طرفدار«حمام خون»

وی از سال 1977 تا 1981 مشاور امنیت ملی کارتر بود و به عنوان عضو هیات مشاوره اطلاعات خارجی رئیس‌جمهور و عضو شورای امنیت ملی در کمیسیون وزارت دفاع در خصوص تدوین استراتژی بلندمدت، فعالیت داشت. سال 1981 مدال آزادی ریاست جمهوری را به لحاظ نقش خود در عادی‌سازی روابط آمریکا با چین و کمک به سیاست امنیت ملی آمریکا دریافت کرد. وی از سال 1953 تا 1960 در دانشگاه‌ هاروارد و از 1960 تا 1989 در دانشگاه کلمبیا تدریس می‌کرد. 1

برژینسکی از موثرترین مهره‌های دولت کارتر به شمار می‌رفت، سیاست آمریکا در برابر انقلاب ایران، بیشتر منعکس‌کننده نظریات و روش‌های او بود. وی از کسانی است که به اصطلاح سیاسی از جمله «عقاب‌ها» محسوب می‌شود و در سیاست خارجی طرفدار اعمال زور و شدت عمل می‌باشد. اوخود اعتراف می‌کند که آمریکا در جریان انقلاب اسلامی ایران و حتی پس از به ثمر رسیدن آن، طرح یک کودتای نظامی را برای درهم شکستن این انقلاب دنبال کرده و اختلاف‌نظر بر سرانجام این کودتا فقط هنگامی بروز یافت که ونس و همفکران او در امکان موفقیت کودتا در مراحل نهایی انقلاب، اظهار تردید می‌نمودند. ولی او تا آخرین لحظه با کمال صراحت و بی‌پروایی ، طرفدار کودتا بود و «حمام خون» را آخرین راه حفظ منافع آمریکا در ایران می‌دانست:2

«من پیشنهاد خود را برای اقدام به کودتای نظامی در ایران هنگامی عنوان کردم که چاره دیگری به نظر نمی‌رسید و با خودداری از قبول آن، ایران در مسیری پیش رفت که نتایج مخربی برای ما در منطقه به بار آورد... با استقرار یک حکومت مقتدر می‌توانستیم اصلاحات ضروری را تحت برنامه منظمی در ایران به موقع به اجرا بگذاریم.»3

وی سیاست آمریکا را در قبال ایران اشتباه دانسته و ارتکاب آن را ناشی از توصیه‌های متضاد همکاران نزدیک کارتر می‌داند.

مشارالیه در حال حاضر در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی فعالیت کرده و استاد سیاست خارجی آمریکا در مدرسه مطالعات بین‌المللی پیشرفته پاول نیتز در دانشگاه جان هاپکینز در واشنگتن دی‌سی می‌باشد.4

برژینسکی کتاب‌های متعددی در زمینه امور بین‌الملل نوشته‌ که از آن جمله است:

«خارج از کنترل: آشوب جهانی در آستانه قرن بیست و یکم»‌ (1993)‌، «قدرت و اصول» که در سال 1983 منتشر شده و حاوی خاطرات او در سال‌های 81 1977 می‌باشد و «هلال بحران» که در برگیرنده نظرات وی درخصوص خاورمیانه می‌باشد.

پا‌نوشت‌ها:

1. فیروزه میررضوی(گردآورنده) ، دانشنامه نخبگان، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر، تهران، 1383، ‌1/354 353.

2. محمود مشرقی (گردآورنده و مترجم)، توطئه در ایران: دو برداشت از یک متن، تهران، هفته، 1362، ص 5.

3. همان، ص 164.

4. زبیگنیو برژینسکی، قدرت و اصول:‌ خاطرات برژینسکی مشاور امنیت ملی 1981 1977، ترجمه مرضیه ساقیان، تهران،‌ وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات، 1379، ص یک.

طاهره شکوهی