کالبد شکافی تورم

***

«ادم» چیست؟

ادم اختلالی در اندام‌های بدن است که در آن مقدار زیادی آب در میان بافت‌ها جمع می‌شود. 70 درصد وزن بدن ما را آب تشکیل می‌دهد. این آب در حالت طبیعی در بافت‌ها، سلول‌ها و فضای میان بافتی و در عروق وجود دارد. هرگاه بالانس مایع داخل سلول و خارج سلول به‌هم بخورد، ادم یا همان تورم ایجاد می‌شود.

آیا ادم همیشه علامت بیماری است یا می‌تواند بدون دلیل هم به‌وجود آید؟

وجود ادم در بدن همیشه شک‌برانگیز است و باید پیگیری شود؛ ولی اگر دقت کرده باشید همیشه اندکی تورم در پاها حوالی عصر را مشاهده می‌کنیم. این مقدار کم طبیعی تلقی می‌شود. راه‌رفتن زیاد یا قرار گرفتن پاها به شکل آویزان و نشستن به مدت طولانی ممکن است به تورم و تنگ‌ترشدن کفش‌هایمان منجر شود، اما ادم می‌تواند هشدار و علامتی برای وجود یک بیماری داخلی باشد. در برخی اختلالات الکترولیتی بدن، بیماری‌های قلبی ـ عروقی و بیماری‌های کبدی و کلیوی ادم مشاهده می‌شود.

چه عاملی باعث می‌شود آب از عروق خارج شود؟

عوامل متعددی وجود دارد. یکی از آنها وجود پروتئینی به نام آلبومین در عروق است. آلبومین به حفظ آب درون رگ‌ها کمک می‌کند. وقتی این پروتئین در خون کاهش می‌یابد، آب درون رگ‌ها خارج شده وزیر پوست جمع می‌شود. کبد سازنده آلبومین خون است و هرگونه اختلالی در عملکرد کبد به کاهش تولید آلبومین و سرانجام ادم منجر می‌شود. سیروز و تومور‌های کبدی از علل مهم کاهش آلبومین ادم می‌تواند بر اثر برخورد اندام به یک جسم سخت هم به‌وجود آید.

تورم یا ادم ناشی از ضربه چیست؟

ضربه، بریدگی و آسیب به هر عضو، باعث اختلال در عملکرد عروق یا نشت مایع می‌شود. این نوع ادم موضعی است و بیشتر به اطراف نقطه آسیب‌دیده محدود می‌شود و به مرور هم جذب خواهد شد. ادم مغزی نیز می‌تواند به علت ضربه‌های مغزی و خونریزی نسج مغز باشد که بسیار خطرناک است.

فرق بین ادم دست، پا و صورت چیست؟

ادم در همه نقاط بدن ممکن است، دیده شود. شایع‌ترین مکان آن پاهاست، آن هم به دلیل وجود نیروی گرانش که مایع میان بافتی در پا تجمع می‌یابد. در بسیاری از بیمارها ادم در پاهاست، ولی بعد از خواب ادم منتشر شده و به دست‌ها و حتی صورت می‌رسد. ادم محدود به این سه مکان نیست و ممکن است در ناحیه شکم نیز دیده شود. یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی که باعث ادم در شکم می‌شود، سرطان کبدی است که مقدار زیادی آب در ناحیه شکم تجمع می‌یابد که به آن آسیت اطلاق می‌شود. آسیت، مرحله خطرناک بیماری است و معمولا برای کاهش آب شکم به وسیله سوزن‌های مخصوص مایع تجمع یافته بیرون کشیده می‌شود. اگر ادم فقط در پاها باشد، می‌توان گفت عروق پا دچار مشکل شده‌اند و قادر به بازگرداندن آب به بدن نیستند. در بیماری‌های کلیوی، ابتدا تجمع آب فقط در پاها و زیر چشم است و با پیشرفت بیماری به دیگر نقاط بدن مانند دست‌ها و صورت هم می‌رسد.

بسیاری از خانم‌های باردار از ادم دست و پا شکایت دارند. لطفا کمی هم در این خصوص برایمان توضیح دهید.

تقریبا بیشتر خانم‌های باردار ادمی ملایم وخفیف را در بارداری تجربه می‌کنند؛ ولی در بعضی مواقع ادم شدید است و با دراز کشیدن، به دست‌ها، صورت و چشم‌ها نیز می‌رسد، اما برای اطمینان از هر نوع ادمی در مادر باردار لازم است آنها توسط پزشک یا ماما معاینه شوند تا از نبود بیماری‌های کلیوی یا مشکل خطرناک‌تری به نام پره اکلامپسی یا همان مسمومیت حاملگی اطمینان حاصل شود. پره اکلامپسی در بارداری بسیار خطرناک است و با دفع پروتئین از ادرار وفشار خون بالا و ادم توام است. کنترل فشار خون و آزمایش ادرار روش تشخیصی است که برای پره اکلامپسی انجام می‌شود.

چگونه می‌توان با یک روش ساده از وجود ادم مطمئن شد؟

البته هر فردی خیلی زود متوجه تورم در نقطه‌ای از بدنش می‌شود، ولی از آنجا که بیشتر پاها اولین نقطه از بدن هستند که دچار ادم می‌شوند، یک روش آسان برای تشخیص وجود دارد. شما می‌توانید شست دستتان را روی قسمت داخلی ساق پا گذارده و فشار دهید. 30 ثانیه در همین حالت بمانید. بعد از برداشتن انگشتتان اگر گودی باقی بماند به معنای ادم است. پوست بدون مشکل و تورم به سرعت به حالت اولیه خود برمی‌گردد.

توصیه شما به افرادی که ادم دارند، چیست؟

این افراد در اولین فرصت باید به پزشک مراجعه کنند. آزمایش ادرار، سونوگرافی و بررسی تک‌تک ارگان‌ها باید انجام گیرد تا علت کاملا مشخص شود. افرادی که مبتلا به بیماری‌های عروقی کلیوی و اختلالات الکترولیتی هستند حتما باید تحت نظر پزشک باشند و از خوردن غذاهای شور پرهیز کنند. اگر ادم در اثر آسیب‌دیدگی یا کوفتگی است، می‌توانند از کمپرس‌های آب سرد استفاده کنند. در برخی موارد، ماساژ یا بالاتر نگه داشتن اندام از سطح بدن کمک‌کننده است. بعضی دارو‌ها هم ممکن است باعث ادم شوند. گاهی ادم به تنگی نفس می‌انجامد که علامت خطر است و حتما نیاز به مداخله پزشکی دارد.

پرنیان پناهی