خروج بدون‌ بازگشت

امروز قصد داریم شما را با صفر تا صد حذف و بازیابی اطلاعات آشنا کنیم و نرم‌افزارهایی را نیز برای حذف مطمئن اطلاعات از هارد‌دیسک به شما معرفی کنیم.

یک پرسش

هنگامی که فایلی را حذف می‌کنید چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا فایل مورد نظر از روی هارد‌دیسک پاک می‌شود و فضای اشغال شده با آن نیز خالی می‌شود؟ اگر چنین است چطور همان فایل در روش‌های بازیابی اطلاعات بازیابی می‌شود؟

سرنوشت حذف شده‌ها در دیسک سخت

هنگامی که فایلی حذف می‌شود، ابتدا آن فایل به سطل زباله انتقال داده می‌شود. در حقیقت با انجام این کار می‌توانیم فایل را بازیابی و مجدد مورد استفاده قرار دهیم. اما آیا با حذف شدن اولیه و انتقال به سطل زباله، این فایل جابه‌جا می‌شود؟ در واقعیت این‌طور نیست. هنگامی که فایل به سطل زباله منتقل می‌شود، فقط آدرس آن به سطل زباله انتقال می‌یابد و فایل‌ها در هارد‌دیسک رایانه در همان مکان قبلی خود قرار دارند. هنگامی که آن فایل را درخواست می‌کنیم به‌جای آن‌که به شما نشانی درایوها و محل ذخیره‌سازی فایل داده شود، به سطل زباله ارجاع داده می‌شوید.

جدول نشانی‌های هارد‌دیسک

این آدرس‌دهی با یک فایل ایندکس با عنوان Master File Table یا همان MFT صورت می‌گیرد. جدول فایل مستر از سه بخش تشکیل شده است؛ ستون سمت چپ آدرس بلوک‌ها را در خود جای می‌دهد، ستون میانی اطلاعات را به‌صورت کدهای هگز (هگزادسیمال) نمایش می‌دهد و ستون سمت راست نیز اطلاعات را به‌صورت متن ساده به‌نمایش درمی‌آورد.

آیا می‌دانید وقتی یک فایل از سطل زباله نیز حذف می‌شود، فایل مورد نظر همچنان روی هارد‌دیسک وجود دارد؟ با حذف کامل فایل در سیستم‌عامل نیز در فایل شما تغییری ایجاد نمی‌شود، بلکه این‌بار نیز جدول فایل مستر‌کارها را مدیریت می‌کند.

در این شرایط جدول فایل اعلام می‌کند: رایانه، می‌دانی فایل jamejam. txt کجا بود؟ ما دیگر به این فایل احتیاج نداریم و مکان آن نیز هر زمان شما بخواهید فایل جدیدی را ذخیره کنید، در اختیار شما قرار می‌گیرد.

این اعلام مثل این است که در یک خیابان، ملکی متروکه وجود داشته باشد. این ملک استفاده نمی‌شود، اما همچنان در جای خود قرار دارد تا زمانی که فردی تصمیم به ساخت ملک جدیدی در آن بگیرد و ملک قبلی را خراب کند. پس تا وقتی فایل جدیدی در مکان فایل حذف شده قرار نگیرد، همچنان می‌توان به فایل حذف شده دسترسی داشت و آن را از روی هارد‌دیسک بازیابی کرد.

ممکن است اشغال مجدد فضای یک فایل حذف شده در چند دقیقه صورت گیرد یا روزها، هفته‌ها و حتی سال‌ها یک فایل حذف شود، اما مکان آن با فایل جدید اشغال نشود و شما بتوانید آن فایل را بازیابی کنید.

سرنوشت حذف شده‌ها در درایوهای حالت جامد

درایوهای حالت جامد (Solid State Drives:SSD) کمی با هارد‌دیسک‌های معمولی تفاوت دارند. در این درایوها با حذف یک فایل، مکان آن به‌صورت اتفاقی روی هارد‌دیسک جابه‌جا می‌شود. به‌عنوان مثال اگر شما فایلی را از مکان 5420 حذف کنید، در همان لحظه یا با کمی تاخیر، فایل حذف شده شما به مکانی دیگر به‌صورت اتفاقی منتقل می‌شود و در آن مکان باقی می‌ماند تا زمانی که SSD تصمیم بگیرد روی آن عملیات بازنویسی انجام دهد یا اطلاعات جدیدی روی آن ذخیره کند.

باتوجه به روش عملکرد این نوع هارد‌ها، بازیابی اطلاعات از آنها ساده‌تر و شانس موفقیت در عملیات بازیابی نیز بیشتر است. در مقابل، حذف بدون بازگشت اطلاعات کمی دردسرساز می‌شود؛ ‌زیرا مکان جدیدی که به فایل اختصاص می‌یابد براحتی قابل شناسایی نیست و وقتی شناسایی مکان فایل صورت نگیرد، بازنویسی روی آن نیز تقریبا غیرممکن خواهد بود.

حذف مطمئن

حذف امن اطلاعات، مزایا و معایبی دارد. پیش از آن‌که به بیان این مزایا و معایب بپردازیم بهتر است با واژه امن آشنا شویم. امنیت برای شما چه معنایی دارد؟ در حالت کلی، امنیت برای هر فرد یک معنا دارد. به‌عبارت دیگر چنانچه شما فکر می‌کنید رایانه‌تان امن است، پس برای شما امن است و معنای امنیت آن چیزی است که شما انتظار دارید. اگر حذف بی‌بازگشت اطلاعات برای شما اهمیتی ندارد، پس حذف فایل به‌روش‌های معمولی برای شما امن است و اگر این روش حذف از نظر شما ایمن نیست، پس حذف معمولی برای شما امن نیست و ‌باید به‌دنبال روش‌های امن برای حذف اطلاعات باشید. در ادامه قصد داریم روش‌هایی با ضریب اطمینان کم و بیشتر را برای حذف ایمن اطلاعات به شما معرفی کنیم. پس انتخاب هر روش به تعریف امنیت از نظر شما بستگی دارد.

ایمنی کم

ساده‌ترین شکل حذف اطلاعات، انتقال آنها به سطل زباله و پس از آن نیز خالی کردن سطل زباله است. در این روش حذف، بازیابی اطلاعات امکان‌پذیر است! اما شاید برای بسیاری از کاربران یا بسیاری از فایل‌هایی که اهمیت خاصی ندارند همین روش حذف اطلاعات کافی باشد.

ایمنی متوسط

همان‌طور که اشاره کردیم، بازنویسی در مکان‌هایی که با فایل‌های حذف شده اشغال شده‌اند، براحتی امکان‌پذیر نیست. برای بازنویسی در محل فایل‌های حذف شده می‌توان از نرم‌افزارهایی با عنوان file shredders کمک گرفت. این نرم‌افزارها فضای یک فایل را با بلوک‌های خالی پر می‌کنند، اما ایمنی حذف در این روش متوسط است؛ زیرا قبل از حذف هر فایل باید از این برنامه‌ها کمک گرفت. به‌عبارت دیگر اگر فایلی را حذف و فراموش کنید یا با استفاده از این نرم‌افزار آن را حذف کنید، آن فایل قابل بازیابی خواهد بود. چنانچه قصد دارید برخی پوشه‌ها یا فایل‌های محرمانه خود را حذف کنید، می‌توانید از این برنامه‌ها کمک بگیرید:

http:‌/‌‌/‌www. kakasoft. com‌/‌file-shredder

ایمنی مناسب

همان‌طور که گفتیم در روش قبل اگر فراموش کنید فایلی را با استفاده از نرم‌افزار حذف کنید، بازیابی روی آن انجام‌پذیر خواهد بود. این نرم‌افزار فایل‌های حذف شده به روش معمولی را نیز شناسایی و مکان آنها را روی هارد‌دیسک بازنویسی می‌کند. نرم‌افزار CCleaner نام این نرم‌افزار است که برای این کار طراحی شده است. شما می‌توانید همه فضاهایی را که با جدول فایل مستر آزاد اعلام شده است، بازنویسی کرده تا بازیابی اطلاعات تا حد زیادی غیرممکن شود.

https:‌/‌‌/‌www. piriform. com‌/‌ccleaner

ایمنی زیاد

ایمنی بالا زمانی حاصل می‌شود که شما کل هارد را پاک کنید. البته در این روش به‌دلیل تفاوت‌های میان هارد‌دیسک‌های معمولی و هارد‌های حالت جامد ‌باید از دو روش مجزا کمک گرفت که عبارت است از:

ـ هارد‌دیسک معمولی: فرمت کردن، معناهای متفاوتی دارد. گاهی اوقات در عملیات فرمت کردن هارد‌دیسک فقط جدول فایل مستر پاک می‌شود و به‌این ترتیب فضای اشغال شده در هارد‌دیسک صفر است اما اطلاعات روی آن قرار دارند. گاهی اوقات نیز فرمت کردن به روش سطح پایین (low-level) صورت می‌گیرد که در این روش همه اطلاعات حذف شده با بلوک‌های خالی بازنویسی می‌شوند. فرمت سطح پایین از سیستم‌عامل امکان‌پذیر نیست و پیش از بوت‌شدن ‌باید آن را انجام دهید.

http:‌/‌‌/‌www. dban. org‌/‌download

ـ درایو حالت جامد: بیشتر سازندگان درایوهای حالت جامد، ابزاری را برای حذف مطمئن فایل‌ها در اختیار
مشتریان خود قرار می‌دهند. نام برخی از این ابزارها که برای هر مدل اختصاصی است عبارتند از:

Intel Solid State Toolbox، OCZ Toolbox، Corsair SSD Toolbox، Samsung Magician، SanDisk SSD Toolkit

روش پارانوئید

از نظر موسسه ملی علوم و فناوری (National Institute of Science and Technology) اطلاعات بسیار حساس باید به روشی که این موسسه می‌گوید حذف شوند! شما خیلی به‌دنبال این روش نباشید، زیرا پس از آن باید کاملا قید هاردتان را بزنید. در این روش که حتی استانداردهای وزارت دفاع کشورهای مختلف را نیز قبول ندارد، متلاشی کردن، نرم‌کردن، تکه‌تکه کردن و خاکستر کردن پایه کار را تشکیل می‌دهند. البته انجام این روش نیز کار هر کسی نیست و افرادی مجوز این کار را دارند که گواهی تائید حذف اطلاعات از این موسسه را دریافت کرده باشند. (ضمیمه کلیک)

امیر عصاری