با سنگ کیسه‌صفرا چه کنیم؟

سنگ‌های کیسه‌صفرا از شایع‌ترین بیماری‌های شکم است که درد ناشی از آن در بسیاری موارد، تا سال‌ها در شخص بروز نمی‌کند. این بیماری معمولا در افراد چاق و کسانی که در رژیم غذایی شان غذاهای چرب مصرف می‌کنند یا بسرعت وزنشان را کم می‌کنند، بیشتر دیده می‌شود.

کیسه‌صفرا روی سطح زیرین کبد قرار دارد و عمل اصلی آن غلیظ‌کردن، ذخیره‌سازی و ترشح بخشی از صفرای تولید شده از سوی کبد است که ترکیبی از اسیدهای چرب، کلسترول، نمک‌های صفراوی و مواد زاید حاصل از تجزیه گلبول‌های قرمز خون است.

در واقع ترشح صفرا به هضم و جذب چربی‌ها و ویتامین‌های محلول در چربی کمک می‌کند. حال اگر مسیر عبور صفرا از مجاری صفراوی به دلایلی بسته شود قسمتی از آن در کیسه‌صفرا ذخیره می‌شود و ممکن است با گذشت زمان، کریستال‌هایی را ایجاد کند که در واقع هسته اولیه سنگ‌های کلسترولی یا سنگ کیسه‌صفرا را تشکیل می‌دهد.

فراموش نکنید که هرگونه اختلال در روند تخلیه صفرا به داخل روده که معمولا بعد از خوردن غذاهای چرب صورت می‌گیرد باعث بروز اختلال در هضم و جذب چربی‌ها و ویتامین‌های محلول در چربی می‌شود.

البته دکتر محمد‌جعفر فره‌وش، متخصص گوارش تاکید می‌کند: در بسیاری از موارد، سنگ‌های ایجاد شده در کیسه‌صفرا جابه‌جا می‌شود و تا سال‌ها ایجاد درد و مشکل برای بیمار نمی‌کند.

به بیان دیگر سنگ کیسه‌صفرا در بیشتر موارد، تا سال‌ها بدون درد است و فقط از طریق سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن قابل تشخیص است. در چنین مواردی نیز نیاز به انجام اقدام خاصی برای بیمار نیست.

این متخصص در گفت‌و‌گو با جام‌جم می‌افزاید: بروز درد شدید در قسمت راست و بالای شکم که در برخی موارد به پشت نیز انتشار می‌یابد نشان‌دهنده آن است که سنگ‌های کلسترولی مسیر خروج صفرا را بسته و باعث افزایش فشار در کیسه‌صفرا شده است.

چاق‌ها در دام بیماری سنگ کیسه‌صفرا

همان‌طور که گفته شد چاقی و اضافه‌وزن از عوامل اصلی بروز سنگ‌های کیسه‌صفراست. همچنین استفاده از رژیم‌های غذایی سخت و کاهش‌وزن سریع، احتمال تشکیل سنگ صفرا را افزایش می‌دهند. به این دلیل همواره تاکید می‌شود که کاهش‌وزن زیاد باید از طریق یک روش صحیح و منطقی تغذیه‌ای و تحرکی، تحت نظر یک متخصص گوارش و با مصرف داروهای کمک‌کننده به ترشح صفرا صورت بگیرد.

همچنین به گفته دکتر فره‌وش، کسانی که از قرص‌های پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند یا خانم‌هایی که بارداری‌های مکرر دارند، بیشتر در خطر بروز این بیماری قرار دارند. همچنین گرسنه ماندن طولانی نیز می‌تواند خطر بروز سنگ‌های صفراوی را زیاد کند. به همین دلیل کسانی که سنگ صفراوی دارند، هرگز نباید روزه بگیرند. البته نباید از نقش ژنتیک و سابقه خانوادگی نیز در بروز سنگ‌های کیسه‌صفرا غافل شد.

این متخصص گوارش با اشاره به این که گاهی سنگ‌ها باعث ایجاد التهاب و عفونت کیسه‌صفرا می‌شود، می‌افزاید: بندرت نیز سنگ‌های ریز ممکن است وارد لوزالمعده (پانکراس) شده و التهاب این عضو را به همراه بیاورد که از طریق سونوگرافی نیز ممکن است قابل تشخیص نباشد و تنها راه تشخیص آن از طریق آندوسکوپی و سونوگرافی است. حتی سونوگرافی از روی شکم در افراد بسیار چاق، فقط در 10 تا 20 درصد موارد می‌تواند سنگ‌های مجرای صفرا را نشان دهد.

البته متخصصان تغذیه تاکید می‌کنند که مصرف زیاد غذاهای چرب، بویژه چربی‌های حیوانی نیز به عنوان عامل اصلی بروز چاقی و اضافه‌وزن می‌تواند احتمال ابتلا به سنگ کیسه‌صفرا را بیشتر کند.

ادامه زندگی بدون کیسه‌صفرا

تنها راه درمان سنگ‌های دردناک کیسه‌صفرا، جراحی و خروج کیسه‌صفراست. چرا که بعد از جراحی کیسه‌صفرا نیز جریان صفرا ادامه می‌یابد و فقدان این عضو تاثیر کمی روی هضم چربی‌ها می‌گذارد.

البته دکتر فره وش درمان‌های دارویی را در بیماران دچار سنگ‌های صفراوی کم‌اثر، پرعارضه و پر‌هزینه می‌داند و می‌‌گوید: موثرترین روش درمانی در بیماران دچار سنگ‌های دردناک، انجام جراحی است که بهتر است به شیوه لاپاروسکوپی و از روی شکم انجام شود. در این دسته افراد آنچه پس از جراحی کیسه‌صفرا اهمیت دارد حفظ وزن متعادل، داشتن فعالیت و تحرکی منظم و خودداری از مصرف غذاهای چرب است.

پونه شیرازی‌ /‌ گروه سلامت