دروغ / اراده آزاد

دروغ گفتن سر باز زدن از همکاری و مشارکت با دیگران است. دروغ، هم نشانه بی‌اعتمادی ما نسبت به دیگران است و هم عامل غیرقابل اعتماد بودن ما نزد دیگران. دروغ هم ناتوانی از فهم دیگران است، هم بی‌اشتیاقی به فهمیده شدن. دروغ گفتن، نوعی اجتناب از ایجاد رابطه با دیگر انسان‌هاست.

سام هریس در بخشی از این کتاب با عنوان «اعتماد» می‌نویسد: وقتی یک رو نیستی و معلوم هم می‌شود که یک رو و روراست نیستی، بقیه بندرت این را فراموش می‌کنند. البته می‌توانیم عذرخواهی کنیم و می‌توانیم مصمم شویم که در آینده رو راست‌تر باشیم. اما نمی‌توانیم آن حس بدی را که در ذهن دیگر افراد به جا گذاشته ایم، پاک کنیم. ما از سرزمین هرزِ شرمندگی و بلوای اجتماعی می‌توانیم فقط با پیروی از یک حکم اخلاقی دور بمانیم ... دروغ نگو! سام هریس بخش‌های مختلف فصل مربوط به دروغ را با مثال‌های جالبی پی می‌گیرد، به نحوی که مخاطب در بسیاری از مواردی که دروغ موجه شمرده می‌شود، به این نتیجه می‌رسد که توجیه دروغ حتی در این موارد هم کار آسانی نیست. فصل «دروغ» کتاب دروغ/ اراده آزاد دارای بخش‌های متعددی است که عنوان برخی از آنها عبارتند از: دروغ چیست؟ آییته صداقت، دو جور دروغ، دروغ‌های مصلحت‌آمیز، اعتماد، تحسین به اندازه، رازها، دروغ در موارد افراطی و حاد، محاسبه ذهنی، یک رویی و دروغ‌های بزرگ.

اراده آزاد عنوان فصل دوم کتاب هریس است. در این فصل این مساله که اعمال ما تا چه حد تحت اختیار و اراده آزاد ماست، مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده در این فصل به عواملی که اعمال ما را از کنترل و اختیار ما خارج می‌کنند، اشاره می‌کند. در بسیاری از موارد، ما دیگران را براحتی به خاطر اعمالشان محکوم می‌کنیم، اما اگر خود را در برابر این مساله قرار دهیم که اگر من واقعا جای او بودم، به نحوی که از زمان تولد تمام تجربیات او را در زندگی داشتم، آیا واقعا چنان عملی را مرتکب نمی‌شدم، دیگر براحتی افراد را سرزنش نمی‌کردیم. عنوان برخی از بخش‌های این فصل عبارتند از: منشأهای ناخودآگاه اراده، تغییر موضوع، علت و معلول، انتخاب‌ها، تلاش‌ها و نیت‌ها، مسئولیت اخلاقی و سیاست.

کتاب دروغ/ اراده آزاد نوشته سام هریس با ترجمه خشایار دیهیمی در حجم 138 صفحه و بها 8800 تومان توسط نشر گمان منتشر شده است.