری سرطان

عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به این‌که بروز بیماری‌های تنفسی، پوستی، چشمی، فشار خون و تشدید سرطان می‌تواند از آثار درازمدت خشک شدن دریاچه ارومیه در میان مردم منطقه باشد، می‌گوید: متاسفانه شاهد کم‌کاری وزارت بهداشت در خصوص بررسی تاثیرات خشکی دریاچه ارومیه بر سلامت مردم هستیم.

مهدی احمدی در گفت‌وگو با ایلنا می‌افزاید: نگرانی ‌ای که در مورد ارومیه وجود دارد، به دلیل وجود رسوبات نمکی و فلزات سنگینی است که نشست کرده و به مرور زمان ممکن است در هوا بلند شود و در بلندمدت بر سلامت مردم تاثیر بگذارد و حتی بروز بیماری سرطان در منطقه را نیز تشدید کند.

فاطمه مرادزاده