فیزیک به خدمت درمان می‌آید

بخش پزشکی هسته‌ای برای بسیاری از این بیماران آشناست. بیش از 400 هزار بیمار مبتلا به سرطان در کشور داریم که خیلی‌هایشان از خدمات این بخش بیمارستانی استفاده کرده‌اند. خبرهای خوش این است که تفاهم‌نامه ساخت اولین بیمارستان هسته‌ای کشور در بوستان ولایت تهران امضا شده است. رئیس سازمان انرژی اتمی هم خبر داده که 48 ماه برای ساخت این بیمارستان هسته‌ای، زمان لازم است. به قول علی‌اکبر صالحی، این اولین بیمارستان هسته‌ای منطقه است که با مجموعه امکانات تشخیصی ازجمله پرتودرمانی و مدرن‌ترین تجهیزات پزشکی دنیا تجهیز خواهد شد تا بیماران، نیازمند رفتن به خارج از کشور نباشند.

همچنین قرار است در این مرکز تحقیقات با استفاده از دانش و توان مهندسی پزشکی در زمینه بازسازی، ساخت و نوآوری در دستگاه‌های پزشکی انجام گیرد. این طرح کلان که فیزیک و نظام درمان را با هم آشتی می‌دهد، می‌تواند کمک بزرگی برای بیماران مبتلا به سرطان باشد. در این گزارش تلاش کرده‌ایم با زبانی ساده از بیمارستان هسته‌ای بگوییم؛ این که این بیمارستان چگونه می‌تواند به بیماران صعب‌العلاج کمک کند و چه خدمات هسته‌ای به این بیماران ارائه دهد.

تجمیع خدمات و آسایش بیماران

تجمیع خدمات تشخیصی در یک مکان واحد، کار بیمار را راحت‌تر می‌کند. هم اکنون خدمات تشخیصی «پت اسکن» فقط در یکی از بیمارستان‌های تهران انجام می‌شود. یعنی بیماران در سراسر کشور باید برای استفاده از این خدمات تشخیصی، به این بیمارستان بیایند، اما برای ادامه درمان باید به مرکز دیگری بروند. در حالی که با ساخت بیمارستان هسته‌ای، خدمات تشخیصی و درمانی در یک مکان واحد جمع می‌شود.

این کار در وقت و هزینه بیماران مبتلا به سرطان نیز صرفه‌جویی عظیمی به‌بار خواهد آورد. از طرفی، پزشک هم کارش راحت‌تر می‌شود و به‌جای آن که بیمار را در چند مرکز مختلف درمان کند، همه امکانات و خدمات برای پزشک در یک بیمارستان تجمیع شده و پزشک با دست پرتر و با صرف زمان کمتر می‌تواند به بیماران کمک کند.

دکتر الهام هاشمی،متخصص رادیوتراپی و آنکولوژی در گفت‌وگو با جام‌جم معتقد است: تجمیع همه خدمات درمانی، دارویی و تشخیصی در بیمارستان هسته‌ای، اتفاق بزرگی است که دسترسی بیماران به خدمات‌ درمانی را هم افزایش می‌دهد؛ زیرا بیمار با یک بار مراجعه می‌تواند به تشخیص پزشک از همه خدمات بیمارستان هسته‌ای بهره ببرد.

درمان بیماران با کمک شیمی‌درمانی، رادیوتراپی و انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای، هرساله بیماران زیادی را پشت نوبت نگه می‌دارد، اما این بیمارستان قادر خواهد بود تعداد این پشت نوبتی‌ها را هم بسیار کمتر کند.

هزینه نیست، سرمایه‌گذاری است

در بیمارستان هسته‌ای، فقط بحث تشخیص و درمان بیماری سرطان مطرح نیست، بلکه در این بیمارستان می‌توان بسیاری از بیماری‌ها مثل بیماری‌های قلبی و عروقی را هم قبل از وخیم شدن آن تشخیص داد.

درست است که امکان دارد در بیمارستانی هم بخش پزشکی هسته‌ای وجود داشته باشد، اما تعداد این بیمارستان‌ها بسیار کم است و این بخش‌ها نیز قادر نیستند همه خدمات پزشکی هسته‌ای را به بیماران ارائه دهند. افتتاح این بیمارستان با هزار تخت بیمارستانی، حدود هزار میلیارد تومان هزینه خواهد داشت، اما در ازای آن، پیشرفته‌ترین خدمات پزشکی هسته‌ای در این بیمارستان تجمیع خواهد شد. جدای از آن، نباید از خاطر برد که بخش پزشکی هسته‌ای در بیمارستان‌ها، بیشتر جنبه تشخیصی دارد، در حالی که در بیمارستان‌های هسته‌ای، تشخیص و درمان با هم جمع می‌شود. همچنین قرار است این بیمارستان، فعالیت‌های تحقیقاتی و آموزشی هم انجام دهد. به گفته رئیس سازمان انرژی اتمی، ما در این بیمارستان نباید فقط خریدار تجهیزات باشیم، بلکه باید بتوانیم تجهیزات را هم بازسازی کنیم و هم نوآوری به خرج دهیم و خودمان تجهیزات جدیدی بسازیم. بنابراین تاسیس این بیمارستان را می‌توان نوعی سرمایه‌گذاری بلند‌مدت به‌حساب آورد که علاوه‌بر خدمت به بیماران می‌تواند به توسعه علمی کشور هم شتاب ببخشد.

پزشکی هسته‌ای، مرزهای درمان را می‌شکند

برای تصویربرداری در بیمارستان هسته‌ای از مواد رادیواکتیوی مانند تالیم، گالیم، تکنسیوم و ایندیوم بهره می‌برند و اغلب این تصویربرداری‌ها نیز با کمک دوربین گاما گرفته می‌شود. این مواد رادیواکتیو، دقت در تشخیص‌ها را بالاتر می‌برد و به نسبت سایر روش‌های تشخیصی، خیلی مستندتر است.

نوع دیگر تصویربرداری، با کمک رادیوداروها و با کمک دوربین PET انجام می‌شود که در بیمارستان هسته‌ای، این تجهیزات پیشرفته وجود خواهد داشت. از برخی رادیوداروها نیز در بخش درمان استفاده می‌شود. مثلا برای درمان انواع سرطان‌ها و بیماری‌های تیروئیدی، از رادیوداروها بهره می‌برند. البته معمولا این درمان‌ها در شرایط حاد بیماری انجام می‌شود. پروتون‌تراپی را می‌توان نوع دیگری از درمان‌های مبتنی بر پزشکی هسته‌ای برشمرد که در کشور ما فعلا رواج ندارد، اما قرار است که در این بیمارستان هسته‌ای، این خدمت نوین درمانی هم ارائه شود.

پزشکان ایرانی، بیمارستان را اداره می‌کنند

دوره‌ای که پزشکان هندی و بنگلادشی در کشور جولان می‌دادند و از ضعف کمبود پزشک بومی در کشور ما بهره می‌بردند، گذشته است. هم‌اکنون متخصصان ایرانی در همه حوزه‌های پزشکی، سرآمد هستند. حال تصور کنید اگر پزشکان، پیراپزشکان و پرستاران ایرانی در چنان سطح علمی نبودند که بتوانند در بیمارستان هسته‌ای کار کنند، آن وقت مجبور بودیم یا به‌طور کلی از اجرای طرح تاسیس بیمارستان هسته‌ای منصرف شویم یا نیازمند استخدام متخصصان خارجی بودیم. دکتر هاشمی بر این باور است که هم‌اکنون متخصصان ایرانی در حوزه‌های پزشکی در چنان جایگاه رفیع علمی قرار دارند که می‌توانند به‌خوبی از پس کارهای تشخیصی، درمانی، تحقیقی و آموزشی در بیمارستان هسته‌ای بربیایند.

البته همه این حرف‌ها به این معنی نیست که این بیمارستان استراتژیک از ارتباطات علمی با محافل علمی جهان غافل بماند، بلکه اتفاقا یکی از فعالیت‌های عمده این بیمارستان چندمنظوره، ارتباط علمی مستمر با قطب‌های علمی جهان و بهره گرفتن از دانش روز دنیا خواهد بود.

تشخیص بیماری؛ گام اول درمان موفق

از شناسایی غده‌های عفونی تا تشخیص تومورهای سرطانی و بیماری‌های تیروئید، فقط گوشه‌ای از مزایای انرژی هسته‌ای است. برای تشخیص زودهنگام این بیماری‌ها که قطعا فرآیند درمان را موفقیت‌آمیزتر خواهد کرد، از مواد رادیو اکتیو استفاده می‌شود. یعنی با کمک تابش الکترون و پروتون می‌توان به تشخیص اولیه و زودهنگام بیماری‌ها دست پیدا کرد.

دکتر هاشمی، توضیح می‌دهد در بیمارستان هسته‌ای می‌شود همه فرآیندهای تشخیص بیماری سرطان را به‌صورت یکجا انجام داد. خدمات تخصصی مثل «پت اسکن»، «پزشکی هسته‌ای» و «رادیوداروها»، خدمات تشخیصی هستند که به گفته هاشمی، با کمک انرژی هسته‌ای انجام می‌شود.

امین جلالوند

جامعه