شکست طرح 36 ساله تحریم

پس از شکست دو موج نخست تحریم‌ها، فشارهای سیاسی ـ اقتصادی علیه کشورمان، توسعه ایران را نشانه گرفت تا مانع شود کشوری مستقل و غیروابسته به واشنگتن، به سطحی از پیشرفت برسد که الگویی برای دیگر کشورهای غیرمتعهد باشد.

موج سوم تحریم‌ها بیشتر معطوف به بهانه‌های حقوق‌بشری و نظامی پی گرفته شد، اما از دهه 1380 شمسی، موج چهارم تحریم‌ها با محور برنامه هسته‌ای کشورمان آغاز شد. تحریم‌هایی که فلج‌کننده خوانده شد، ولی نتوانست مانع پیشرفت ایران در دستیابی به چرخه کامل تولید سوخت صلح‌آمیز هسته‌ای شده و مردم را به سبب فشارهای اقتصادی، از نظام جدا کند.

رویکرد امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب در برابر این تحریم‌ها، همواره براساس راهبرد مقاومت بوده است؛ راهبردی که تاکنون باعث شکست تحریم‌های اعمال شده علیه کشورمان شده و این تحریم‌ها نتوانسته به هدف نهایی، یعنی وادارسازی تهران به تسلیم در برابر زیاده‌خواهی‌ها برسد. آنچه در ادامه می‌آید، به این راهبرد کلان در مواجهه با تحریم‌های اعمال شده علیه کشورمان در بیش از سه دهه گذشته نگاهی دارد.

محاصره اقتصادی، تحفه آسمانی

حضرت امام خمینی(ره) با نگاه عمیقی که نسبت به مناسبات بین‌المللی داشتند، درباره محاصره اقتصادی انقلاب اسلامی آن هم همزمان با اوج‌گیری دفاع مقدس به پیامدهای مثبت آن اشاره داشته و در فرمایشاتی تاریخی، تحریم را یک «تحفه آسمانی» توصیف کرده و در خرداد 1364 فرمودند: «شما امروز خودتان بحمدالله قدرت در دست دارید و خودتان تمام رشته‌ها را در دست دارید و با همه توطئه‌هایی که آنها کردند، همه را خود شماها خنثی کردید و همین تحریم اقتصادی برای شما یک تحفه آسمانی بود که فکرهای متفکران ما را به راه انداخت.» (صحیفه امام ج 16‌/‌276) ایشان همچنین در یکی دیگر از فرمایشات‌شان تصریح کردند: «این جنگ و تحریم اقتصادی و اخراج کارشناسان خارجی، تحفه‌ای الهی بود که ما از آن غافل بودیم. اکنون اگر دولت و ارتش کالاهای جهانخواران را خود تحریم کنند و به کوشش و سعی در راه ابتکار بیفزایند، امید است کشور خودکفا شود و از دریوزگی از دشمن نجات یابد.» (صحیفه امام ج 21‌/‌433) پیروزی کشورمان در مقابل تحریم‌ها تحت رهبری امام راحل و مقاومت مردم به نتیجه رسید. در همین خصوص امام خمینی(ره) می‌فرمایند: «باعث مسرت است که ملت مسلمان ایران با همه این تحریم‌ها و مشکلات مقابله کرد و به جای دست دراز کردن به سوی سایر کشورهای پیشرفته برای کمک، شروع به ساخت همه چیزهای مورد نیاز خود نمود.» (ماهنامه حضور، شماره 30، ص384)

رهبر معظم انقلاب نیز از همان سال‌های ابتدایی مسئولیت‌شان، دقیقا با رویکردی مشابه در موضوع تحریم‌های اقتصادی نظر داده‌اند. ایشان در اردیبهشت 1374 و در دیدار با جمعی از کارگران و فرهنگیان فرمودند: «ما در دوران جنگ، از جهات گوناگون، محدودیت‌های زیادی از قبیل سلاح، مهمات و ابزارهای جنگی داشتیم. حال هم این آقایان [آمریکایی] می‌خواهند زحمت بکشند و برای ما محدودیت ایجاد کنند. مگر ما در هشت سال دوره‌ جنگ محدودیت نداشتیم؟!... می‌دانید نتیجه چه شد؟ نتیجه این شد که به فضل پروردگار و به حول و قوه‌ الهی، جوانان مومن این مملکت، به گوشه‌ انبارها و کارگاه‌ها رفتند، درها را روی خودشان بستند و مشغول کار شدند. ما امروز برخی از پیچیده‌ترین ابزارهای جنگی را که دشمن به عقلش هم خطور نخواهد کرد، خودمان در داخل تهیه می‌کنیم. البته ما را به ساختن بمب اتمی و شیمیایی متهم می‌کنند که اینها دروغ است.»

پیام ایران به تحریم‌کنندگان: ایستادگی

با وجود تاکید امام راحل و رهبر معظم انقلاب بر ایستادگی در برابر تحریم‌ها، کشورهای غربی در دهه 1370 شمسی موج تازه‌ای از تحریم‌ها را علیه کشورمان اعمال کردند. آنها گمان می‌کردند این موج تحریم می‌تواند ایران را به ریل وابستگی که در دوره رژیم پهلوی وجود داشت، بازگرداند. با این حال پیام ایران به این کوشش‌ها واضح بود. رهبر انقلاب در سوم خرداد 1375 و در جمع نیروهای شرکت‌کننده در مانور بزرگ ولایت قاطعانه فرمودند: «اگر دو سه برابر این تحریم هم نسبت به ملت ایران اعمال شود، این ملت، استقلال خود را از دست نمی‌دهد.» ایشان در همان سخنرانی تاکید می‌کنند: «تحریم و محاصره‌ اقتصادی از سوی رژیم ایالات متحده‌ آمریکا و هر رژیم دیگری، ملت ایران را متزلزل نمی‌کند.»

در اولین روز سال 1378 حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با روشن‌بینی، ابعاد تحریم‌های غرب علیه کشورمان را این طور روشن می‌کنند: «اجزای نقشه‏ دشمن چه چیزهایی است؟ اولا تا آنجا که بتوانند زورشان برسد و تیغشان ببُرد مشکلات اقتصادی برای کشور درست کنند و بتراشند؛ تحریم اقتصادی کنند و به مجازات شرکت‌ها بپردازند... در کنار این، در تبلیغات خودشان نسبت به مسائل اقتصادی کشور، بزرگنمایی هم بکنند. البته مشکلات اقتصادی هست؛ اما دولت ما هم که بیکار نیست، کار دیپلماسی و کار تجاری می‏کند... هر کدام از یک طرف، دائم مشغولند. دائم کار می‏کنند. در این دنیای بزرگ، بالاخره دشمن تلاش می‏کند.»

پیشرفت و خودکفایی، نتیجه تحریم

جالب است نتیجه همه این تحریم‌ها ادامه توسعه ایران و افزایش اثرگذاری کشورمان در جهان اسلام بود. رهبر انقلاب سال 1382 در جمع کارگزاران نظام می‌فرمایند: «با این کشور کاری کرده بودند که نه فقط دستاورد علمی و فناوری، بلکه حتی امید آن را هم نداشته باشد. بنابراین، ما از نقطه هیچ شروع نکردیم، بلکه از هیچ همراه با نومیدی شروع کردیم! انقلاب اسلامی از اینجا وارد میدان شد و بحمدالله امروز پیشرفت کرده است.»

ایشان در همان سال تصریح می‌کنند: «در دوران انقلاب، ما با تحریم و جنگ و مشکلات گوناگون و کارشکنی‌ها مواجه بوده‌ایم؛ اما به فضل پروردگار این موفقیت‌ها در نظام اسلامی به دست آمده و جزو افتخارات نظام اسلامی است.» رهبر معظم انقلاب یک سال بعد در جمع مهندسان کشورمان می‌فرمایند: «تحریم‌ها و اخم و تخم‌هایی که [دنیای صنعتی و دنیای غربی] از اول انقلاب تا الان با ما داشته‌اند [به پیشرفت ما کمک کرده است]. بعضی‌ها از تصور این تحریم‌ها دلشان آب می‌شود. من می‌خواهم بگویم نه، این به ما کمک کرد.» رهبر انقلاب در بهمن 87 نیز تاکید می‌کنند: «از دل انواع و اقسام تحریم‌هایی که سال‌های متمادی است بر کشور ما تحمیل کرده‏اند، ناگهان ماهواره‏ امید بیرون می‏آید و به فضا پرتاب می‌شود. از دل همه‏ سختگیری‌هایی که انجام دادند، ناگهان توانایی غنی کردن اورانیوم ـ که یک کار محدود و محصوری است و دربست، ملک طلق قدرت‌های بزرگ است و بدون اجازه آنها هیچ جا نباید برود ـ در این کشور رشد می‌کند و جان می‌گیرد و خودش را نشان می‌دهد. این نشان‏دهنده‏ این است که دشمن نتوانسته، تحریم او هم اثر ندارد، تهدید او هم اثر ندارد. چرا؟ چون این ملت عزم راسخ خود را که متکی به آن ایمان عمیق هست، حفظ کرده است و حرکت می‌کند و پیش می‌رود و نمی‌توانند.»

شکست سه موج نخست تحریم‌های ضدایرانی در نهایت باعث شد آمریکا و متحدانش خود را آماده اعمال موج تازه‌ای علیه کشورمان کنند. سال 1384 و در آستانه تصویب تحریم‌های جدید هسته‌ای، رهبر فرزانه انقلاب فرمودند: «اینهایی که امروز دم از محاصره‏ اقتصادی می‏زنند و تهدید به تحریم اقتصادی می‏کنند، کسانی هستند که در طول سال‏های گذشته، هرجا توانسته‏اند، این تحریم را اعمال کرده‏اند. همین الان بعضی از دولت‏های اروپایی، هنوز وسایلی را که از زمان رژیم طاغوت خریداری شده و پول آنها را هم شاید چند برابر گرفته بودند، به ما نمی‏دهند! تحریم از این بالاتر؟ آنها در مواردی هم ابزارها و قطعات لازم را به ما ندادند. جوان‏های ما وقتی دیدند راه از این طرف بسته است، از درون راه باز کردند. برای یک ملت مستقل، این درست است که به درون خودش مراجعه کند، در درون خود کاوش کند، درمان خود را به دست خودش بسازد و الا اگر می‏خواستیم پشت در خانه دیگران دست به سینه بایستیم ـ همچنان که سال‏های متمادی در دوران رژیم طاغوت، این کشور و این ملت را به این روش عادت داده بودند ـ زندگی مستقلی نداشتیم و همان وضع سابق بود. وقتی ما را تحریم کردند، امام اظهار خوشوقتی کردند و گفتند بهتر! حق با ایشان بود. ما بر اثر تحریم، به خود آمدیم و تحرک پیدا کردیم؛ حالا هم همین‏طور است. با این حرف‏ها، ملت ایران را تهدید می‏کنند. این تهدید فایده‏ای دارد؟»

ایشان مهر ماه سال 86 در خطبه‌های عید فطر توصیه کردند: «ما اگر آدم‌های اهل اسراف و ولنگاری در خرج باشیم، ممکن است تحریم برای آدم مسرف و ولنگار سخت تمام بشود؛ اما ملتی که نه، حساب کار خودش را دارد، حساب دخل و خرج خود را دارد، حساب مصلحت خود را دارد، زیاده‏روی نمی‌کند، اسراف نمی‌کند. خب، تحریم کنند. بر یک چنین ملتی از تحریم ضرری وارد نمی‌شود.» ایشان در اردیبهشت سال 87 در جمع عشایر شهرستان نورآباد بیان کردند: «ملت ما دست به دست هم بدهند و کشور را از وابستگی اقتصادی نجات بدهند. انقلاب، ما را از وابستگی سیاسی نجات داد. در راه استقلال اقتصادی هم کارهای زیادی شده است؛ اما همت همه‏ ملت ایران از قشرهای مختلف را می‏طلبد تا کشور بتواند از لحاظ اقتصادی کاری بکند که دیگر تهدید به تحریم و محاصره‏ اقتصادی معنا پیدا نکند.»

تدبیر رهبر انقلاب برای مهار موج تازه تحریم‌ها خیلی زود، شکسته شدن این موج ضدایرانی را نشان داد. رهبر معظم انقلاب در ابتدای سال 90 تصریح کردند: «ازجمله‌ چیزهایی که همت مضاعف را در زمینه‌ اقتصادی نشان می‌دهد، مواجهه‌ هوشمندانه و مقتدرانه با تحریم‌هایی است که غرب به سردمداری آمریکا و متأسفانه پیروی کورکورانه بعضی از دولت‌های اروپایی از آمریکا علیه ایران اعمال کرد. از اول سال ۸۹ اینها به خیال خودشان حرکت تحریم ایران را تشدید کرده‌اند. خودشان در محاسباتشان ـ که خبرهایش به ما می‌رسید ـ صحبت می‌کردند، می‌گفتند که این تحریم‌ها پنج شش ماهه جمهوری اسلامی و ملت ایران را به زانو درمی‌آورد؛ تصورشان این بود. آنها به فکر بودند که به وسیله‌ تحریم‌ها کار را آنچنان بر ملت ایران دشوار کنند و دایره را آنچنان بر ملت ایران تنگ کنند که ملت ایران به نظام خودشان، به جمهوری اسلامی معترض شوند؛ هدفشان این بود. یک برخورد هوشمندانه و قدرتمندانه‌ای با این تحریم‌ها انجام گرفت و تیغ دشمن کند شد. دشمن نتوانست با این تحریم‌ها به هدف‌های خود دست پیدا کند. خوشبختانه با تلاش زیاد، با کار متراکم شبانه‌روزی، مسئولان در بخش‌های مختلف توانستند از این عقبه عبور کنند. امروز خود غربی‌ها اعتراف می‌کنند، می‌گویند تحریم ایران دیگر فایده‌ای ندارد.»

ایشان در بیانات خود در مرداد همان سال نه فقط بر بی‌فایده بودن تحریم‌های تازه تاکید کردند، بلکه پیشرفت در شرایط تحریم را نیز موردتوجه قرار دادند: «پیشرفت در شرایط تحریم؛ یکی از نقاط مهم قوت کشور این است. در سخت‌ترین شرایط تحریم، کشور پیشرفت کرده. در چه چیزی پیشرفت کرده؟ یکی در مقوله‌ علم و فناوری... ما در زمینه‌ هسته‌ای پیشرفت کردیم، در زمینه‌ فناوری زیستی پیشرفت کردیم، در فناوری نانو پیشرفت کردیم، در فناوری انرژی‌های نو پیشرفت کردیم، در صنایع هوافضا پیشرفت کردیم، در ساخت ابررایانه‌ها پیشرفت کردیم، در مساله‌ بسیار مهم سلول‌های بنیادی پیشرفت کردیم، مساله‌ شبیه‌سازی همین‌جور، در رادیوداروها همین‌جور، در نانوداروهای ضدسرطان همین‌جور؛ اینها همه جزو دانش‌های سطح بالای دنیاست.»

ایشان درباره چرایی پیشرفت کشور با وجود تحریم‌های صورت گرفته، یادآوری کردند: «توسعه‌ تحریم‌ها و تنوع تحریم‌ها در سال‌های اخیر بیشتر بوده، لیکن در مقابل توسعه و تنوع فعالیت‌های سازنده در کشور، کوچک و ناچیز است.»

رهبر انقلاب با وجود این چارچوب‌ ادامه پیشرفت در زمانه تحریم را این طور صورت‌بندی کردند: «در راه پیشرفت، توقف ممنوع است؛ خودشگفتی ممنوع است؛ غفلت ممنوع است؛ اشرافی‌گری ممنوع است؛ لذت‌جویی ممنوع است؛ به فکر جمع کردن زخارف دنیا افتادن، برای مسئولان ممنوع است. با این ممنوعیت‌هاست که می‌توانیم به قله برسیم.»

ایشان در مرداد سال 91 بود که بر راهبرد اقتصاد مقاومتی برای برون‌رفت از فشار تحریم تاکید کردند: «به نظر ما طرح‌های اقتصاد مقاومتی جواب می‌دهد... تحریم بنزین را در برنامه داشتند؛ اقتصاد مقاومتی تحریم بنزین را خنثی کرد. و بقیه‌ چیزهایی که مورد نیاز کشور است.»

ضعف غرب در برابر ایران

رهبر معظم انقلاب تاکید می‌کنند تحریم‌ها نه فقط باعث پیشرفت ایران شده، بلکه ابهت غرب را نیز زیر سوال برده است. ایشان در خطبه‌های نماز جمعه در بهمن 1390 می‌فرمایند: «امروز غربی‌ها در مسائل اقتصادی دچار ضعفند، در مسائل سیاسی دچار ضعفند، در تصمیمات بین‌المللی دچار ضعفند؛ ازجمله همین تصمیم به تحریم ما. اینها خواستند در واقع جمهوری اسلامی و ملت ایران را به خاطر اسلام مجازات کنند. تهدید کردند: تحریم‌های فلج‌کننده، تحریم‌های دردآور! هی گفتند، گفتند. این تحریم‌ها از دو جهت به نفع ماست: اولا وقتی ما تحریم بشویم، به استعداد و ظرفیت داخلی رو می‌آوریم... جهت دومی که این تحریم‌ها به نفع ماست، این است که... همه‌ دنیا فهمیدند این تحریم‌ها برای فشار بر ایران، برای عقب‌نشینی در قضیه‌ هسته‌ای و قضایای دیگر است. خب، وقتی ما عقب‌نشینی نکردیم، چه اتفاقی می‌افتد؟... نتیجه این می‌شود که هیبت غرب و هیبت تهدیدهای غرب در چشم این ملت‌های منطقه که قیام کردند، می‌شکند و عزت ملت ایران و قدرت ملت ایران در چشم اینها زیاد می‌شود؛ و این به نفع ماست.»

ایشان یک ماه بعد طی سخنانی، ریشه شکست پروژه تحریم ایران را در توهم آمریکا دانسته و بیان می‌کنند: «شنیدیم که رئیس‌جمهور آمریکا گفته است ما به جنگ با ایران فکر نمی‌کنیم. خیلی خوب؛ این خوب است، این حرف عاقلانه‌ای است، این خروج از توهم است. در کنارش گفته است که ما با تحریم، مردم ایران را به زانو درمی‌آوریم ـ نقل به مضمون ـ این توهم است. آن خروج از توهم در آن بخش اول خوب است، باقی ماندن در توهم در این بخش دوم به آنها ضربه خواهد زد. وقتی محاسبات انسان بر مبنای توهم بود، برمبنای واقعیت‌ها نبود، پیداست که در برنامه‌ریزی‌ای که براساس این محاسبات انجام می‌دهد، شکست خواهد خورد و این، همین است.»

این که تحریم آخرین تیر ترکش آمریکا علیه کشورمان است، مهم‌ترین عامل در ضعف آمریکا علیه کشورمان به‌شمار می‌رود. رهبر انقلاب در این رابطه در اولین روز سال 94 و در جمع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی می‌فرمایند: «تحریم تنها ابزار دشمن است، این را بدانند. تنها ابزار دشمن برای مقابله‌ با ملت ایران امروز عبارت است از تحریم؛ اگر ما درست عمل کنیم، با تدبیر عمل کنیم، تحریم می‌تواند بی‌اثر شود.»

مذاکره، راهی برای فرار واشنگتن از فشار شکست تحریم

شکست تحریم‌های ضدایرانی باعث شد واشنگتن و پنج کشور همراهش در تحریم ایران، حاضر به حضور در مذاکره‌ای جدی و موثر با ایران درباره برنامه هسته‌ای کشورمان شوند. هرچند رهبر انقلاب در بهمن 1391 فرمودند: «تحریم‌ها با مذاکره برداشته نخواهد شد؛ این را من به شما عرض بکنم. هدف تحریم‌ها چیز دیگری است. هدف تحریم‌ها خسته کردن ملت ایران است، جدا کردن ملت ایران از نظام اسلامی است. مذاکره هم که انجام بگیرد، اگر ملت ایران باز در صحنه باقی باشد و بر حقوق خود اصرار بورزد، این تحریم‌ها وجود خواهد داشت.» با وجود این، طرف مقابل احساس کرد برای بیرون آمدن از فشار شکست پروژه تحریم، می‌تواند با ورود به یک دور مذاکره فشرده شکلی دیگر به فرآیند امتیازخواهی از تهران دهد. این درحالی بود که واشنگتن همزمان با مذاکرات هسته‌ای، تهدید نظامی خود علیه کشورمان را هم ادامه داد و در همین راستا بود که رهبر انقلاب در آبان 92 تصریح کردند: «تحریم کارساز نیست برای آمریکا؛ این را هم بدانند و من گمان می‌کنم خودشان هم می‌دانند. دلیل این که ما می‌گوییم آنها خودشان می‌دانند تحریم کارساز نیست، این است که تهدید نظامی را هم چاشنی می‌کنند.»

ایشان در همان سال در جمع دانش‌آموزان بیان کردند: «اگر یک روزی هم مساله‌ هسته‌ای حل شد ـ فرض کنید جمهوری اسلامی عقب‌نشینی کرد؛ همان ‌که آنها می‌خواهند ـ خیال نکنید مساله تمام خواهد شد؛ نه، ده بهانه‌ دیگر را بتدریج پیش می‌کشند: چرا شما موشک دارید؟ چرا هواپیمای بدون‌سرنشین دارید؟ چرا با رژیم صهیونیستی بد هستید؟ چرا رژیم صهیونیستی را به‌رسمیت نمی‌شناسید؟ چرا از مقاومت در منطقه‌ به قول خودشان خاورمیانه حمایت می‌کنید؟ و چرا؟ و چرا؟ و چرا؟ مساله این نیست که اینها سر قضیه‌ هسته‌ای با جمهوری اسلامی اختلاف پیدا کرده باشند؛ نه، تحریم آمریکا از اول انقلاب شروع شد، روز به ‌روز هم بیشتر شده است، تا امروز که خب به
نقطه‌ بالایی رسیده.»

ایشان هرچند با اصل مذاکرات موافقت کردند، اما در بهمن 92 در جمع مردم آذربایجان تذکر دادند که «تا وقتی ما چشممان به دست دیگران باشد، دنبال این باشیم که کدام مقدار از تحریم‌ها کم شد، کدام مقدار چنین شد، فلان حرف را فلان مسئول آمریکایی گفت یا نگفت، به جایی نمی‌رسیم.»

علاج کار، اقتصاد مقاومتی است

روشن است که 1+5 برای پایان دادن به پروژه ناکارآمد تحریم کشورمان تن به مذاکره داده است، ولی رسانه‌های غربی در تبلیغات خود وانمود می‌کردند اثرگذاری تحریم‌ها باعث پذیرش مذاکره از سوی ایران شده است. این در حالی است که داخل کشورمان، هرچند تاثیر تحریم انکار نشد، اما بر این نکته تاکید شد که عبور از مشکلات ناشی از آن راهکار روشنی دارد. رهبر انقلاب، بهمن 92 در جمع مردم آذربایجان تاکید کردند: «علاج مشکلات کشور، پیمودن راه اقتصاد مقاومتی است؛ یعنی تکیه به درون. چشم را ندوزیم به دست دیگران؛ ما تواناییم، ما ثروتمندیم، هم ثروت انسانی داریم ـ نیروی انسانی ما در دنیا کم‌نظیر است، اگر نگوییم بی‌نظیر ـ [هم] ثروت‌های زیرزمینی؛ ثروت‌های ما فوق‌العاده است. دنیا به ما احتیاج دارد؛ به‌قدری که دنیا به ما احتیاج دارد، ما به دنیا احتیاج نداریم.» ایشان یک سال قبل از آن در دیدار اعضای مجلس خبرگان فرموده بودند: «برخی از این مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها است و برخی هم مربوط به مدیریت‌ها و سیاست‌های اقتصادی است، اما نکته مهم این است که این مشکلات قابل حل هستند.» در اولین روز سال 92 هم ایشان با اشاره به اثرگذاری تحریم‌ها در برخی حوزه‌ها خاطرنشان کرده بودند: « این هم یک اشکال اساسی در خود ما است. اقتصاد ما دچار این اشکال است که وابسته‌ به نفت است. ما باید اقتصاد خودمان را از نفت جدا کنیم؛ دولت‌های ما در برنامه‌های اساسی خودشان این را بگنجانند.» ایشان آبان 92 در دیدار 50 هزار فرمانده بسیج سراسر کشور هم فرمودند: «ما در زمینه‌ تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و برنامه‌ریزی‌های اقتصادی نقاط ضعفی داشته‌ایم؛ این نقاط ضعف موجب شده دشمن احساس کند با تحریم و امثال آن می‌تواند رخنه ایجاد کند؛ این فرصتی است برای ما تا این نقاط ضعفمان را بشناسیم، آنها را برطرف کنیم و ان‌شاءالله برطرف خواهیم کرد.»

در ارتباط با همین تاکیدات بود که بهمن 92، رهبر معظم انقلاب سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی را ابلاغ کردند و در آن، بر «رصد برنامه‌های تحریم و افزایش هزینه برای دشمن» تاکید فرمودند. ایشان اسفند همان سال از تحریم‌ها به جنگ اقتصادی تعبیر و بیان کردند: «این تحریم‌ها از حدود زمستان سال ۹۰ تا امروز، تبدیل شده به جنگ اقتصادی، دیگر اسم آن تحریم هدفمند نیست، یک جنگ تمام‌عیار اقتصادی است که متوجه ملت ما است.» ایشان اولین روز سال 93 در جوار بارگاه منور رضوی بار دیگر بر نسخه شفابخش اقتصاد مقاومتی در برابر تحریم تاکید کردند و فرمودند: «چشم‌مان به دست دشمن نباشد که کی این تحریم را برمی‌دارد، کی فلان نقطه را موافقت می‌کند؛ به درک! نگاه کنیم ببینیم خودمان چه‌کار می‌توانیم بکنیم.» ایشان در همان سخنرانی به مشکلات اقتصادی غیرتحریمی کشور نیز نظر کردند و فرمودند: «در این که گفتیم اقتصاد مقاومتی بهترین راه‌حل مشکلات اقتصادی کشور است شکی نیست، اما معنای آن این نیست که ناظر به مشکلات کنونی کشور است ـ که یک مقداری از آن مربوط به تحریم است، یک مقداری از آن مثلا مربوط به غلط‌بودن فلان برنامه است ـ نه، این مال همیشه است. اقتصاد مقاومتی یعنی مقاوم‌سازی، محکم‌سازی پایه‌های اقتصاد؛ این چنین اقتصادی چه در شرایط تحریم، چه در شرایط غیرتحریم، بارور خواهد بود و به مردم کمک می‌کند.»

رهبر انقلاب همزمان با تاکید بر راهبرد اقتصاد مقاومتی، بر ضرورت فاصله گرفتن از وابستگی به کشورهای غربی بویژه آمریکا تاکید کردند و فرمودند: «عده‌ای این جور وانمود می‌کردند که اگر با آمریکایی‌ها دور میز مذاکره بنشینیم بسیاری از مشکلات حل می‌شود، البته ما می‌دانستیم این جور نیست، اما قضایای یک سال اخیر برای چندمین بار این واقعیت را اثبات کرد.» رهبر انقلاب در کنار تصریح بر این استقلال اقتصادی، بر استفاده از ابزار تحریم علیه آنها که بر ملت ایران فشار می‌آورند نیز تاکید و بهمن 93 در جمع مردم آذربایجان خاطرنشان کردند: «ملت ایران هم می‌تواند تحریم کند؛ این را بگوییم که اگر بنای بر تحریم باشد، در آینده این ملت ایران است که آنها را تحریم خواهد کرد. بیشترین سهم گاز دنیا در اختیار ماست، مال ملت ایران است؛ گازی که یک انرژی بسیار مهم و اثرگذاری است و دنیا به آن احتیاج دارد.»

از نگاه رهبر انقلاب، مهم‌ترین عامل آسیب‌پذیری ایران در برابر تحریم‌ها، به موضوع وابستگی به درآمدهای نفتی بازمی‌گردد. ایشان اسفند 93 تصریح کردند: «حالا مثلا فرض بفرمایید ما از تحریم صدمه دیدیم و آسیب‌هایی از تحریم به اقتصاد ما، به مسائل گوناگون ما وارد شده است؛ این آسیب‌ها ناشی از چیست؟ انسان اگر چنانچه درست موشکافی کند، می‌بیند این آسیب‌ها بیشتر ناشی از وابستگی ما به نفت است.» با وجود این، ایشان در اولین روز سال 94 بیان کردند: «تحریم، مشکل‌تراش بود، اما برای ما برکاتی هم داشت. تحریم به ما نشان داد که باید به خودمان متکی باشیم و به ما ثابت کرد که می‌توانیم از نیروهای درونی خودمان استفاده کنیم.»

تحریم؛ توطئه‌ای که خنثی شد

آن‌طور که رهبر معظم انقلاب در اولین روز سال‌جاری تصریح فرمودند، هدف غرب از فشارهای اقتصادی رسیدن به هدف سیاسی است. در چنین شرایطی، هرچند این تحریم‌ها در حوزه اقتصاد موثر بوده ولی در عرصه سیاسی نتوانسته به هدف خود که جدا کردن دولت و مردم بوده، بینجامد و همین موضوع نشان می‌دهد راهبرد تحریم در قبال کشورمان در سه دهه گذشته پروژه‌ای موفق
نبوده است.

بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجتماع بزرگ مردم قم‌ در مهر 1389 می‌تواند راهگشای مردم و مسئولان در تحلیل وضعیت تحریم‌ها باشد، آنجا که می‌فرمایند: «از سال ۵۸ و ۵۹ تحریم را علیه کشور ما شروع کردند؛ لیکن این تشدید تحریم‌ها در واقع برای این است که روی مردم فشار بیاید و مردم از نظام اسلامی جدا شوند. خوشبختانه هم مسئولان گفتند، هم مردم اعلان کردند، هم عملا نشان داده شد که این تحریم‌ها به توفیق الهی اثر قابل توجهی بر زندگی مردم نخواهد گذاشت و مردم که آن زحمات و مشکلات دهه‌ ۶۰ و اوایل انقلاب را تحمل کردند، امروز با پیشرفت‌های عظیمی که پیدا شده است، اطمینانشان بیشتر و امیدشان به آینده روشن‌تر است و در مقابل دشمن می‌ایستند و توطئه‌ دشمن را خنثی می‌کنند.»