جایگزین توافق نهایی برای 1+5 چیست؟

در چنین وضعی، کشورهای عضو 5+1 با فرض این‌که در پی بن‌بست قطعی مذاکرات، هنوز اتحاد خود را حفظ کرده باشند، سه سناریو بیشتر پیش‌روی خود ندارند.

اول این‌که به مذاکرات ادامه داده، یا از طریق تمدید توافق ژنو یا امضای توافق غیرنهایی دیگری، باب مذاکرات را نبندند.

چنین وضعی، اگر می‌خواست راهگشا باشد و غرب را به اهداف خود برساند، در یک سال اجرای توافق ژنو می‌رساند بنابراین این سناریو در صورت تحقق نمی‌تواند منافع کشورهای 5+1 را تامین کند.

سناریوی دوم، تشدید تحریم‌ها علیه ایران است که حتی اگر بتواند موافقت کشورهایی چون روسیه و چین را به همراه داشته باشد، چیزی فراتر از روند گذشته نیست و عملا تحریم مهم دیگری باقی نمانده که غرب بخواهد علیه کشورمان اعمال کند، علاوه بر این‌که شرکت‌های تجاری غربی، تحریم ایران را به زیان خود دانسته و دولت‌های خود را برای پرهیز از ادامه این بازی تحت فشار قرار می‌دهند.

در نهایت، سناریوی سوم همان تز رادیکال‌های آمریکایی و لابی‌های صهیونیستی یعنی حمله نظامی محدود یا گسترده به ایران است که مقامات آمریکایی هرچند سال‌ها به‌عنوان تهدید، از آن به گزینه‌ای روی میز یاد می‌کنند، اما می‌دانند که باتوجه به قدرت جمهوری اسلامی ایران، نه توان عملی کردن آن را دارند و افکار عمومی جهان نیز اجازه چنین اقدامی را به آنها نخواهد داد.

بنابراین راهکارهای جایگزین توافق نهایی هسته‌ای هیچ‌یک تامین‌کننده منافع 5+1 نیست و هرچند طبیعتا اجرای هریک از آنها، هزینه‌هایی را نیز به تهران وارد می‌کند، ولی تجربه نشان داده که فشارهای مشابه، باعث پذیرش زیاده‌خواهی‌ها نشده است.

در چنین وضعی اعضای 5+1 که این روزها در نیویورک آخرین رایزنی‌ها را برای حل و فصل پرونده هسته‌ای کشورمان انجام می‌دهند باید بدانند که مسیر ده ساله طی شده در این پرونده هیچ راه مناسبی جز توافق نهایی را پیش‌روی آنان قرار نداده است؛ توافقی که زمان باقیمانده تا سوم آذر، بهترین فرصت برای دستیابی به آن است.

مصطفی انتظاری هروی - گروه سیاسی