سندرم پیش از قاعدگی چیست؟

تکرار این علائم حداقل در دو سیکل قاعدگی، تشخیص PMS را مطرح می‌کند، اما این سندرم چیست؟ آیا زمینه ارثی دارد؟ آیا قابل درمان است؟ پاسخ این پرسش‌ها را از دکتر ابوطالب صارمی، متخصص زنان و زایمان، فوق تخصص ناباروری و رئیس مرکز تحقیقات سلولی صارم جویا شده‌ایم.

***

سندرم پیش از قاعدگی (PMS) چیست؟

PMS مجموعه‌ای از علائم جسمی و رفتاری است که به طور دوره‌ای در خانم‌هایی که سیکل قاعدگی منظم دارند، ظاهر می‌شود.

این سندرم با چه علائمی همراه است و چگونه می‌توان آن را تشخیص داد؟

PMS براساس شدت علائم به دو دسته mild (با علائم متوسط) و severe (با علائم شدید) تقسیم می‌شود. نوع mild که شیوع آن بسیار زیادتر است و تا 75 درصد خانم‌های دارای قاعدگی منظم را گرفتار می‌کند، شامل علائم عاطفی مانند افسردگی، اضطراب و احساس ناامیدی و نیز علائم بدنی از قبیل تغییر در اشتها، پرخوابی یا بی‌خوابی، سردرد و نفخ شکم است. نوع SEVERE PMS را PMDD یا اختلال «ریس فوریک» پیش از قاعدگی می‌نامند که برخی صاحب‌نظران آن را یک مقوله بالینی جداگانه در نظر می‌گیرند و مشخصه آن، برجسته بودن علائم تحریک‌پذیری خشم، فشار درونی و ناپایداری خلق است و شیوع این اختلال در خانم‌ها بین 3 تا 8 درصد است.

به گفته برخی، هر خانم مبتلا به PMS معمولا علائم خاص خود را به صورت دوره‌ای دارد. با این گفته موافقید؟

بله در PMS علائم به طور دوره‌ای تقریبا از هفت تا ده روز پیش از شروع قاعدگی بروز می‌کند و علت آن حساسیت بافت‌های بدن به تغییرات دوره‌ای هورمون‌ها در طول سیکل ماهانه است.

معمولا چند درصد زنان در سنین باروری به این سندرم مبتلا می‌شوند‌؟

نوع خفیف PMS در 75 تا 80 درصد زنانی که پریود منظم دارند، دیده می‌شود و 3 تا 8 درصد علائم شدیدتری را تجربه می‌کنند.

مهم‌ترین علت این سندرم چیست؟

در یک سیکل قاعدگی، سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون مسیر بالارونده و پایین رونده دارد و این تغییرات می‌تواند، سطح موازی مثل سروتونین را که هورمونی موثر بر خلق فرد است، تحت تاثیر قرار دهد. این تغییرات در تمام زنان با پریود منظم اتفاق می‌افتد، اما به نظر می‌رسد، افراد دچار PMS نسبت به این نوسانات حساس‌تر هستند.

برخی تولد فرزند، بستن لوله‌های رحمی، برداشتن رحم، شروع یا قطع مصرف قرص‌های ضدبارداری یا استرس در پی یک حادثه را ـ که به شوکی در سیستم غدد درون‌ریز منجر می‌شود ـ به عنوان عوامل ابتلا به PMS برمی‌شمارند. آیا شما با این موضوع موافقید؟

مصرف قرص‌های ضدبارداری چون از نوسانات هورمونی جلوگیری می‌کند، یکی از درمان‌های توصیه شده برای PMS به شمار می‌رود، اما رابطه‌ای بین زایمان و بستن لوله‌های رحمی و برداشتن رحم به طور مستقیم با PMS شناخته نشده است؛ با این حال هر موردی که به عنوان استرس برای زنان محسوب شود، می‌تواند باعث تشدید علائم PMS شود.

آیا PMS زمینه ارثی دارد؟

بله، پژوهشگران در مطالعات متعدد به شواهدی دست یافته‌اند که ممکن است عوامل ژنتیک، فرد مستعد را به PMS و PMDD مبتلا کند. مطالعه‌ای وسیع روی دوقلوها نشان داد PMS به میزان زیادی به ارث می‌رسد و عوامل محیطی نیز در آن نقش دارند. ارتباط بین علائم قاعدگی در مادران و دختران و بین خواهران نیز تاثیر ژنتیک را نشان می‌دهد.

آیا این سندرم با افزایش سن افزایش می‌یابد؟

بله در مواردی دیده شده که با افزایش سن و در سنین قبل از یائسگی علائم PMS بروز می‌کند یا تشدید می‌یابد که احتمالا به علت افزایش حساسیت این خانم‌ها به تغییرات هورمونی است.

مدت زمان ابتلا به این PMS چقدر است؟ به عبارتی برخی آن را از پنج روز تا یک هفته پیش از قاعدگی و در برخی افراد 14 روز پیش از قاعدگی تا شروع خونریزی می‌دانند. با این طبقه‌بندی موافقید؟

شروع علائم در نیمه دوم سیکل قاعدگی است و با شروع پریود قطع می‌شود، هر چند در بعضی افراد علائم تا بعد از شروع پریود ادامه پیدا می‌کند. نکته اصلی در PMS، فقدان علائم در نیمه اول سیکل قاعدگی است و تقسیم‌بندی پنج روزه یا چهار روزه مطرح نشده است.

آیا این بیماری قابل درمان است؟

بله در مرحله اول از درمان‌های محافظه‌کارانه استفاده می‌شود که شامل ورزش منظم، تکنیک‌های آرام‌سازی (ریلکسیشن) و درمان‌های کمکی با املاح و ویتامین‌هایی مثل B6، کلسیم، منیزیم و ویتامین‌های E و D است. این درمان‌ها در بعضی افراد علائم را بهبود می‌بخشد و عارضه چندانی ندارد. مصرف داروهای هورمونی نیز مثل قرص‌های جلوگیری از بارداری ـ که نوسانات هورمونی را از بین می‌برد ـ می‌تواند در کنترل این علائم مفید باشد. اگر این روش درمانی هم باعث کنترل بیماری نشود، می‌توان از داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی در دوزهای مختلف برای بهبود علائم بهره گرفت. / ضمیمه سیب

بنفشه پورناج