مهارتی به نام فعالانه گوش دادن

ما گوش می‌‌‌دهیم تا:
*اطلاعات کسب کنیم
*متوجه آنچه دیگران مدنظر دارند، بشویم
*لذت ببریم
*یاد بگیریم
و همه ما می‌‌‌انگاریم که شنونده‌های خوبی هستیم. اما درواقع، اکثریت ما این‌گونه نیستیم/
طبق تحقیقات صورت‌گرفته، ما تنها بین ۲۵ تا ۵۰‌درصد آنچه می‌‌‌‌شنویم را به‌خاطر می‌‌سپاریم؛ این نتیجه، بدین‌معنی است که وقتی که برای ۱۰ دقیقه با مشتری، رئیس، دوست یا افراد خانواده خود صحبت می‌‌کنیم، تنها نیمی‌‌ از صحبت‌ها را کاملا متوجه می‌‌‌شویم؛ حتی زمانی که از کسی آدرس می‌‌پرسیم نیز این مسأله صادق است.
همه ما می‌‌توانیم مهارت گوش‌دادن را در خود تقویت کنیم. با بهتر گوش‌دادن، ما بهره‌وری و همچنین توانایی خود برای مذاکره، تحت‌تأثیر قرار دادن دیگران یا متقاعد کردن آنان را افزایش می‌‌‌دهیم. مهم‌تر این‌که از این طریق، از مجادله و سوءتفاهم اجتناب خواهیم کرد. همه این موارد برای موفقیت در محل کار لازم است.

گوش‌دادن فعالانه چیست؟

برای آن‌که شنونده بهتری باشیم، باید «شنیدن فعالانه» را تمرین کنیم؛ تلاشی آگاهانه نه‌تنها برای این‌که کلماتی که دیگری می‌‌گوید را بشنویم، بلکه تمامی‌‌ پیامی‌‌ که او می‌‌فرستد را متوجه شویم.برای این‌که بتوانیم به این هدف برسیم، باید به طرف مقابل با دقت گوش دهیم. نباید به خود اجازه دهیم که دیگر اتفاقات پیرامونی ما حواسمان را پرت کند و مهم‌تر این‌که نباید وقتی دیگری درحال حرف‌زدن است، ما به فکر یافتن پاسخی برای گفته‌های او یا به‌عبارتی، درحال پرورش ایده‌ای برای مقابله با گفته‌های وی باشیم.
همین‌طور، نمی‌‌توانیم به خود اجازه دهیم که خسته شویم یا تمرکز خود را از دست بدهیم.
نکته: اگر در موردی خاص، تمرکز کردن روی حرف دیگری برایمان دشوار است، سعی کنید آنچه طرف مقابل می‌‌گوید را در ذهن خود تکرار کنید؛ این روش پیام آنان را تقویت کرده و به تمرکز ما کمک می‌‌کند.
برای این‌که مهارت‌های شنوایی خود را تقویت کنیم، بهتر است به طرف مقابل نشان دهیم که ما به آنچه او می‌‌گوید، گوش می‌‌دهیم. برای این‌که متوجه اهمیت این موضوع شویم، بهتر است به‌خاطر بیاوریم که آیا تا به‌حال اتفاق افتاده در گفت‌وگو با دیگری، از خود پرسیده باشیم که آیا او واقعا به ما گوش می‌‌دهد یا خیر! از خود پرسیده باشیم که آیا او اصلا متوجه منظور من شد و آیا اصلا ارزش دارد که حرفمان را ادامه دهیم؛ درست مثل این‌که با دیوار صحبت می‌‌کنیم.
تصدیق صحبت دیگری می‌‌‌تواند به‌سادگی یک سر تکان دادن یا «بله» گفتن باشد. نباید لزوما با حرف‌های طرف مقابل موافق باشیم، بلکه با این کار نشان می‌‌دهیم درحال گوش‌دادن هستیم. استفاده از زبان بدن و نشانه‌های دیگر برای تصدیق دیگران نیز به‌ما یادآوری می‌‌کند که توجه کنیم و نگذاریم فکرمان منحرف شود. بهتر است سعی کنیم به‌گونه‌ای به‌گوینده پاسخ گوییم که هم او تشویق به ادامه صحبت شود و هم ما بتوانیم آن اطلاعاتی که می‌‌خواهیم را به‌دست آوریم. با سر تکان‌دادن و بله‌گفتن‌های گاه‌به‌گاه به‌گوینده نشان می‌‌دهیم که به بحث علاقه‌مند هستیم و پرسش‌ و توضیح و تفسیر گاه‌به‌گاه بیانگر این است که ما متوجه منظور وی شده‌ایم.

چگونه شنونده‌ای فعال باشیم؟

گوش‌دادن فعالانه 5 اصل مهم دارد. این اصول به ما کمک می‌‌کنند تا اطمینان حاصل کنیم به طرف مقابل گوش می‌‌دهیم و او نیز می‌‌داند که ما به او گوش می‌‌دهیم.

۱) توجه کنیم
کاملا متوجه گوینده باشیم و پیام او را تصدیق کنیم؛ بدانیم که ارتباط غیرکلامی‌‌ نیز بسیار مهم است.
*به گوینده نگاه کنیم.
*فکرهای منحرف‌کننده را کنار بگذاریم.
*در ذهن خود به‌دنبال تکذیب و عمل متقابل نباشیم.
*از این‌که حواسمان با عوامل محیطی مانند گفت‌وگوهای حاشیه‌ای پرت شود، خودداری کنیم.
*به زبان بدن گوینده نیز توجه کنیم.

۲) نشان دهیم که گوش می‌‌دهیم
برای این‌که توجه خود را به گفت‌وگو نشان دهیم از زبان بدن و اشارات استفاده کنیم.
*گاه‌به‌گاه سر خود را تکان دهیم.
*از لبخند و دیگر حالت‌های چهره استفاده کنیم.
*از طرز ایستادن یا نشستن خود آگاه باشیم و بدانیم که مناسب و مشوق ادامه گفت‌وگوست.
*سعی کنیم تا جای ممکن خود را در شرایطی مشابه با فرد مقابل قرار دهیم. مثلا اگر فرد صحبت‌کننده ایستاده، ما نیز بایستیم.
*با اظهارنظرهای گاه‌به‌گاه و تاییدهای کوچک مانند «آها» و «بله» گوینده را تشویق به ادامه صحبت کنیم.

۳) بازخورد بدهیم
برداشت‌های شخصی، فرضیات، قضاوت‌ها و باورهای ما می‌‌تواند آنچه ما می‌‌شنویم را تحریف کند و تغییر دهد. به‌عنوان یک شنونده، کار ما این است که آنچه گفته می‌‌‌شود را بشنویم. برای این کار شاید لازم باشد که آنچه گفته می‌‌شود را منعکس کنیم و سوال بپرسیم.
*آنچه مطرح شده است را با تکرار منعکس کنیم: برای مثال، می‌‌توانیم بگوییم «آنچه من می‌‌شنوم این است که...» یا «به‌نظر می‌‌رسد شما می‌‌گویید که...».
*برای مشخص شدن بعضی نکات سوال بپرسیم، برای مثال: «منظورتان از این‌که گفتید... چیست؟»، «آیا منظورتان این است که...؟»
*هر از گاهی آنچه گفته شده است را خلاصه کنید.

۴) قضاوت را به تأخیر بیندازیم
قطع‌کردن صحبت، زمان را هدر می‌‌دهد، گوینده را خسته کرده و درک ما را نیز محدود می‌‌کند.
*پیش از این‌که سوال خود را مطرح کنیم، به گوینده اجازه دهیم که نکته خود را تمام کند.
*با بحث متقابل و ایده‌های مخالف صحبت را قطع نکنیم.

۵) پاسخ مناسب بدهیم
گوش‌دادن فعالانه مدلی برای احترام و درک است. هنگامی‌‌ که این‌گونه گوش فرامی‌‌‌دهیم، اطلاعات دریافت می‌‌کنیم و با دیدگاه‌های دیگر آشنا می‌‌شویم. بهتر است به‌خاطر داشته باشیم که با حمله به گوینده یا خوار و کوچک‌کردن وی هیچ‌چیز کسب نخواهیم کرد.
*در پاسخ خود شفاف، باز و صادق باشیم.
*دیدگاه خود را قاطعانه بیان کنیم.
*با دیگری آن‌گونه رفتار کنیم که فکر می‌‌کنیم صحیح است. (شهروند)