ما و این بازی «آشنا»

به‌طور طبیعی شما انتظار دارید بلافاصله دستگاه مسئول به صحنه آمده و هم ریشه‌ها و علت موضوع را بیان کند و هم از تدابیر اتخاذ شده در آینده برای جلوگیری از تکرار ماجرا خبر دهد، اما آیا در واقعیت کشور ما این پاسخگویی و شفافیت اعمال می‌شود؟ پاسخ این پرسش را باید در انجام همان بازی آشنا که نامش را در کودکی «کی بود، کی بود، من نبودم» گذاشته بودیم، جستجو کرد. در این بازی به یک‌باره چند دستگاه موازی به همراه شمار زیادی اظهارنظر‌کننده به میدان می‌آیند و هریک از زاویه‌ای علت ماجرا را بیان و تحلیل می‌کنند. اما در عین ‌حال، هیچ‌کدام مسئولیت بروز ماجرا را به‌عهده نمی‌گیرند و جالب اینجاست، مقصر را هم از نگاه خود معرفی نمی‌کنند، بلکه فقط می‌گویند و می‌گویند و می‌گویند... در نتیجه این‌که پس از مدتی، کسی نمی‌فهمد واقعا سروته ماجرا کجاست و چه کسی مقصر است. در مرحله بعد نیز با گذشت زمان، به یک‌باره تمام آن اظهارنظرکنندگان انبوه سکوت می‌کنند و انگار نه انگار که ماجرایی اتفاق افتاده و خانی رفته و خانی آمده است و پایان بازی نیز فراموش شدن ماجرا و سپرده شدن به بایگانی است.

حافظه اقتصاد، اجتماع و دیگر بخش‌های کشور نمونه‌های متعددی از اجرای این بازی نخ‌نمای مدیریتی را به خاطر دارد که آخرین مواردش را که بیشتر اقتصادی است، سقوط هواپیمای ایران ـ 140 و اخیرا هم بروز سیل در سه استان کشور و بروز خسارت فراوان است. در ماجرای سیل، افراد زیادی اظهارنظر کردند و عوامل زیادی نیز به عنوان علت خسارت فراوان معرفی شد، اما دست‌کم تاکنون، جمع‌بندی روشنی از ماجرا توسط یک زبان صریح و شفاف به مردم ارائه نشده است. لذا می‌توان انتظار داشت یک هفته یا یک ماه دیگر نیز ماجرای سیل اخیر مانند دیگر موارد، با سکوت تا بایگانی راکد، همراهی شود. با این حال واقعیت این است که این گونه شانه خالی کردن‌های برخی مدیران از زیر بار مسئولیت حوادثی که ناشی از عملکرد مستقیم یا غیرمستقیم آنهاست، از وجدان عمومی جامعه پاک نمی‌شود و مسئولیت آن بخصوص در بخش اخلاقی و وجدانی همواره همراهشان خواهد بود. اگر مانند ماجرای سیل اخیر دستگاهی یا مدیری به خاطر پول، حریم و زمین سست حاشیه رودخانه را فروخته و مهندسی زیر نقشه آن بنای سست را امضا کرده، دیر یا زود عکس‌العمل لازم را خواهند دید. اما جدا از بحث اخلاقی، مدیران ارشد کشور باید برای توقف بازی معروف کی‌بود، کی‌بود، من نبودم و ضعفی که در مدیریت میان بخشی کشور وجود دارد، فکری اساسی کنند، چرا که حل مشکل مدیریت، شاه کلید ‌حل مشکلات فعلی کشور است.

سید علی دوستی موسوی

دبیر گروه اقتصاد