مراقب باش هول نکنی

شاید خیلی‌ها ندانند هول کردن نشان‌دهنده نوعی اختلال روان است و در شرایطی بروز می‌کند که فرد دچار احساس نگرانی و اضطرابی ناگهانی می‌شود. این نوع اختلال اضطرابی را پانیک یا اختلال هول می‌نامند که در واقع از نظر شدت، دست‌کمی از وحشت ندارد.

دکتر امیرحسین جلالی، روانپزشک، نشانه‌های اختلال پانیک را این گونه توصیف می‌کند: اختلال پانیک توام با اضطراب شدید است که معمولا شدت آن به صورت پلکانی در چند دقیقه به حداکثر میزان خود می‌رسد. البته نشانه‌های جسمی این نوع اختلال نیز شامل سرگیجه، علائم گوارشی چون سوزس سردل یا تهوع، تپش قلب و تنگی نفس می‌شود.

اما در چه شرایطی شخص دچار اختلال هراس می‌شود و آیا همه افراد ممکن است در شرایطی دچار انواع خفیفی از این نوع اختلال بشوند؟

وی در گفت‌وگو با جام‌جم در پاسخ می‌گوید: نشانه‌های پانیک یا هراس در بسیاری از موقعیت‌ها و حتی به صورت بهنجار در افراد زیادی ممکن است تجربه شود. فقط در شرایط خاصی این علامت می‌تواند نشانه اختلالی به نام پانیک باشد. به عنوان نمونه هرگاه چیزی باعث ترس ما شود، ممکن است ما را دچار احساس گذرایی از حالت خفگی، تنگی نفس، خشکی دهان و تپش قلب کند. از سویی در بسیاری از شرایط اورژانسی پزشکی هم یکی از نشانه‌ها می‌تواند از علائم پانیک باشد. مثلا فشار خون بالای حاد، آریتمی قلبی، پرکاری تیروئید، کاهش شدید قند خون و بسیاری موارد دیگر ممکن است به بروز حمله پانیک منجر شود. پس باید میان حمله و اختلال پانیک فرق گذاشت.

این روانپزشک درباره نشانه‌های تفکیک اختلال هول از دیگر اختلالات استرسی توضیح می‌دهد: در اختلال پانیک، حملات ناگهانی اضطراب، طی چند دقیقه به حداکثر می‌رسد و معمولا ظرف 20 تا 30 دقیقه برطرف می‌شود. همچنین معمولا هیچ محرکی ابتدای شروع حملات وجود ندارد و شروع آنها غیرمنتظره است. در حالی که در دیگر اختلالات استرسی، هرچند علائم پانیک وجود دارد، اما علائم و سیمای بالینی متفاوتی نیز در شخص دیده می‌شود که برجسته است. به طور مثال، فرد در اختلال اضطراب اجتماعی در حضور جمع و بر اثر ترس از تحقیر شدن، دچار حالت پانیک می‌شود یا افراد وسواسی در موقعیت‌هایی که به وسواس آنان مربوط است دچار این حالات می‌شوند.

اگر استعداد پانیک داشته باشیم

به طور کلی حوادث زندگی همواره در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد پانیک هستند، باعث شروع نشانه‌های اختلال هول می‌شود.

دکتر جلالی با اشاره به این مطلب می‌گوید: البته حملات پانیک معمولا به طور غیرمنتظره رخ می‌دهد، اما استرس می‌تواند شروع‌کننده و تشدیدکننده حمله پانیک باشد. اختلالات اضطرابی به طور کلی به دلیل تاثیر بر گردش خون و افزایش برخی هورمون‌ها می‌تواند در صورت درمان نشدن در درازمدت پیامدهای جدی برای سلامت فرد باقی بگذراند.

درمان یا پیشگیری

به گفته دکتر جلالی، اختلال پانیک به درمان دارویی بسیار خوب پاسخ می‌دهد. البته اشخاص باید از خود درمانی بپرهیزند و برای درمان به پزشک مراجعه کنند. هر چند بنزودیازپین‌ها یعنی داروهایی همانند آلپرازولام و لورازپام یا دارویی چون پروپرانولول باعث تخفیف حملات می‌شود، اما فقط اثر تسکینی دارد و درمان اصلی با داروهای دیگری ممکن است. فراموش نکنید بهترین پیشگیری برای کسی که دچار پانیک شده، درمان است. البته توصیه‌هایی چون پرهیز از مصرف چای، قهوه، شکلات، غذاهای ترش و افزایش توانایی در مدیریت استرس نیز می‌تواند در فرد مبتلا برای پیشگیری از حمله مجدد در کنار مصرف دارو موثر باشد.

وقتی حمله پانیک خطرناک می‌شود

حمله پانیک که بخشی از اختلال روانپزشکی پانیک محسوب می‌شود، به خودی خود خطری ندارد، مگر آن که درمان نشود. دکتر جلالی با تاکید بر این که فرد در حین حملات پانیک بسیار وحشت کرده و چون فکر می‌کند مرگش نزدیک است یا اتفاق بزرگی افتاده، بی‌نهایت احساس خطر می‌کند، می‌افزاید: اما این ترس‌ها اعتباری ندارد و بخشی از درمان غیردارویی در پانیک نیز بر نشان دادن بی‌اعتباری این ترس‌ها تاکید دارد. با این حال پانیک می‌تواند نشانه اختلالات جسمی مهمی نیز باشد که بی‌توجهی به آن برای سلامت بسیار مهلک است. بر این اساس، هر کسی دچار پانیک می‌شود، بویژه در سن بالای 40 سال حتما باید با پزشک مشورت کند و با معاینه و بررسی کافی اختلالات جسمی وی درمان شود.

پونه شیرازی / گروه سلامت