طی طریق عاشقانه

هر چقدر زمان این نوع فیلم کوتاه‌تر باشد، رعایت ایجاز ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. فیلمساز ‌باید در زمان در نظر گرفته شده، موضوع و دستمایه خود را بخوبی جمع و جور کند. حذف زواید و ایجاد تعادل میان فرم و محتوا، جزو الزامات این نوع فیلمسازی است.

سازنده یک فیلم کوتاه صد ثانیه‌ای می‌تواند با زبان ایجاز به موضوعاتی بپردازد که در سینمای بلند داستانی، حکم خط قرمز را دارند.

به این نکته نیز توجه داشته باشیم «فیلم کوتاه» مخاطب‌شناسی خودش را دارد و نباید در کنار حس و نگاه تجربی، نسبت به عامل جذابیت در این نوع سینما بی‌تفاوت بود. روی همین اصل، مشکل دکوپاژ و استفاده از دوربین و ریتم و ضرباهنگ و تدوین این‌گونه آثار نباید تعمیم‌دهنده بیانی کاملا تجریدی و دافعه‌آمیز شود.

یک فیلمساز خوشفکر و هوشمند و زمانه‌شناس که این مدیوم را تجربه می‌کند نباید خودش را محدود و مقید به اجرایی شخصی و انتزاعی کند.

جوهره و زبان سینما والاتر از آن است که صرفا واسطه‌ای برای تخلیه‌کردن ما باشد. فیلمساز جوانی که بر هویت‌مندی و اینجایی بودن خود اصرار داشته باشد، نگاه بصری‌اش را با درکی عمیق و روشن‌بینانه و پرسه‌زنی‌های اجتماعی (بدون شیفتگی و مرعوب شدن در برابر المان‌ها و ابزار و نشانه‌های فرمالیستی خارج از سرزمینش) غنی می‌کند.

می‌توان در همین گام‌ها و آزمون و خطاهای اولیه، از خودشیفتگی و فردیت خودمحور فاصله گرفت. می‌توان با اتکا به نوعی جهان‌بینی، از نمایش صرف روزمرگی که در عصبیت‌ها و از خودبیگانگی‌ها و پوچی و لودگی و بی‌خبری خلاصه می‌شود فراتر رفت و این ناتورالیسم کهنه معاصر را به حسی کنش‌مندانه و آرمانخواهانه تبدیل کرد.

فیلمساز جدی و صاحب تفکر و جهان‌بینی می‌تواند در همین صد ثانیه ارتباطی بی‌واسطه با مخاطبان خود برقرار کند و با زبانی موجز و هنرمندانه، به آسیب‌شناسی جامعه‌اش بپردازد.

در افق دید آرمانی چنین فیلمسازی می‌توان جامعه‌ای را دید که با عبور از بحران‌ها و التهابات اجتماعی و رفع ناهنجاری‌ها، سنگ عزت و آزادگی و عدالت‌طلبی و همدلی و اینجایی بودن را به سینه می‌زند. سینما و تصویر، افشاگران قابلی هستند.

در طول این صد ثانیه می‌توانی خودت را خوب لو بدهی و دستت را رو کنی. نتیجه کار را ماهیت واقعی تو و صداقت و شرف جامعه‌نگری‌ات معلوم می‌کند و اجرایی متعهدانه و بی‌تکلف و از دل برآمده یا نمایشی متظاهرانه و بی‌ریشه و متفرعانه؟

اگر حرمت صد ثانیه را نگاه داری، زایشی عاشقانه در نور و تصویر را رقم می‌زنی وگرنه قافیه را باخته‌ای.

جواد طوسی‌ /‌ منتقد سینما