جمعیت مسلمانان از مسیحیان پیشی می‌گیرد

ادیان پیش رونده

براساس آخرین مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۰ انجام شد، مسیحیت با 2.2 میلیارد نفر پیرو یعنی ۳۱ درصد کل جمعیت جهان لقب بزرگ‌ترین دین دنیا را از آن خود کرد و دین اسلام با 1.6 میلیارد نفر پیرو یعنی ۲۳ درصد کل جمعیت جهان در رده دوم قرار دارد. پیش‌بینی می‌شود جمعیت جهان از سال ۲۰۱۰ تا سال ۲۰۵۰ به 9.3 میلیارد نفر برسد. در این میان، مسلمانان با دارا بودن یک جمعیت به نسبت جوان با نرخ باروری بالا 2.8 میلیارد نفر از جمعیت جهان را تشکیل خواهند داد. به عبارت دیگر، جمعیت مسلمانان جهان تا سال ۲۰۵۰ با یک رشد ۷۳ درصدی مواجه خواهد شد. چنانچه رشد مسیحیت نیز با همین روند فعلی ادامه پیدا کند، این دین البته با سرعت کمتر به رشد ۳۵ درصدی خواهد رسید. اگر تخمین‌ها درست از آب درآید، جمعیت مسلمانان و مسیحیان جهان برای اولین بار در طول تاریخ به طرز بی سابقه‌ای به یکدیگر نزدیک خواهد شد.

این روند فزاینده در سایر ادیان نیز به چشم می‌خورد. پیش بینی می‌شود جمعیت هندوها با یک رشد ۳۴ درصدی از بیش از یک میلیون نفر در سال ۲۰۱۰ به 1.4 میلیارد نفر در سال ۲۰۵۰ افزایش یابد. جمعیت یهودیان جهان نیز گمان می‌رود از زیر ۱۴ میلیون نفر در سال ۲۰۱۰ به 16.1 میلیون نفر در سال ۲۰۵۰ برسد. تا سال ۲۰۵۰ حدود ۴۵۰ میلیون نفر از مردم جهان نیز به ادیان محلی مختلف نظیر ادیان سنتی آفریقایی، محلی چینی، بومی آمریکایی و قدیمی استرالیایی روی خواهند آورد.

رشد نرخ باروری

نرخ باروری در میان پیروان ادیان مختلف متفاوت است. نرخ باروری در میان کشورهای مسلمان به طور میانگین 3.1 فرزند به ازای هر زن یعنی بسیار بالاتر از سطح جایگزینی (2.1 فرزند به ازای هر زن) است. این رقم در میان مسیحیان، هندوها و یهودیان به ترتیب 2.7، 2.4 و 2.3 فرزند به ازای هر زن گزارش شده است. نرخ باروری در میان ادیان محلی، بی‌دینان و بوداییان به ترتیب 1.8، 1.7 و 1.6 فرزند به ازای هر زن یعنی بسیار پایین‌تر از سطح جایگزینی است. گفتنی است ادیانی که پیروان آنها بیشتر در کشورهای در حال توسعه متمرکزند سریع‌تر از دیگر ادیان رشد خواهند کرد؛ چون نرخ باروری در این کشورها بالاست و از طرفی نرخ مرگ و میر نوزادان به‌طور کلی کاهش یافته است.

افزایش جمعیت جوان

یکی دیگر از مولفه‌های رشد ادیان توزیع سنی جمعیت است. در سال ۲۰۱۰ بیش از یک‌چهارم جمعیت جهان (۲۷ درصد) زیر ۱۵ سال بودند. در همان سال جمعیت جوان در میان مسلمانان، هندوها و مسیحیان به ترتیب ۳۴ درصد، ۳۰ درصد و ۲۷ درصد زیر ۱۵ سال گزارش شد. بالاتر بودن جمعیت جوان در کشورهای مسلمان یکی از عواملی است که باعث شده جمعیت مسلمانان سریع‌تر از جمعیت جهانی رشد کند. این در حالی است که جمعیت هندوها و مسیحیان همگام با رشد جمعیت جهان رشد خواهد کرد.

جمعیت جوان دیگر ادیان حتی از حد میانگین هم پایین تر است و بسیاری از پیروان آنها بیش از ۵۹ سال دارند. برای مثال، ۱۱ درصد جمعیت جهان در سال ۲۰۱۰ حداقل شصت ساله بودند. اما اکنون ۲۰ درصد یهودیان جهان ۶۰ سال یا بیشتر سن دارند. ۱۵ درصد بوداییان، ۱۴ درصد مسیحیان، ۱۴ درصد پیروان دیگر ادیان، ۱۳ درصد بی‌دینان و ۱۱ درصد پیروان ادیان محلی در رده سنی مشابهی هستند. در نقطه مقابل، فقط ۷ درصد مسلمانان و ۸ درصد هندوها در این رده سنی قرار می‌گیرند.

تغییر مذهب

علاوه بر نرخ باروری و توزیع سنی جمعیت، تغییر مذهب نیز در افزایش شمار پیروان ادیان مختلف تأثیرگذار است. تعیین الگوی تغییر مذهب بسیار پیچیده است. تغییر مذهب در بعضی کشورها براساس فرهنگ و اصول قانون رایج در آن کشور امری بسیار معمول است و افراد بعد از رسیدن به سن بلوغ براحتی می‌توانند دین خود را به هر دین دیگری تغییر دهند. این در حالی است که تغییر مذهب در بعضی کشورها بسیار بندرت اتفاق می‌افتد و در مواردی ممنوعیت قانونی دارد.

عامل تغییر مذهب به‌طور حتم شمار پیروان ادیان مختلف را دگرگون خواهد کرد. این عامل بزرگ ترین ضربه را به مسیحیت خواهد زد. پیش بینی می‌شود این دین ۱۰۶ میلیون نفر از پیروان خود را تا سال ۲۰۵۰ از دست دهد و فقط ۴۰ میلیون نفر به پیروان آن اضافه شود. به عبارت دیگر، جمعیت مسیحیان ایالات متحده از ۷۸ درصد در سال ۲۰۱۰ به ۶۶ درصد تا اواسط قرن ۲۱ کاهش خواهد یافت و در همان زمان جمعیت مسلمانان ایالات متحده از یهودیان این کشور پیشی خواهد گرفت. از سوی دیگر پیش‌بینی می‌شود تا سال 2050 سه میلیون مسلمان، سه میلیون بودایی و ۳۰۰ هزار یهودی نیز دین خود را تغییر خواهند داد.

بسیاری از کسانی که از مسیحیت روی برمی‌گردانند به نظر می‌رسد دین جایگزین انتخاب نکنند. البته گفته می‌شود جهان رو به مذهبی شدن پیش می‌رود و تعداد کسانی که آگنوستیک و آتئیست هستند یا به عبارتی خودشان را به دین خاصی وابسته نمی‌دانند کاهش خواهد یافت. مطالعات نشان می‌دهد تا سال ۲۰۵۰ فقط ۱۳ درصد مردم جهان ادعا خواهند کرد که هیچ دینی را قبول ندارند، این در حالی است ۱۶ درصد مردم در سال ۲۰۱۰ چنین ادعایی داشته‌اند. در این میان، ایالات متحده یک استثنا به حساب می‌آید، زیرا پیش‌بینی می‌شود بیشتر آمریکایی‌ها از ادیان سازمان یافته روی برگردانند و جمعیت بی‌دینان این کشور از ۱۶ درصد به ۲۶ درصد تا سال ۲۰۵۰ افزایش یابد. جمعیت بی‌دینان اکنون در کشورهای اروپایی، آمریکای شمالی، چین و ژاپن که نرخ باروری به مراتب پایین تر و جمعیت سالخورده تری دارند تمرکز یافته است.

مهاجرت بین‌المللی

پیش‌بینی الگوی مهاجرت در آینده کار دشواری است چون مهاجرت با سیاست‌های دولت و وقایع بین‌المللی در ارتباط است. به این علت بسیاری از مطالعات جمعیت عامل مهاجرت را بررسی نمی‌کند. اما این بار، محققان مرکز تحقیقات پیو با همکاری محققان مؤسسه بین‌المللی سیستم‌های کاربردی تحلیل توانستند به روشی نوین در حل این دشواری دست یابند. تأثیر عامل مهاجرت با ذکر مثال روشن خواهد شد. برای مثال، اگر عامل مهاجرت همراه دیگر عوامل نظیر نرخ باروری و توزیع سنی در نظر گرفته شود، جمعیت مسلمانان اروپا از 5.9 درصد در سال ۲۰۱۰ به 10.2 درصد در سال ۲۰۵۰ خواهد رسید. چنانچه عامل مهاجرت از این معادله حذف شود، جمعیت مسلمانان اروپا در سال ۲۰۵۰ تقریبا 8.4 درصد کاهش خواهد یافت. در مثالی دیگر، جمعیت هندوها در آمریکای شمالی با در نظر گرفتن عامل مهاجرت در طول چند دهه آینده تقریبا دو برابر خواهد شد، اما بدون آن جمعیت هندوهای منطقه تغییر چندانی نخواهد کرد.

نتیجه

مطالعات فوق نشان می‌دهد چشم انداز ادیان جهان در چند دهه آینده چگونه تغییر خواهد کرد. با توجه به این‌که با گذشت هر سال احتمال بروز وقایع پیش بینی نشده نظیر جنگ، قحطی، بیماری، دستاوردهای نوین علم و فناوری، تحولات سیاسی و پاره‌ای دیگر از موارد ممکن است شمار پیروان ادیان مختلف را تحت تأثیر قرار دهد، این مطالعات فقط به یک بازه زمانی مشخص از سال ۲۰۱۰ تا سال ۲۰۵۰ محدود شده است.

حال اگر فرض کنیم روند فعلی با همین سرعت ادامه پیدا کند، پیش بینی می‌شود جمعیت مسلمانان و مسیحیان جهان حدود سال ۲۰۷۰ با یکدیگر برابر شود و هر کدام ۳۲ درصد کل جمعیت جهان را به خود اختصاص دهند. پس از آن، باز هم در صورت ادامه این روند جمعیت مسلمانان در سال ۲۱۰۰ از مسیحیان پیشی خواهد گرفت، به‌طوری که جمعیت مسلمانان جهان در این سال یک درصد بیشتر از مسیحیان خواهد شد.

افزایش شمار این ادیان با توجه به افزایش جمعیت آفریقا رشد خواهد کرد. تمرکز دو دین اسلام و مسیحیت در این مناطق که نرخ باروری بالاتری دارند شمار پیروان آنها را در کل جمعیت جهان افزایش خواهد داد. پیروان این ادیان بیش از دو سوم جمعیت جهان را در سال ۲۱۰۰ از آن خود خواهند کرد.

قابل ذکر است یافته‌های فوق، تحت عوامل و شرایط بسیاری ممکن است تغییر کند. برای مثال، اگر جمعیت قابل توجهی از چینی‌ها به مسیحیت روی آورند، این تغییر مذهب در این جمعیت خاص به تنهایی الگوی رشد ادیان را جا به جا خواهد کرد و دین مسیحیت را به‌عنوان بزرگ‌ترین دین دنیا در رده اول قرار خواهد داد. حتی نارضایتی در کشورهای مسلمان یا مسیحی ممکن است این روند را کند یا برعکس کند.

منابع: Live Science و Pewforum

صدف دژآلود ‌/‌ جام‌جم