بچه‌های امروز کودکی ‌نکرده بزرگ می‌شوند

حتما نباید یک کارشناس خبره حوزه کودک باشید تا چشمتان روی تفاوت‌های بچه‌هایی که در عصر حکمرانی تکنولوژی‌های هوشمند کودکی می‌کنند با بچه‌های چندسال قبل زوم شود؛ تفاوت‌هایی که بی‌اغراق از زمین تا آسمان است.

کد خبر: ۸۴۳۱۹۳

هرچقدر ذهن کوچه پس‌کوچه‌ها این روزها از صدای بازی بچه‌ها خالی است، کودکان دیروز و بزرگ‌ترهای امروز با کوچه‌های شهر هزار خاطره دارند؛ کوچه‌هایی که ذهنشان پر است از یک صدای آشنا؛ صدای بچه‌هایی که در محله‌های خاکی دوران کودکی، گُل‌کوچک، لِی لِی و گرگم به هوا بازی می‌کردند و روزگار کودکی‌شان را با هم می‌گذراندند. ‌ اما کودکان امروز، دیگر نه زو می‌شناسند، نه یه قل دوقل و اوسابه‌دوش را؛ بچه‌ها کوچه‌ها را رها کرده‌اند.

دکتر پریسا قیاسی، روان‌شناس کودک و مشاور فرزندآوری به ما توضیح می‌دهد که کودکان امروز چه تفاوت‌هایی با کودکان دیروز دارند و این تفاوت‌ها چه تبعاتی می‌تواند برای آنها داشته باشد.

امروز؛ تک‌فرزند ـ دیروز؛ چند فرزند

تعداد فرزندان یک خانواده، مهم‌ترین تفاوت بچه‌های امروز با بچه‌های نسل قبلی است‌؛ تا 15 سال پیش خانواده‌ها حداقل دو بچه داشتند؛ قطعا تربیت، رفتار و برخورد این بچه‌ها با کودکان امروز که بیشترشان تک فرزند هستند، متفاوت است. سازگاری اولین چیزی است که یک بچه در خانواده‌ای که چندفرزند دیگر در آن وجود دارد، یاد می‌گیرد یعنی کودک دیروز از همان ابتدا یاد می‌گرفت با همسالان خود، با افرادی که همرتبه و هم‌تراز خود هستند تعامل داشته باشد و ارتباط هم سطح برقرار کند، درحالی که کودک امروز این فرصت را ندارد. مهارت ارتباط و سازگاری با همسالان را نمی‌آموزد و دقیقا به همین دلیل به خانواده‌های تک فرزند توصیه می‌کنیم از سه سالگی به بعد شرایطی را برای حضور چند ساعته بچه‌ها در مهدکودک و ارتباط با همسالان فراهم کنند.

امروز؛ شخصیت بزرگسالانه ـ دیروز؛ شخصیت کودکانه

تفاوت بعدی کودکان امروز و کودکان نسل قدیم در شخصیت آنهاست. تفاوتی که ریشه‌اش به همان مبحث ارتباط نداشتن با همسالان برمی‌گردد. کودکان امروز وقتی با همسالان خودشان امکان ارتباط ندارند، دامنه ارتباطشان با بزرگ‌ترها وسیع‌تر می‌شود. از این نظر چند مشکل به‌وجود می‌آید. اولین مشکل ارتباط مستمر با افرادی است که از نظر سنی با آنها فاصله زیادی دارند، این است که بچه‌ها رفته‌رفته خودشان را در قالب بزرگسال‌ها قرار می‌دهند و رفتارهایی بزرگ‌تر از سنشان از خودشان نشان می‌دهند، حرف‌هایی می‌زنند که از نظر خیلی‌ها از یک کودک زیر هفت سال بعید است و کارهایی می‌کنند که به سن و سالشان نمی‌خورد و همین موضوع باعث شگفتی اطرافیان می‌شود. در نتیجه خیلی‌ها فکر می‌کنند کودکان امروز باهوش‌تر هستند درحالی که این موضوع ملاک درستی برای باهوش بودن نیست. کودک امروز صرفا در معرض حجم زیادی از اطلاعات قرار دارد و خیلی وقت‌ها ناخودآگاه این اطلاعات را تکرار می‌کند.

امروز؛ انفجار اطلاعات ـ دیروز؛ محدودیت اطلاعات

منابع اطلاعاتی بچه‌های نسل گذشته محدود بود؛ تنها منبع اطلاعاتی‌شان حداقل تا وقتی راهی مدرسه می‌شدند، محدود می‌شد به پدر و مادر و بزرگ‌ترهای خانواده. دقیقا به همین دلیل، حرف پدر و مادر برای آنها سند بود و هرچیزی را که پدر و مادر می‌گفتند، به‌عنوان حکم قطعی می‌پذیرفتند. بعد از دوران مدرسه هم معلم‌ها و مسئولان مدرسه وظیفه اطلاع رسانی را به عهده داشتند. نکته مهم دیگر در پررنگ شدن نقش والدین به عنوان منبع اطلاعاتی، کمرنگ بودن دسترسی عمومی به رسانه‌های مختلف به عنوان منابع خبررسان بود درحالی که امروز این‌طور نیست. کودکان امروز از سنین خیلی پایین به رسانه‌های مختلف دسترسی دارند. گوشی‌های هوشمند و تبلت، خیلی زود در اختیارشان قرار می‌گیرد، حتی می‌توانند پا به دنیای بزرگی که اینترنت برای آنها به ارمغان آورده، بگذارند و اطلاعاتی را به دست بیاورند که امکان به دست آوردنش برای نسل قبل وجود نداشت؛ به این ترتیب در معرض اطلاعات متفاوتی قرار می‌گیرند که در درستی و نادرستی‌شان ابهام وجود دارد. دقیقا به همین دلیل، ناسازگاری بین آنها و والدین بیشتر شده است. بچه‌های نسل قدیم چون برای کسب اطلاعات به پدر و مادرها و معلم هایشان رجوع می‌کردند، احترام خاصی برای آنها قائل بودند، اما امروزه همین ناآگاهی و تسلط نداشتن پدر و مادرها و حتی معلمان به تمام اطلاعات موجود در فضای واقعی و مجازی باعث شده بچه‌ها به راحتی به آنها بگویند شما متوجه این موضوع نیستید و حتی این ناآگاهی را به رخشان بکشند.

قیاسی:

کودک دیروز از همان ابتدا یاد می‌گرفت با همسالان خود تعامل داشته باشد و ارتباط هم سطح برقرار کند، درحالی که کودک امروز چنین فرصتی ندارد

امروز؛ بازی‌های فردی ـ دیروز؛ بازی‌های جمعی

بازی شاخصه مهم دوره کودکی است؛ چیزی که کودک با آن شناخته می‌شود. نکته حائز اهمیت، تفاوت در شکل بازی‌های این دو نسل است. بازی بچه‌های قدیم بر بودن در جمع استوار بود، بین بازی‌های مختلفی که از آن دوران به یادگار مانده، به‌ندرت بازی‌هایی را می‌توان دید که به صورت فردی اجرا می‌شوند. همین مشارکت، تقسیم کار و تعامل در حین انجام بازی‌های گروهی، باعث می‌شد بچه‌ها منزوی نباشند. خیلی وقت‌ها اصول زندگی و تمرین برد و باخت در این بازی‌ها به بچه‌ها یاد داده می‌شد.

طی این بازی‌ها کودک یاد می‌گرفت قوانین مسابقه را رعایت کند و در وهله دوم برای رسیدن به پیروزی باید با اعضای تیمش همکاری داشته باشد، در حالی که در بازی‌های رایانه‌ای او به سوی اعمال فردی و تصمیم‌گیری‌های فردی هدایت می‌شود. از آنجا که بازی‌های گروهی برفعالیت جسم و نوع حرکت بچه‌ها تاثیر‌گذار است، در مقایسه توان حرکتی بچه‌ها، کودکان نسل گذشته از کودکان امروز در وضعیت بهتری قرار داشتند، اما امروز بچه‌ها بیشتر تنهایی بازی می‌کنند و تا مدت‌های زیادی با یک تبلت یا گوشی هوشمند سرگرم می‌شوند. نتیجه تفاوت در شکل و ساختار بازی‌های دوران کودکی این است که ذخیره شادی بچه‌های این نسل از نسل گذشته کمتر شده است.

بچه‌های امروز و والدین متوقع

سطح توقع والدین از کودکان امروزی بالاست؛ به خاطر تک فرزند بودن، همه پدرومادرها دوست دارند همین یک بچه آنها، کامل، نابغه و باهوش باشد؛ دقیقا به همین دلیل آنها را از سنین خیلی پایین در معرض آموزش‌های مختلف قرار می‌دهند. به این ترتیب بچه‌ها ملزم به یادگیری چیزهایی می‌شوند که اصلا مورد نیازشان نیست. ورود زودهنگام به نظام آموزشی باعث می‌شود دوره کودکی بچه‌ها کوتاه شود. بچه‌ها کودکی نکرده بزرگ می‌شوند و این موضوع مشکلات زیادی درآینده برای آنها به‌وجود می‌آورد.