گذشته‌بازی در «چهارسو»

بعضی لحظات گذشته همچون امری ممتد و همیشگی در زندگیمان حضور دارد و زدوده نمی‌شود. حافظان زندگی گذشته مادران و پدران ما هستند؛ آنها تاریخ را با خود حفظ می‌کنند، خاطرات اولین خانه‌ای که توانسته‌اند مال خود کنند، اولین وسیله نقلیه، خرید مبلمان خانه با کمی صرفه‌جویی و چیزهای دیگری از این دست. این حافظه در خیلی از موارد با تحولی اساسی ناسازگار است، در برابر تغییر مقاومت می‌کند، انگار ذهن با نیازهای مادی و منافع درازمدت و کوتاه‌مدت همراهی نمی‌کند و آدم را دچار تضاد می‌کند. زندگی نیاز به پیش رفتن دارد و ذهن گاه این پیش روی را پس می‌زند.

نمایش ماضی استمراری به کارگردانی ندا هنگامی که در سالن قشقایی تالار چهارسوی تئاتر شهر اجرا می‌شود، همان‌طور که از اسمش مشخص است، تصویری از تصمیمی در گذشته است که در طول زمان ادامه می‌یابد و مدام ابعاد پیچیده‌تری پیدا می‌کند، به شکلی که اینک فارغ شدن و بازگشت به قبل از آن برای آدم‌های نمایش ناممکن است. عادل به خانواده‌اش پیشنهاد می‌کند که با فروش خانه کهنه خود به شهرداری، مسکن بهتر و بزرگ‌تری تهیه کنند. تحقق این تصمیم بزرگ همه اعضای خانواده را به راهی تازه می‌کشاند. این تصمیم که با کشمکش و مقاومت همراه است آدم‌ها را عوض می‌کند، موجب مرگ پدر، جنون مادر، مدرن شدن فرزندان و ثروتمند شدن خود عادل می‌شود. ماضی استمراری نمایش باورپذیری است، با صحنه‌هایی گاه خنده‌دار که از یک فاجعه خانوادگی پرده‌برداری می‌کند. فاجعه‌ای خانگی که ریشه در تغییر و تحولی بزرگ از نظر اجتماعی دارد.

در هر حال شهرها نونوار می‌شوند، جامعه‌ای که جنگ را پشت سر گذاشته نیاز به نو شدن و بازسازی دارد اما ماضی استمراری معتقد است گاهی حفظ و حراست از داشته‌های گذشته و تن ندادن به تغییر برای حفظ یک خانواده و تعلقاتش به شکلی سالم و شیرین در ذهن همان پدر و مادر حافظ سنت راه مناسب‌تری برای زندگی است. نمایش سرگرم‌کننده و با کیفیت است، بازی‌های درخشان و دیالوگ‌هایی روان و دوست‌داشتنی دارد، هر چند در باطن عقب‌ماندن و پیش نرفتن را توصیه می‌کند، آن هم برای جامعه‌ای که نیاز به پیش‌روی سریع دارد. برای یک شب خنک انتهای تابستان، رفتن به تئاتر شهر و لذت بردن از غروب آن بسیار دلنشین است، این لذت تکمیل خواهد شد اگر با نمایشی همراه باشد که هم می‌خنداند و هم به میزان زیادی انسان را به فکر وامی‌دارد.