حفظ حریم شخصی یا پنهانکاری درخانه

از سوی دیگر والدینش می‌گویند ما که سر از کار این بچه درنمی‌آوریم. هر چه می‌پرسیم جواب سربالا می‌دهد، هر روز یک دوست تازه پیدا می‌کند، روی موبایل و کامپیوترش رمز ورود گذاشته، اگر می‌توانست احتمالا روی قفل اتاقش هم رمز ورود می‌گذاشت؛ وقتی هم به این همه پنهانکاری‌اش اعتراض می‌کنیم می‌گوید من در این خانه حریم شخصی ندارم.

نظارت غیرمستقیم

بی‌شک نظارت بر کار فرزندان و اطمینان یافتن از درستی مسیری که طی می‌کنند، برای والدین مهم و ضروری است، اما مشکل از جایی آغاز می‌شود که برخی والدین هیچ محدوده مشخص و هیچ روش مناسبی برای این نظارت نمی‌شناسند و چه‌بسا آزادی و استقلال و اعتماد فرزندان خود را، به بهای نظارت کردن از دست بدهند. برخلاف این نظارت‌های افراطی، گروهی دیگر از والدین، محترم شمردن استقلال فرزندان را به معنای اعطای یک آزادی تعریف نشده و نامحدود می‌دانند. به همان اندازه که افراط در نظارت و کنترل فرزندان آنها را از والدین دور و دورتر می‌کند، آزادی‌های بی‌حد و مرز هم بی‌قاعده و خطرآفرین هستند. شاید بهتر باشد قبل از هر چیز به این پرسش بپردازیم که برای ورود به دنیای جوان و نوجوان باید چه کرد؟

دکتر جعفر حسنی، عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: ابتدا باید خاطرنشان کرد که برخلاف دوران کودکی، در دوره نوجوانی نظارت مستقیم مطلوب نیست، بلکه نظارت مستقیم در دوره کودکی لازم است. نوجوانان معمولا نظارت مستقیم را تحمل نمی‌کنند و ممکن است در برابر آن واکنش‌های بسیار تندی هم داشته باشند. این‌که فرزندان نتوانند در دوره نوجوانی نظارت مستقیم را تحمل کنند، ایراد از والدین آنهاست که او را مورد نظارت مستقیم قرار می‌دهند. وی می‌افزاید: نوجوان وقتی خودش را تحت نظارت مستقیم والدین می‌بیند احساس می‌کند به حریم شخصی‌اش تجاوز شده است، بنابراین بسیار طبیعی است که واکنش منفی نشان دهد.

برای نظارت غیرمستقیم در تمام امور زندگی نوجوانان موارد زیر می‌تواند مفید باشد:

ـ وارد فضای فکری و زندگی نوجوانان شوید و با آنها زندگی کنید و نیازهای آنها را لمس و درک کنید و با چشم آنها به عالم اطراف نگاه کنید تا بتوانید مشکلات آنها را لمس کنید. علت بسیاری اختلافات والدین با فرزندان همین بی‌توجهی به این نکته بسیار مهم است.

ـ در حد معقول با فرزندان خود رابطه دوستی برقرار کنید تا بتوانند با اطمینان از شما مشورت بگیرند و زمینه برای نظارت غیرمستقیم شما فراهم شود.

ـ به طور غیرمستقیم آنها را در پیدا کردن دوستان خوب راهنمایی کنید. از فایده‌های دوستان خوب و ضررهای دوستان بد آگاهشان کنید.

ـ آنها را با دیگران مقایسه نکنید که آثار روانی بسیار بدی دارد.

ـ به حس استقلال‌طلبی نوجوانان احترام بگذارید و از دخالت‌های نابجا پرهیز کنید و در صورت نیاز غیرمستقیم وارد شوید.

والدین هوشمند، فرزندان مستقل

بسیاری از والدین از اهمیت نظارت فرزندان خود آگاهی دارند، اما نگرانی از وابسته بار آمدن فرزندان و مستقل نشدن آنها سبب می‌شود برای ورود به دنیای فرزندشان دچار تردید شوند. دکتر حسنی در پاسخ به این پرسش که چه راه‌هایی برای نظارت فرزندان در خانواده وجود دارد به گونه‌ای که فرزندان احساس نکنند استقلال ندارند، می‌گوید: در دوره نوجوانی به علت شکل‌گیری هویت و انقلاب شخصیتی، نوجوانان حساسیت بیشتری نشان می‌دهند. بنابراین ضروری است که برای عدم تهدید استقلال آنها به موارد زیر توجه کرد.

ـ در کارهایی که مربوط به نوجوانان است، بدون مشورت آنها تصمیم نگیرید.

ـ قوانین و مقررات مورد نظر را به همراه پیامدها و نتایجش بوضوح بیان کنید. هرچند نوجوانان دیگر بچه نیستند، اما آگاهی و بلوغ لازم برای آن‌که خودشان به تنهایی بتوانند بهترین تصمیم را در کارهایشان اتخاذ کنند ندارند.

ـ اگر با آنها حرف می‌زنید، به طور جدی حرف‌های آنها را گوش کنید، تا حس ارزشمندی و کرامت و احترام را در خود از طرف والدین لمس کنند.

ـ احساسات نوجوانان را بپذیرید.

ـ هیچ وقت در مشورت دادن نظر خود را بر آنها تحمیل نکنید که در این صورت از مشاوره با شما لذت نمی‌برند و شما را جدی نمی‌گیرند و به مرور زمان از گفتن حرف‌هایشان به شما خودداری می‌کنند.

ـ اقتضائات سنی آنها را درک کنید.

ـ متناسب با ادبیات آنها صحبت کنید نه ادبیات خودتان.

ـ از قضاوت‌های زودهنگام پرهیز کنید.

ـ در فعالیت‌هایی که فرزندانتان دوست دارند (مثل فوتبال و کوهنوردی و...) با آنها همراه شوید، چراکه بهترین موقعیت را برای تاثیرگذاری شما فراهم می‌کنند.

ـ اگر عیب و ایرادی از فرزندان خود دیدید، فقط به خودش بگویید و آنها را پیش دیگران ضایع نکنید، چراکه ضربه روحی این عمل شما قابل جبران نخواهد بود.

ـ فرزندان نباید در یک تضاد بین گفتار و رفتار والدین قرار بگیرند./ ضمیمه چاردیواری

شیما نادری