تخیلات یک هنرمند جسور

از آن مردان با بینشی که نه فقط آثارش و نه فقط ماجراهای خلق هنری‌اش، بلکه عقاید، زندگی و دیدگاه‌های شخصی‌اش هم مثل یک اثر هنری خواندنی و جذب‌کننده بوده است. این را فروش بالا، توجه زیاد و بینش‌های عمیقی نشان می‌دهد که کتاب خاطراتش نمایانگر آن است.

شناخت بونوئل که به فیلمساز و هنرمندی سوررئالیست (فراواقعگرا) معروف است، شناخت برهه‌ای از تاریخ اروپا، تفکر حاکم بر این قاره، مصائب جاری در آن و نظریه‌هایی مهم است که تاریخ کشورهای غربی را دگرگون کرده است.

فروید، مارکس و نیچه را می‌توان به عنوان بزرگ‌ترین نظریه‌پردازان قرن بیستم به نوعی در آثار بونوئل دید. هرچند که بونوئل به آنها توجه داشت، اما باید بدانید که او یک هنرمند مستقل بود که همه چیز را، حتی بزرگ‌ترین نظریه‌ها را در دستگاه درک و فهم خودش پردازش و بیان می‌کرد.

او نظریه‌پرداز یا فعال اجتماعی نبود، او زاویه‌ای نورانی برای دیدن جهان و عمیق‌ترین عواطف و امیال و عقاید و رفتار انسان گشوده بود و لذا خود در مقام یک هنرمند، متفکر و جدی بود.

حال امید روشن ضمیر به همت نشر نیلا کتابی کوچک، با قطع پالتویی به عنوان واقعیت و اشتیاق چاپ کرده تا دیباچه‌ای باشد برای شناخت بونوئل. بونوئل فیلمساز غریبی بود، با این‌ که مهم‌ترین فیلم‌هایش را بین اواخر دهه 20 و اواسط دهه 70 میلادی ساخته بود، اما هنوز هم فیلم‌های او تر و تازه و عجیب است.

فیلم سگ آندلسی (1929) به عنوان یکی از فیلم‌های بونوئل نه‌تنها از غریب‌ترین آثار این کارگردان متفاوت، بلکه از غریب‌ترین فیلم‌های تاریخ سینماست. کتاب واقعیت و اشتیاق بیشتر از هر اثر دیگری به این فیلم بونوئل پرداخته به طوری که یک فصل این کتاب کوچک تماما درباره این فیلم است. سگ اندلسی را بونوئل به همراه سالوادور دالی، نقاش سوررئالیست و رفیق نزدیک خود ساخته بود.

ترکیبی از دو آدم متفاوت و عجیب که با هنری رشک‌برانگیز، اثری بی‌بدیل خلق کردند و کتاب امید روشن ضمیر دریافتی خوب و عمیق در عین کوتاهی و روانی از این فیلم به دست می‌دهد.

بخش دیگر کتاب هم به مسیر کار هنری بونوئل اختصاص دارد و عنوانش هست مسیر یک شورشی. در پایان هم علاوه بر فیلم‌شناسی بونوئل تصاویری جذاب از آثار مختلف او و پشت صحنه فیلم‌هایش چاپ شده که دیدنش بعد از خواندن این کتاب خالی از لطف نیست.

ممکن است دچار این سؤال شوید که این کتاب به چه درد شما می‌خورد. این کتاب تصویر خوبی است برای یادگیری از کسی که در نسبت با جامعه‌اش مواجهه خود را به تخیلش سپرد، انسانی جسور که نگاهش می‌تواند رهایی بخش باشد و درس‌آموز.

چمدان (ضمیمه پنجشنبه - روزنامه جام جم)