آتش در گلستان

شعله‌های آتش از عصر یکشنبه و زمانی که دود آن آسمان منطقه را فراگرفت، توجه مردم و مسئولان استان گلستان را به خود جلب کرد و از آنجا که محل وقوع آن برخلاف دفعات گذشته، ارتفاعات و قلب پارک ملی گلستان بود، دیگر کاری از دست مردم و مسئولان گلستانی برنیامد. پاسخ به درخواست اختصاص هلی‌کوپتر برای اطفای آن نیز به گفته مشاور رسانه‌ای مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان تا عصر روز گذشته و زمان مخابره خبر بی‌پاسخ ماند، همین شد که گدازه‌های آتش فرصت یافت تا با استفاده از امتیاز هوای بسیار گرم و وزش شدید باد در ارتفاعات، بی‌محابا جولان دهد و تا ظهر دیروز حدود 200 هکتار از وسعت پوشش گیاهی انبوه منطقه را خاکستر کند. مسئولان استان پیش‌بینی می‌کنند این آتش‌سوزی تا امروز نیز ادامه داشته باشد. از عصر یکشنبه گذشته تلاش برای خاموش کردن آتش شروع شد . از مردم گرفته تا نیروهای محیط‌بان و یگان حفاظت محیط‌زیست، منابع طبیعی و نیروهای امدادی، با امکانات همیشگی خود یعنی بیل، شاخ و برگ درختان و گالن‌های 20 لیتری آب، سعی در مهار آتش داشتند و با پیمودن مسافتی دو ساعته در شیب تند کوهستان درصدد جلوگیری از پیشرفت آتش برآمدند که متاسفانه در عمل نتیجه چندانی در بر نداشت. الهه موسوی، مشاور رسانه‌ای محیط‌زیست گلستان در گفت‌وگو با جام‌جم از تلاش بی‌وقفه این سازمان برای جلب حمایت مسئولان کشوری برای اطفای حریق می‌گوید و می‌افزاید: با وقوع آتش‌سوزی، بلافاصله مراتب به اطلاع سازمان حفاظت محیط‌زیست و ستاد بحران کشور رسید و تمام مکاتبات لازم برای اعزام بالگرد از پایتخت به این منطقه انجام شد، با این حال تا دیروز عصر خبری از ورود بالگرد نبود که این مساله به گسترش آتش‌سوزی در منطقه و رسیدن آن به درختان نادر هیرکانی خزری منجر شد.

نبود بالگرد اطفای حریق

وی با بیان این‌که این آتش‌سوزی، ششمین آتش‌سوزی در پارک ملی گلستان از ابتدای سال تاکنون است، یادآور می‌شود: به دلیل نبود امکانات اطفای حریق بویژه بالگرد، نه‌فقط امکان مهار آتش وجود ندارد، بلکه به دلیل گرمای شدید هوا و وزش شدید باد در ارتفاعات و محل وقوع آتش، عملا بر وسعت و شدت آتش‌سوزی افزوده شده، به طوری که تا عصر روز گذشته، بیش از 200 هکتار از جنگل‌های این «ذخیره‌گاه زیستکره» به خاکستر تبدیل شده است. به گفته موسوی، با هماهنگی مدیریت بحران گلستان فقط یک بالگرد از هلال‌احمر صبح دیروز وارد منطقه شد که کار آن جابه‌جایی و پشتیبانی نیروست و مخزن آب ندارد.

شکارچیان غیرمجاز، جنگل را به باد دادند

اسماعیل مهاجر، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گلستان نیز دلیل این آتش‎سوزی را عمدی عنوان می‌کند و می‌گوید: به‌طور قطع این اتفاق ناگوار از سوی شکارچیان غیرمجاز رقم خورده است، زیرا منطقه آتش‎سوزی محل رفت و آمد مردم عادی، یا گردشگران نیست.

وی با بیان این که برای مهار آتش علاوه بر نیروهای استان گلستان، از نیروهای خراسان شمالی نیز استفاده شده است، می‌افزاید: به دلیل کوهستانی بودن منطقه و صعب‌العبور بودن، اطفای حریق با روش‌های موجود یعنی استفاده از خودرو، تراکتور و امکانات دستی ممکن نیست و همه منتظر حضور بالگرد با مخزن آب هستند.

مهاجر با اشاره به این‌که آتش‌سوزی در محدوده جنوب شرقی، جنوب و غرب پارک ملی که به «دیوار کجی» معروف است، روی داده و به دلیل وزش باد، به ارتفاعات و مناطق صخره‎ای پارک ملی سرایت کرده، به گونه‎ای که نیروهای حاضر در منطقه قادر به مهار آن با دست نیستند، می‌گوید: آتش در پارک یا به دلیل سهل‌انگاری و بی‌احتیاطی مسافران و گردشگران روی می‌دهد و یا از طریق شکارچیان غیرمجاز با هدف انتقام‌گیری از محیط‌زیست یا سرگرم کردن محیط‌بانان برای انجام شکار صورت می‌گیرد که در این آتش‌سوزی و همچنین دو آتش‌سوزی قبل از سوی شکارچیان و به منظور مقابله با محیط‌زیست رخ داد، زیرا منطقه آتش گرفته کاملا دور از دسترس مسافران است و احتمال آتش‌سوزی از طریق گردشگران غیرممکن است.

وی با تاکید بر لزوم توجه ویژه سازمان محیط‌زیست، قوه قضاییه و مجلس به پارک ملی گلستان به عنوان ذخیره​گاه زیستکره جهان و تنها بازمانده جنگل‌های هیرکانی و عصر یخبندان در دنیا، می‌گوید: متاسفانه شکارچیان غیرمجاز در حالی تاکنون چند بار این منطقه حفاظت شده ملی را به آتش کشیده و خسارات جبران‌ناپذیری به جنگل‌های منطقه که جزو ثروت ملی و انفال عمومی است وارد کرده‌اند که هیچ مقابله جدی با آنها نشده و جرایم وضع شده برای این جنایت آنها، هیچ سنخیتی با میزان جرمشان ندارد.

مهاجر با اشاره به این‌که بزرگ‌ترین پارک ملی خاورمیانه را نمی‌توان با امکانات استانی و محلی کنترل و حفاظت کرد و باید تمهیداتی ملی در این باره اندیشیده شود، می‌افزاید: در تمام جنگل‌های دنیا، سیستم اطفای حریق و بالگرد در جنگل وجود دارد و به محض مشاهده شعله‌های کوچک آتش، به اطفای آن مبادرت می‌شود، اما جنگل‌های هیچ‌یک از استان‌های ایران به این سیستم مجهز نیست و با هر بار آتش‌سوزی باید ساعت‌ها منتظر ورود یک هلی‌کوپتر از پایتخت شد که گاهی هیچ‌وقت این بالگرد از راه نمی‌رسد، مثل آتش‌سوزی پارک گلستان در ماه رمضان که محیط‌بانان و نیروهای مردمی با بیل و ساده ترین امکانات به خاموش کردن آن اقدام کردند.

به گفته مدیرکل محیط زیست‌ استان گلستان امکانات فعلی اعم از نیرو و تجهیزات پاسخگوی مقابله با بحران‎هایی از این دست نیست و این در حالی است که این تراژدی هرساله و چندین بار تکرار می‌شود و علاوه بر نابودی جنگل‌های کشور و این ثروت ملی و جهانی، بر فراهم کردن زمینه وقوع سیلاب‌های متعدد در استان می‌افزاید، چنان‌که در 15 ـ 10 سال اخیر شاهد آن بوده‌ایم. در همین حال معاون توسعه مدیریت، حقوق و امور مجلس سازمان حفاظت محیط زیست نیز روز گذشته در مراسم امضای یادداشت تفاهم‌نامه اولین طرح پایلوت شهر سبز پایدار تاکید کرد: اگر آتش‌سوزی در جنگل گلستان مهار نشود، جنگل‌های ارس نیز در معرض خطر آتش‌سوزی قرار خواهد گرفت. سیدمحمد مجابی با اشاره به این‌که سه جبهه آتش در جنگل‌های گلستان در حال شعله‌ور شدن است، افزود: از روز گذشته دامنه شمال شرق در ارتفاعات جنگل گلستان در حال سوختن است که در صورت وزش باد در آن قسمت، آتش به سمت جنگل‌های ارس که بسیار ارزشمند است، هدایت خواهد شد و با توجه به نوع و جنس درختان ارس، در صورت مشتعل شدن اطفای آن بسختی انجام خواهد شد.

جنگل‌های خمام و منطقه آزاد انزلی در محاصره آتش

آتش‌سوزی در پارک ملی گلستان در حالی نگرانی‌های زیادی ایجاد کرده است که از استان گیلان نیز خبر می‌رسد آتش‌سوزی جنگل‌‌های مرزی بخش خمام و منطقه‌ آزاد انزلی با گذشت دو روز هنوز مهار نشده است.

این جنگل‌ها از روز یکشنبه دچار حریق شده و با وجود تلاش‌های صورت گرفته، هنوز مهار نشده است.

کارشناس حریق آتش‌نشانی منطقه آزاد انزلی در گفت‌وگو با فارس با بیان این‌که دلیل آتش‌سوزی و میزان خسارت در دست بررسی است، می‌گوید: پس از اعلام حریق به منظور اطفا در محل حادثه حضور یافتیم، اما به دلیل کمبود امکانات و بعد مسافت تاکنون نتوانسته‌ایم از پیشروی آن جلوگیری کنیم.

به گفته افشین خجسته‌اسدی، حریق ابتدا از طرف منطقه آزاد آغاز شد و تا جایی که امکان‌پذیر بود، اطفا صورت گرفت، اما به دلیل وزش باد و نبود جاده‌ دسترسی کار آتش‌نشانان با کندی و مشکل مواجه شده است.وی تنها راه‌حل مهار آتش را استفاده از بالگرد یا کندن خندق توسط بیل مکانیکی عنوان کرده و می‌افزاید: با حضور فرماندار شهرستان رشت در محل حادثه، این موضوع در دست پیگیری است.

حسین ذاکراستقامتی، بخشدار خمام نیز با بیان این‌که برای مهار آتش این جنگل 300 هکتاری از سوی آتش‌نشانان راه دسترسی وجود ندارد، یادآور می‌شود: نیروی انسانی و تجهیزات باید به صورت فردی حمل شود، به همین دلیل تاکنون راه به جایی نبرده‌ایم.

به گفته وی تا ظهر روز گذشته پنج هکتار از جنگل‌های 300 هکتاری و 500 اصله درخت طعمه حریق شده است.

فاطمه مرادزاده / گروه ایران