افزایش دیپلم فروشی

سخنگوی آموزش و پرورش شهر تهران نیز در گفت‌وگو با ما مهر تائید بر این افزایش می‌زند و می‌پذیرد که بالا رفتن تعداد جعل‌کنندگان دیپلم و متقاضیان این دیپلم‌ها در ماه‌های اخیر جهش کرده است.

این جهش یعنی درگیر شدن تعداد بیشتری از افراد در فرآیند جعل و استفاده از مدرک پولی، یعنی گسترش بازار تقلب و عقب ماندن سیستم مقابله از سیستم عرضه. فروشندگان مدارک تحصیلی پنهان نمی‌شوند، تغییر چهره نمی‌دهند، زیرزمینی کار نمی‌کنند؛ بلکه کاملا رو بازی می‌کنند، حتی در تبلیغاتشان منت سر مشتریان می‌گذارند که کارشان را راه می‌اندازند که دستشان را می‌گیرند و فرصت‌های مثل ابر گریزان را به صیدشان درمی‌آورند، ولی اینها همه دروغ است، همه ادعاست، کلک است. آسان دیپلم گرفتن و دیپلم را خریدن، یک فریب بزرگ است، رسمی بودن این دیپلم‌ها روی هواست، ولی چه سود که داغی بازار جعل دیپلم نشانه‌ای است بر این که مردم هنوز این همه فریب را باور نکرده‌اند.

تقلب در تقلب

شماره‌ای در شهرستان را می‌گیرم، موسسه گزینه...، خودم را دارنده سیکل و متقاضی دیپلم می‌نامم. منشی مثل ربات جواب می‌دهد: باید یک‌سری واحد‌های عمومی پاس کنی و یک‌سری واحدهای اختصاصی. برای واحدهای عمومی کلاس نمی‌روی، روز امتحان هم جواب‌ها را خودمان به تو می‌دهیم. برای واحدهای اختصاصی هم در یک روز برای همه 24 واحد یک آزمون تستی می‌دهی، آنجا هم کمکت می‌کنیم.

خودم را مشتاق‌تر از قبل نشان می‌دهم: «می‌خواهم دیپلم ریاضی بگیرم، لازمش دارم و می‌شنوم: اگر ریاضی نگیری بهتر است، سال سوم درس‌های نهایی دارد و نمی‌شود کمکت کرد، پکر می‌شوم و می‌پرسم: چه کار کنم، کارم گیر است که بی‌مکث خلاصم می‌کند: دیپلم فنی و حرفه‌ای بگیر، در اسرع وقت.»

این مکالمه فاجعه بود، مرگ تدریجی تقدس تحصیل از آن می‌بارید، کلاشی در این مکالمه موج می‌زد. اگر مشتری واقعی بودم، 500 هزار تا 1.5 میلیون تومان خرج می‌کردم و دیپلم زیر بغل می‌زدم، بعد هم می‌رفتم برای استخدام، سربازی، خواستگاری یا هزار جور کار دیگر.

این مکالمه اما برایم فاجعه بود، بویژه آن قسمتش که منشی گفت در اتاق امتحان را می‌بندیم و جواب پرسش‌‌ها را به تو می‌دهیم یا آنجا که گفت، دیپلم فنی و حرفه‌ای بگیر. این جمله دوم برایم مثل یک فلش بک بود، مرا برد به گفته‌های بهمن سال قبل علی زرافشان، معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش، به روزی که در جمع خبرنگاران، وجود این همه جعل و تقلب را تائید می‌کرد و می‌گفت دیپلم‌های تقلبی در رشته‌های فنی و حرفه‌ای بیشتر است، به آن روز که گفت بالا رفتن ضریب ایمنی گواهینامه‌های مهارت و صدور کارت‌های هوشمند مهارت در دستور کار قرار گرفته و از مراکز آموزشی خواسته شده تا درباره همه گواهینامه‌های مهارت استعلام کنند تا سره از ناسره جدا شود و دارندگان مدارک تحصیلی جعلی شناسایی شوند.

اما خرید دیپلم در سه‌سوت، همه این حرف‌ها را مخدوش می‌کند. خرید و فروش دیپلم‌های تقلبی بویژه از نوع فنی و حرفه‌ای یک بی‌حرمتی بزرگ به این رشته‌هاست که نه تاکنون راه این بی‌حرمتی مسدود شده و نه دست کسانی که از نام فنی و حرفه‌ای سوءاستفاده می‌کنند، کوتاه شده.

راه دیپلم از آموزش و پرورش می‌گذرد

فروش دیپلم البته به رشته‌های فنی و حرفه‌ای محدود نمی‌شود که دیپلم تقلبی رشته‌های نظری هم بوفور یافت می‌شود، فقط قیمت‌ها متفاوت است و مشتری باید پول بیشتری بپردازد؛ البته قیمت‌ها تابعی از روند صدور دیپلم‌های پولی است، چون این مدارک انواع مختلفی دارد و بسته به درجه مرغوبیتش قیمت آن بالا و پایین می‌شود.

معمولا اساس تقلب ، دو روش است؛ اول صدور برگه‌ای به نام دیپلم که همه چیزش جعلی است و دوم صدور دیپلمی که همه چیزش قانونی است، بجز فرآیند صدور آن که جاعلانه است.

اگر جعل از نوع اول باشد، جاعلان بدون ثبت هیچ سابقه‌ای در سیستم آموزش و پرورش فقط روی کاغذهای مخصوص مدارک تحصیلی، مهر و امضا می‌زنند که قیمت این دیپلم‌ها ارزان است و اگر دانشگاه یا محل کار درباره درستی آن استعلام بگیرد، قلابی بودنشان فاش می‌شود، اما اگر مدرک از نوع دوم باشد هم قیمتش بالاتر است و هم امنیتش، به طوری که با استعلام گرفتن نیز دست متقلبان رو نمی‌شود.

زرافشان، معاون وزیر آموزش و پرورش سال گذشته این دو روش را تائید کرد و توضیح داد که مدارک تحصیلی نوع دوم را کسانی جعل می‌کنند که می‌توانند یا به نام فرد متقاضی، برگه‌های امتحانی درست کنند یا نمره‌های جعلی را به نام او وارد فهرست نمرات و نرم‌افزار کنند، گفته‌هایی که همان زمان بر ظن ما مبنی بر نفوذ جاعلان در آموزش و پرورش صحه گذاشت.

حالا هم که سخنگوی آموزش و پرورش شهر تهران در گفت‌وگو با ما از افزایش صدور دیپلم‌های جعلی خبر می‌دهد، احتمال این نفوذ در آموزش و پرورش را رد نمی‌کند، ولی تعداد سودجویانی را که از ناآگاهی مردم استفاده می‌کنند و بدون زحمت و صرف انرژی، دیپلم قلابی به مردم می‌دهند بیشتر از افراد نفوذی می‌داند.

اما به گفته مسعود ثقفی، چه دیپلم‌ها به روش اول تهیه شده باشد و چه به روش دوم، همه دست‌اندرکاران این چرخه، خلافکارند و در صورت مشاهده تحت پیگیرد قرار خواهند گرفت. در عین حال مشتریان این دیپلم‌ها نیز از گزند تقلبی بودن این مدارک در امان نخواهند ماند که اینها نیز متحمل خساراتی می‌شوند که نخستینش، از بین رفتن پولشان است و سپس دود شدن سوابق شغلی، استخدامی و دانشگاهی‌شان که با این دیپلم‌های تقلبی به دست آورده‌اند.

این هشدارها البته همیشه داده شده، ولی گوش شنوا نبوده که بازار دیپلم‌های پولی تا این حد داغ مانده. حالا حتی مطمئن شدیم که این بازار داغ‌تر از آنی است که با چند تشر و چند خط و نشان کشیدن یا پلمب چند دفتر سرد شود. پس فقط می‌ماند سرمایه‌گذاری برای آگاه کردن مردم تا یقین پیدا کنند راه دیپلمه شدن فقط از آموزش و پرورش می‌گذرد و دیپلم آسان و دیپلمه شدن در اولین فرصت، دامی بزرگ است.

مریم خباز ‌- گروه جامعه