آیا مدافعان امروز، جانشینان خوبی برای گذشتگان خود هستند؟

وارثان قلب دفاع

«تیم نیاز دارد وضع خط دفاع چهار نفره‌اش را تقویت کند، اما چه کسی را می‌توانید بهتر از همین چهار نفری که اکنون در خط دفاعی بازی می‌کنند، پیدا کنید؟ بیرون از این ترکیب، تعداد انگشت‌شماری مدافع میانی بزرگ سراغ داریم.» این دیالوگ یکی از تکراری‌ترین دیالوگ‌هایی است که ممکن است در واپسین روزهای نقل و انتقالات فوتبال اروپا از طرفداران تیم‌های مختلف شنیده باشید.

کد خبر: ۸۳۰۸۶۲

شاید شما شنیده باشید و به ذهنتان آمده باشد که این جمله کم بیراه نیست، اما در عین حال تائید این مشکل، یک مساله اساسی دیگر هم دارد که اگر نسل امروزی مدافعان میانی فوتبال جهان ضعیف و بد هستند، پس چرا تیم‌ها نمی‌توانند مانند گذشته گل‌های زیادی به ثمر برسانند؟

از زبان اعداد

برای اثبات منطق این سوال شکل گرفته، اعداد و آمار گویای همه چیز است. این اعداد به طور شفاف از اوضاع گلزنی در سال‌های اخیر خبر می‌دهند. در 20 فصل اخیر لیگ برتر انگلیس میانگین گلزنی در هر فصل نوسانات زیادی داشته و از کمترین میزان در فصل 2007-2006 با میانگین 45/2 تا بیشترین مقدار در فصل 2012-2011 با 81/2 گل در هر بازی تغییر داشته است. در فصل گذشته میانگین گل زده شده در هر بازی 57/2 بوده است. در مجموع پنج فصل گذشته میانگین گلزنی 75/2 بوده و در پنج فصل قبل آن این میانگین 56/2 گل بوده است. در پنج فصل قبل‌تر از آن میانگین گل‌های زده شده 61/2 بوده که این نشان می‌دهد جابه‌جایی‌های فاحشی در میزان گل‌های زده شده وجود ندارد و تفاوت آنها یک یا دو گل در هر هفته از بازی‌ها بوده است. این آمار و ارقام، یک داستان مشابه در همه لیگ‌هاست. بوندسلیگا بین فصول 2011 ـ 2010 تا 2015 ـ 2014 در هر بازی میانگین گل زده 92/2 را به خود دید که در پنج فصل پیش از آن میانگین گل‌های زده شده 82/2 گل و در پنج فصل قبل‌تر از آن 88/2 بود؛ بنابراین با افزایش گلزنی در فوتبال آلمان مواجه هستیم. در دیگر لیگ‌های معتبر فوتبال اروپا هم اوضاع همین‌طور است. در لالیگا میانگین گلزنی از 15 فصل قبل با 66/2 گل در هر بازی به 75/2 گل در بازی‌های فصل اخیر رسیده است. در ایتالیا حتی افزایش میزان گلزنی نداشتیم و میانگین گلزنی 63/2 در این 15 فصل تقریبا حفظ شده است، اگرچه در پنج فصل میان 05/0 گل کاهش داشته‌ایم. در لیگ یک فرانسه، میانگین گلزنی از 3/2 گل در هر بازی در پنج فصل ابتدایی هزاره جدید میلادی به 47/2 گل در پنج فصل اخیر رسیده است. بنابراین حتی اگر مدافعان امروزی دنیای فوتبال را مدافعانی کاملا معمولی بدانیم، بازهم شاهد زدن گل‌های بیشتری از سوی مهاجمان نیستیم و می‌توان گفت میان پنج لیگ معتبر فوتبال اروپا، میانگین گلزنی نسبت به پنج فصل 2000 تا 2005، تنها 08/0 افزایش پیدا کرده است. با این شرایط باید بگوییم چه مدافعان و چه مهاجمان نسبت به 15 سال قبل شایستگی‌های کمتری دارند، در حالی که از فوتبالی که این روزها شاهدش هستیم، چنین حسی برداشت نمی‌شود. اگرچه این روزها در این لیگ‌ها بیشترین تمرکز روی پول است، اما توسعه استعدادیابی و ظهور قوانین جدید در مورد قرارداد بازیکنان و رفع محدودیت‌های آنها برای بازی در لیگ‌ها و تیم‌های مختلف اروپایی باعث شده فوتبال همواره رو به پیشرفت باشد و سطح کلی فوتبال بهتر از گذشته شود.

ابداعات جدید تاکتیکی

شاید خیلی‌ها هنوز معتقد باشند مدافعان میانی وضع بدتری پیدا کرده‌اند و همین باعث شده تیم‌ها بیشتر حالت تدافعی داشته باشند. به اعتقاد آنها ضعف مدافعان است که این شرایط را برای تیم‌ها به‌وجود آورده و آنها را محتاط کرده است. با این حال ما از ده سال گذشته تا حال اطلاعات دقیقی در مورد تعداد شوت‌هایی که در هر بازی به سمت دروازه‌ها زده می‌شود یا گل‌هایی که مدافعان به طور مستقیم مقصر آن هستند، در اختیار نداریم؛ اما در عین حال بازی‌ها از حالت فیزیکی به سوی بازی‌های تاکتیکی چون تیکی تاکا و پرس پرفشار متمایل شده و تاکتیک‌های فوتبال بازتر از گذشته شده است، تاکتیک‌هایی که جدید‌ترین ابداعات دنیای فوتبال برای هجومی‌تر شدن بازی هاست. اکنون تعداد تیم‌های اندکی با دو هافبک تدافعی بازی می‌کنند و بیشتر تیم‌ها از مدافعان کناری هجومی استفاده می‌کنند تا مدافعان کناری ثابت.

ظهور سرعت در فوتبال

عده‌ای دیگر می‌گویند مدافعان ضعیف‌تر از گذشته‌اند، اما دلیل این که گل‌های بیشتری نسبت به گذشته نمی‌بینیم، آن است که سرعت آهنگ بازی‌ها آرام‌تر شده است. مشخصا این یک استدلال بی‌پشتوانه است، چراکه تنها کافی است در دنیای مجازی فیلم‌های بازی‌های مختلف را باردیگر نگاه کنید تا اشتباه بودن این ادعا ثابت شود. اکنون بازیکنان سریع‌تر و آماده‌تر از گذشته هستند و بسیاری از اطلاعات این مساله را اثبات می‌کند. این روزها همه عوامل دست به دست هم داده‌اند تا بازی‌ها شکل هجومی‌تری پیدا کنند. از سوی دیگر کمتر شاهد تکل‌های خشن مدافعان یا کشیدن پیراهن مهاجمان هستیم. قوانین آفساید هم به انجام بازی‌های هجومی کمک می‌کند. علاوه بر این، تحول در حق پخش تلویزیونی و تلاش برای افزایش سرگرم کنندگی یک بازی فوتبال باعث شده فوتبال به سوی یک نمایش هجومی حرکت داشته باشد.

نبوغ ستاره‌ها

شاید این روزها ویدئوهای کمی از جاگیری یا بازی‌خوانی فوق‌العاده یک مدافع میانی ببینیم که این سبب می‌شود برخی از همین موضوع به عنوان دلیلی برای تحلیل رفتن کیفیت فوتبال یاد کنند، اما در مقابل ما گل‌های دیدنی بیشتری را تماشا می‌کنیم و گاهی اوقات آنها را روی تصاویر آهسته موشکافی می‌کنیم. دقتی که باعث می‌شود روی همین تصاویر آهسته اشتباهاتی جزئی از یک مدافع را پیدا کنیم، چراکه مهاجمی چون لیونل مسی می‌تواند هر روز کار بهتر و جدیدتری از خودش نشان دهد. بازیکنی که در بازی مقابل بایرن مونیخ از سد جروم بواتنگی گذشت که می‌توان گفت یک فصل بی‌عیب و نقص را پشت سر گذاشت و آنها که بازی‌های بایرن را دنبال می‌کردند، قطعا این موضوع را تائید می‌کنند. با این حال در آن بازی مسی یک مهاجم تمام‌عیار بود که با آن گل در مرحله نیمه نهایی لیگ قهرمانان توانست جایزه بهترین گل فصل اروپا را به خانه ببرد. حال در مقابل این گل شرایطی را در نظر بگیرید که مسی پنالتی خود را از دست می‌دهد یا کریستیانو رونالدو ضربه ایستگاهی خود را به بالای دروازه می‌فرستد؛ شرایطی که تنها 20درصد احتمال وقوع آن دارد. در این حالت چنین اشتباهی را چه از بواتنگ و چه از هر مدافع دیگری شاهد نیستیم. به همین سبب این اشتباهات معدود از این فوق‌ستاره‌ها بسرعت از خاطره ما محو می‌شود، چراکه آنها بارها و بارها گلزنی می‌کنند و خاطره تازه‌تری ایجاد می‌کنند.

در گذشته وضع مدافعان متفاوت بود. فوتبال کمتری در تلویزیون می‌دیدیم و در بسیاری از کشورها کمتر جزئیات آن موشکافی می‌شود. به همین دلیل مدافعانی چون تونی آدامز یا الساندرو نستا در بازی‌هایی که در تمام دنیا پخش تلویزیونی داشت تمام تلاش خود را می‌کردند تا بازی‌های بی‌عیب‌تری به نمایش بگذارند. عملکرد در بازی‌های بزرگ نسبت به بازی مقابل بولتون یا باری متفاوت بود، چراکه اخبار آن بازی‌ها به‌طور عمده در دنیا انتشار پیدا نمی‌کرد. این روزها ما با وسواس بیشتری عملکرد مدافعان میانی را دنبال می‌کنیم و به همان نسبت توقع‌مان از آنها بالا رفته است. از آنها توقع داریم چه از نظر قدرت فیزیکی و چه از نظر سرعت با حریفان خود برابری کنند که شاید شدنی نباشد.