سنگ بنای درمان ام‌اس

بسیاری از داروهایی که آن زمان در سطح دنیا برای بیماران مورد استفاده قرار می‌گرفت از سال‌ها پیش مجوز گرفته بود. ما از 15 سال پیش از داروهایی که مجوز گرفته بود در درمان بیماری ام‌اس استفاده کردیم. ربیف، اینترفرون و آوونکس از داروهایی بود که براساس مجوز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وارد کشور می‌شد. البته داروی دیگری به نام GA یا کوپکسون نیز وجود داشت که ورود آن به ایران تحریم بود. در آن سال‌ها ما همه داروهایی را که برای کنترل بیماری ام‌اس در دنیا وجود داشت در اختیار داشتیم، اما با توجه به افزایش تقاضا، تحریم‌ها و تعداد بیمارانی که به این داروها نیاز داشتند گروهی از محققانی که در زمینه بیوتکنولوژی کار می‌کردند تصمیم گرفتند این دارو‌ها را ـ که بیشتر آنها مبتنی بر زیست‌فناوری بود ـ در کشور تولید کنند. به این ترتیب، نخستین داروهای تعدیل‌کننده بیماری ام‌اس بر پایه زیست‌فناوری تولید شد. این دارو که همان اینترفرون بود هنوز هم سنگ‌بنای درمان ام‌اس است. از سال 1385 داروهایی نظیر سینووکس که مشابه آوونکس بود در ایران وارد مرحله آزمایشات بالینی شد. این داروها که مشابه داروهای اصلی بود با عنوان Biosimilar عرضه می‌شد، اما همیشه این نگرانی از سوی پزشکان مطرح می‌شد که داروهای مشابه کیفیت خوبی داشته باشد و از نظر عوارض جانبی از داروهای اصلی بدتر نباشد. با افزایش و جدی‌تر شدن تحریم‌ها و مشکلات کشور در زمینه تامین داروی موردنیاز و افزایش تعداد بیماران، شرکت‌های داروسازی تصمیم گرفتند داروهای مشابه دیگری را در کشور تولید کنند. اکتوریف، اکتوفرون و اکتورکس نیز از دیگر داروهای تعدیل‌کننده بیماری ام‌اس هستند که در سال‌های بعد در کشور تولید شد. فینگولی مود از دیگر داروهای تولید شده برای کنترل بیماری ام‌اس عودکننده است. این دارو با عنوان فینگولید در ایران تولید می‌شود. ما اغلب داروهای ام‌اس را در ایران داریم، اما نمونه مشابه بعضی داروهایی که در سال‌های اخیر در سطح دنیا تولید شده هنوز در ایران ساخته نشده است و امیدواریم در این زمینه هم به موفقیت‌هایی دست یابیم.

خوشبختانه در زمینه استفاده از داروهای تائید شده و تولید داروهای مشابه که در درمان ام‌اس کاربرد دارد در مقایسه با بسیاری از کشورها جایگاه خوبی داریم. بیمه‌ها از ابتدا همکاری خوبی داشته‌اند. داروهایی که در ایران تولید می‌شود از داروهای مشابه خارجی کم ندارد. بسیاری از این داروها صادر می‌شود و بعضی کشورها از داروهای ایرانی استفاده می‌کنند.

استفاده از سلول‌های بنیادی در درمان ام‌‌اس موضوعی است که در کشور ما مورد توجه قرار گرفته و در مرحله تحقیقاتی است. ما در این زمینه در کشور پتانسیل خوبی داریم و امیدواریم بتوانیم در آینده‌ای نزدیک در زمینه درمان بیماری ام‌اس با استفاده از سلول‌های بنیادی به موفقیت‌ها و دستاوردهایی دست پیدا کنیم و به کمک بیمارانی برویم که با این بیماری پیش‌رونده دست و پنجه نرم می‌کنند.

دکتر سیدمسعود نبوی / متخصص مغز و اعصاب