ایران و کمپ‌ دیوید منطقه‌ای

متعاقب این اطلاعیه دبیر مطبوعاتی کاخ سفید در توضیح خبر فوق اظهار کرد که رهبران کشورهای شورای همکاری روز اول با اوباما در کاخ سفید ملاقات خواهند داشت و روز بعد در کمپ دیوید در نشستی وسیع شرکت کرده و در موضوعات مختلف مانند توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های بزرگ و مسائل یمن صحبت خواهند کرد.

پیش از این اعلامیه اوباما در مصاحبه‌ای با نیویورک تایمز از مذاکره تلفنی خود با رهبران کشورهای شورای همکاری خبر داده و اعلام کرده بود که در مذاکره تلفنی با آنها اطلاعاتی درباره مذاکرات قدرت‌های بزرگ با ایران در لوزان ارائه کرده و به آنها اطمینان داده است که آمریکا از امنیت متحدین خود در منطقه کاملا دفاع می‌کند.

اوباما همچنین در این مصاحبه از تماس تلفنی خود با کامرون نخست‌وزیر انگلیس، اولاند رئیس‌ جمهور فرانسه و مرکل صدراعظم آلمان خبر داده و اضافه کرد با آنها نیز در خصوص ضرورت حمایت از متحدین خود در منطقه و در کنار آنان ایستادن، صحبت کرده است.

پیگیری مطالب منتشره در این خصوص در رسانه‌های کشورهای عربی و آمریکایی و اروپایی نشان‌دهنده این خط کلی است که آمریکا در نظر دارد در کمپ‌ دیوید اطلاعات کاملی از موضوعات مرتبط با مذاکرات ایران با قدرت‌های بزرگ را در اختیار رهبران کشورهای حوزه خلیج‌فارس قرار دهد و همزمان آنها را مطمئن سازد که امضای توافق با ایران تغییری در راهبرد و سیاست‌های آمریکا در منطقه ایجاد نخواهد کرد و آمریکا همچنان خود را به امنیت این کشورها متعهد می‌داند.

همه چیز ساده به نظر می‌رسد و برخی هم با توجه به این صحبت اوباما در مصاحبه با نیویورک‌تایمز که کشورهای عربی، ایران را تهدید نبینند بلکه تهدید اصلی را در شرایط داخلی خود ببینند با خوشبینی بیشتری به این نشست نگاه می‌کنند، در حالی که تجارب موجود و دقت در اهداف و سیاست‌های آمریکا در منطقه و سیاست‌های جاری کشورهای منطقه و مواضع آنها در موضوعات مختلف خصوصا در مباحث مربوط به داعش، سوریه، یمن و شیعه‌ هراسی ایجاب می‌کند که نشست رهبران شورای همکاری‌های خلیج‌فارس درکمپ دیوید با حساسیت ویژه‌ای مورد توجه قرار گرفته و مطالب آن پیگیری شود.

این نشست هیچ خطری هم نداشته باشد همین که موضوع امنیت منطقه را در بیرون منطقه و بدون حضور ایران مورد بحث قرار می‌دهد برای امنیت ملی کشورمان خطرناک است و خطر دیگر آن است که ابتکار برگزاری این نشست با آمریکاست و خصومت این کشور با جمهوری اسلامی ایران واقعیت انکارناپذیری است و برخی صحبت‌های اوباما استثنائاتی بر قاعده کلی خصومت موجود است و نمی‌شود حرف‌های اوباما را سیاست‌های نهادینه شده در آمریکا دانست.

بخصوص آن که این نشست توسط ساختارهای نظامی و امنیتی آمریکا برگزار می‌شود و مواضع ساختارهای نظامی و امنیتی آمریکا در مقابل ایران مواضعی سخت و انعطاف‌ناپذیر است.

اگر واقع‌بینی خود را کنار بگذاریم و تلاش کنیم تا خصومت ساختاری آمریکا علیه ایران را موقتا نادیده بگیریم و تلاش کنیم با رویکردی عملگرایانه نشست کمپ دیوید را تجزیه و تحلیل کنیم می‌توان اهداف و راهبرد احتمالی نشست را در چهار سناریو خلاصه کرد:

اول) آمریکا در ادامه سیاست سلطه‌گرایانه خود در منطقه و به منظور انزوای ایران در منطقه، کشورهای شورای همکاری را برای تقابل با ایران منسجم می‌کند.

دوم) آمریکا به منظور مدیریت سیاست‌های خود در منطقه در نظر دارد در نقش میانجی بین ایران و کشورهای منطقه ظاهر شود و برای این کار نیازمند انسجام در بین آنان است.

سوم) کشورهای شورای همکاری با مشکلات درونی زیادی مواجه شده‌اند. آمریکا برای جلوگیری از فروپاشی آنان این نشست را برگزار می‌کند و برای انسجام آنها یک تهدید خارجی به نام ایران یا شیعه جعل می‌شود.

چهارم) ایران پیروز مذاکرات هسته‌ای است و همان‌گونه که قدرت‌های بزرگ خود را با واقعیت‌های جدید تطبیق می‌دهند ضروری است تا کشورهای منطقه هم خود را با این واقعیت تطبیق دهند.

ممکن است سناریوهای دیگری هم مطرح شود، ولی یک اصل در همه سناریوها ثابت است و آن بیرون نگاه داشتن ایران در خارج از سازوکارهای امنیت منطقه‌ای است.

بیرون نگه داشتن ایران از سازوکارهای امنیت منطقه‌ای سیاست شکست خورده‌ای است که بیش از آن که ایران متضرر شود کشورهای مقابل زیان می‌بینند و نبود امنیت در منطقه به ناامنی و بی‌ثباتی در فرامنطقه گسترش می‌یابد.

واقع‌بینی حکم می‌کند کشورهای منطقه و قدرت‌های بزرگ از جمله آمریکا به این نتیجه برسند که امنیت در منطقه و فرامنطقه خلیج‌فارس فقط از طریق همکاری و تعامل همه کشورهای منطقه میسر است و با کنار گذاشتن یک کشور به عنوان انزوا یا موازنه امنیت پایداری ایجاد نخواهد شد.

موضوعات بسیار زیادی برای همکاری‌های منطقه‌ای وجود دارد که با حضور همه کشورهای منطقه می‌توان درباره آنها بحث کرد و به نتیجه رسید و نیازی به حضور آمریکا و دیگر قدرت‌های فرامنطقه‌ای نیست، ولی یک موضوع در فرامنطقه خلیج‌ فارس وجود دارد که نیل به آن نیازمند نظر مثبت آمریکاست و آمریکا تا به امروز مانع تحقق آن شده است و آن «خاورمیانه عاری از سلاح‌های کشتار جمعی است».

اگر رئیس‌جمهور اوباما می‌خواهد به شعار روزهای اول ریاست جمهوری خود که برای آن جایزه صلح نوبل دریافت کرد وفادار باشد خوب است نشست کمپ‌دیوید را نشستی برای پیگیری خاورمیانه عاری از سلاح‌های کشتار جمعی کند، زیرا همه می‌دانند واقعیت تهدید سلاح‌های کشتار جمعی در کجا قرار دارد و تهدید واقعی ناامنی و بی‌ثباتی منطقه رژیم صهیونیستی است.

دکتر سید رسول موسوی - کارشناس مسائل خاورمیانه