پاییز داغ در راه است

در حالی که به گفته کارشناسان، هم‌اکنون تابستان امسال گرم‌تر از تابستان سال‌های قبل طی می‌شود، رئیس مرکز خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی هم از افزایش دما در پاییز خبر داده و گفته که دمای پاییز امسال هم حدود نیم تا یک درجه بیشتر از معمول برای مناطق گسترده‌ای از کشور پیش‌بینی می‌شود.

شاهرخ فاتح به مهر توضیح داده که در سه ماه آینده شامل شهریور، مهر و آبان، بیشتر مناطق کشور دمایی به اندازه نیم تا یک درجه گرم‌تر از دمای معمول خواهد داشت و فقط مناطق معدودی از آذربایجان ‌غربی، مرکزی، لرستان، هرمزگان، کرمان و سیستان و بلوچستان، شرایط طبیعی دمایی را خواهد داشت.

البته خوشبختانه در سه ماه آینده (شهریور، مهر و آبان) بخش‌هایی از شمال‌غرب کشور شامل استان‌های آذربایجان‌ غربی و‌ شرقی و بخش‌هایی از شمال و شمال ‌شرق کشور شامل مازندران، گلستان، خراسان ‌شمالی، شمال خراسان‌ رضوی، شمال سمنان و مناطقی از کرمان حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد بارش بیشتری از بارش میانگین دریافت خواهد کرد، اما بقیه مناطق کشور در این مدت بارش معمولی خواهد داشت.

احد وظیفه، مدیرکل پیش‌بینی مرکز هواشناسی کشور در گفت‌وگو با جام‌جم درباره تبعات گرمای پاییز یادآوری می‌کند که میزان بارندگی در کشور ما به طور متوسط حدود یک چهارم میانگین جهانی است طوری که میانگین بارندگی در کشور ما به طور متوسط 25 سانتی‌متر است، در حالی که این میانگین در جهان، حدود 180 سانتی‌متر برآورد می‌شود.

به گفته این مقام مسئول، روش کشاورزی ما سنتی است و همچنین به کاشت محصولاتی روی می‌آوریم که به آب زیادی نیاز دارد. این دو عامل باعث شده که هدر رفتن آب در سیستم کشاورزی ما بسیار بالا باشد. همچنین کشور ما در منطقه بیابانی جهان واقع شده و مدیریت درستی هم روی مصرف آب وجود ندارد. همه این عوامل باعث شده کم‌ آبی و خشکسالی در کشور ما بسیار باشد.

وظیفه تاکید دارد حتی اگر بارش‌ها در پاییز امسال و سال آینده، نرمال باشد باز هم نمی‌تواند بی‌آبی‌های گسترده در سال‌های گذشته را برطرف کند.

حال اگر پاییز امسال، گرم‌تر از پاییز سال‌های دیگر باشد، میزان بارندگی هم کمتر خواهد بود و خشکسالی اضافه می‌شود.

به گفته مدیرکل پیش‌بینی مرکز هواشناسی کشور، گرمای بیشتر به معنی تبخیر بیشتر منابع آبی است و در نتیجه، پاییز گرم‌تر به معنی از دست رفتن منابع آبی خواهد بود.

کم‌ آبی پاییز اثراتی بزرگ دارد

«وقتی حجم بارش سالانه کشوری 2000 میلی‌متر باشد، در این شرایط اگر در یک سال 20 درصد بارندگی هم کاهش پیدا کند، چندان خودش را نشان نمی‌دهد؛ اما وقتی حجم بارش سالانه در کشور ما به حدود 200 میلی‌متر رسیده است، آن وقت اگر حتی یک سانتی‌متر هم از میزان بارندگی پاییز کم شود، این کاهش بارندگی و افزایش دما بشدت خودنمایی خواهد کرد و روی سیستم کشاورزی و زندگی روزمره مردم، تاثیر منفی خواهد گذاشت.»

مدیرکل پیش‌بینی مرکز هواشناسی کشور ضمن ارائه این هشدارها، توصیه می‌کند: نباید محصولاتی مثل هندوانه که به آب زیادی برای رشد نیاز دارد، برای صادرات در نظر گرفته شود؛ زیرا کشور ما در مرحله تنش آبی قرار دارد و به طور تدریجی به سمت بیابانی شدن پیش می‌رویم. افزون بر این، باید برای پسماندهای آب هم از نظر بهداشت و تصفیه آنها هر چه زودتر چاره‌ای بیندیشیم. جدای از همه این موارد، دمای کره زمین نیز نسبت به سال قبل، یک درجه گرم‌تر شده و همین مساله پاییزی گرم و بی‌آب‌تر در پی خواهد داشت.

پاییز؛ هر سال گرم‌تر از سال قبل

محمدطالب حیدری، مدیر هواشناسی استان کردستان در گفت‌وگو با جام‌جم، خیلی قبول ندارد که حتما پاییز امسال گرم‌تر از سال قبل می‌شود. او معتقد است هنوز نمی‌توان با قاطعیت این مساله را تائید یا تکذیب کرد، زیرا اگر در شهریور و مهر بارش پراکنده داشته باشیم، آن وقت پاییز امسال داغ تر از سال‌های قبل نخواهد بود.

اما این کارشناس هواشناسی، تاکید می‌کند که اگر پاییز امسال گرم‌تر از سال قبل بشود، بسیاری از محصولات کشاورزی مثل گندم آسیب جدی می‌بیند و بخشی از تولیدات کشاورزی ما نابود می‌شود.

حیدری خاطرنشان می‌کند: طی سال‌های اخیر، هر ساله در پاییز با افزایش نسبی دما روبه‌رو بوده‌ایم، طوری که پاییز هر سال به نسبت سال‌های قبل، گرم‌تر می‌شود.

این کارشناس یادآوری می‌کند که در چند سال اخیر و در فاصله ماه‌های آذر و دی، تمایل به گرم شدن هوا دیده شده است که همین قضیه می‌تواند روی خشکسالی و کاهش بارندگی، تاثیر مستقیم بگذارد.

دمای کشور 1.5 درجه افزایش یافته است

افزایش دما در پاییز، نگران‌کننده است و می‌تواند حیات انسان و محیط‌زیست را به مخاطره بیندازد، اما در سطحی کلی‌تر، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، پیشتر خبر داده بود که دمای کشور مابین یک تا 1.5 درجه افزایش یافته است. به اعتقاد این مقام مسئول، افزایش تولید گاز گلخانه‌ای نیز در این افزایش دما بی‌تاثیر نبوده است.

برداشت بی‎رویه و فرسایش خاک به تبع آن و کاهش بارندگی، به قول ابتکار موجب کمبود منابع آبی شده است.

برهمین اساس، این مقام مسئول اعتقاد دارد که برای رفع این بحران‌ها، باید یک تحول در حد انقلاب در بخش کشاورزی ایجاد شود، به طوری که بهره‎وری و بازده تولید افزایش و برداشت آب کاهش یابد؛ چراکه منابع آب محدود است؛ همچنین اصلاح مرتع‌داری، حفاظت از تالاب‏ها و منابع آب زیرزمینی نیز می‌تواند بحران کم‌آبی و فرآیند گرم شدن مداوم مناطق مختلف کشور را کاهش دهد.

بارش در شهریور معمولی است

استان‌های آذربایجان ‌غربی و ‌شرقی و بخش‌هایی از زنجان در مرداد ۹۴ دمایی حدود ۲ تا ۳ درجه سانتی‌گراد بیشتر از دمای نرمال را تجربه کردند. به گفته فاتح، در این مدت استان‌های اردبیل، گیلان، بخش‌هایی از آذربایجان‌غربی، زنجان، آذربایجان‌ شرقی، گلستان، کرمانشاه، ایلام و خوزستان هم حدود یک تا دو درجه گرم‌تر از نرمال بوده‌اند.البته در بخش‌هایی از استان‌های یزد، اصفهان، فارس و کرمان نیز در این مدت حدود نیم تا 1.5 درجه از شرایط طبیعی خنک‌تر بوده‌اند.

امین جلالوند - جامعه