زگیل؛ خوش‌خیم اما بدچهره

زگیل چیست و چرا به وجود می‌آید؟

زگیل ضایعه پوستی مخاطی است که بر اثر ویروسی به نام پاپیلومای انسانی ایجاد می‌شود. این ویروس‌ از دسته ویروس‌های حاوی دی‌ان‌ای است. تابه حال بیش از صد نوع از این ویروس شناسایی شده است. بعضی ویروس‌ها فقط در نواحی خاصی از بدن ظاهر شده، براساس نوع و محل درگیری و شکلشان تقسیم‌بندی می‌شود. تعدادی از ویروس‌ها در ناحیه سطحی پوست متمرکز می‌شود و شروع به تکثیر می‌کند ولی این تکثیر خطرناک نیست. بنابراین سلول‌های اپیدرمی زیاد می‌شود و برجستگی ناصاف در سطح پوست به وجود می‌آورد که گاهی کوچک است و گاه نیز بسیار بزرگ می‌شود.

آیا این ضایعات، مشکلی برای بیماران به وجود می‌آورد؟

زگیل ضایعه خوش‌خیم است و مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کند ولی زگیل‌هایی که در ناحیه تناسلی رشد می‌کند، احتمال بدخیم‌شدن دارد. زگیل‌های تناسلی در زنان گاه موجب سرطان دهانه رحم می‌شود و زنانی که مبتلا به این نوع زگیل هستند باید تحت نظر پزشک هرازگاه آزمایش‌هایی انجام دهند.

زگیل‌ها به چند دسته تقسیم می‌شود؟

برخی زگیل‌ها در نواحی کف دست و پا رشد می‌کند، اما به دلیل این که اپیدرم این ناحیه ضخیم است، زیاد برجسته نمی‌شود. این نوع زگیل کسانی را بیشتر درگیر می‌کند که دچار صدماتی به کف دست و پا می‌شوند یا سربازانی که مدت‌های طولانی پوتین را از پا درنمی‌آورند. البته در این شرایط گاه زگیل با میخچه اشتباه گرفته می‌شود، اما تفاوت این دو این است که میخچه ناشی از فشار واردشده به پوست است و در نگاه ظاهری، تغییری در خطوط سطح پوست دیده نمی‌شود و با اصلاح فشار، عارضه خود به خود برطرف می‌شود ولی زگیل شکل دیگری دارد که همه با اشکال آن آشنا هستیم. یک بیماری ویروسی است که به خود فرد و دیگران منتقل می‌شود. نوع بعدی در ناحیه گردن و تنه دیده می‌شود. یک نوع از آن نیز در ناحیه تناسلی است که با تماس جنسی به شریک جنسی انتقال می‌یابد. بعضی هم در حفره دهانی و مخاط دیده می‌شود که معمولا سطح ناصاف ندارد.

این ویروس‌ها از چه طریقی منتقل می‌شوند؟

پوست سالم سطح سد دفاعی قوی دارد و براحتی میکروب از آن عبور نمی‌کند. پس برای ورود ویروس نیاز به خراشیدگی است. بنابراین تماس جنسی، تراشیدن با تیغ یا خراش در ناحیه پوست، قدرت سرایت و تکثیر ویروس را بالا می‌برد.

آیا بلافاصله بعد از تماس، ضایعات ظاهر می‌شود؟

ویروس‌ دوره کمون یا نهفتگی دارد. این دوره در دست و پا تا یک سال هم طول می‌کشد، ولی در ناحیه تناسلی بین سه ماه تا دو سال است، یعنی فردی که تماس جنسی مشکوک دارد، شاید تا دو سال هیچ علامتی نداشته باشد.

آیا می‌توان به طور کامل زگیل را ریشه‌کن کرد؟

تاکنون درمان خاصی برای زگیل‌ دست و صورت یا ناحیه تناسلی یافت نشده و عمدتا روش ما درمان پیشگیری و تخریبی است. در گذشته از ترکیبات موضعی اسید سالیسیلیک یا لاکتیک اسید همراه با کوتر استفاده می‌شد، اما امروزه کرایوتراپی با استفاده از هیدروژن مایع بهترین روش محسوب می‌شود و نتیجه خوبی می‌دهد. گاهی از لیزر استفاده می‌شود، ولی هزینه آن بالاست و ضرورتی برای استفاده از آن نیست، چون کرایو نیز مانند لیزر عمل می‌کند. تعداد جلسات درمانی بسته به محل ضایعه و نوع آن بین یک تا پنج جلسه است. مهم این است که زگیل را در مراحل اولیه و وقتی ضایعه کوچک است درمان کنیم تا هم قدرت انتقال را از بین ببریم و هم با روش سریع‌تر درمان را انجام دهیم.

افرادی که زگیل تناسلی دارند، ممکن است زگیل دست و پا هم داشته باشند یا برعکس؟

خیر، زگیل‌ها همان طور که گفته شد، انواع گوناگون دارند و هر نوع در ناحیه‌ای خاص رشد می‌کنند. زگیل تناسلی به ناحیه صورت منتقل نمی‌شود.

چسب‌هایی برای درمان زگیل در داروخانه به فروش می‌رسد. آیا این چسب‌ها مفید است؟

این چسب‌ها حاوی اسید سالیسیلیک است و برای زگیل‌های کوچک و در مراحل اولیه استفاده می‌شود. درمان با چسب چندان اثر نمی‌کند، ولی قطره‌ها بهتر عمل می‌کند. زگیل‌ ریشه دارد و ریشه باید از بین برود. وقتی از چسب استفاده می‌شود، سطح رویی زگیل از بین می‌رود و ریشه باقی می‌ماند. از بین بردن ریشه با قطره کمی دردناک است و بیماران از ادامه درمان، قطره منصرف می‌شوند و ریشه همچنان باقی می‌ماند و زگیل عود می‌کند. بنابراین کرایوتراپی روش مناسب‌تری است. گاهی زگیل را با نخ می‌بندند که این کار بی‌فایده است و فقط در تکمه‌های گوشتی نتیجه‌بخش است، اما این روش هیچ وقت توصیه نمی‌شود، چون احتمال عفونت بالاست.

بعضی کودکان هم زگیل دارند، ولی خود به خود و بدون نیاز به درمان بهبود می‌یابند. علت چیست؟

یکی از دلایل بروز زگیل، ضعف سیستم ایمنی است. کودکان سیستم ایمنی ضعیفی دارند و در برابر زگیل چندان مقاوم نیستند، اما با بالاتر رفتن سن و قوی‌تر شدن سیستم ایمنی زگیل‌ها از بین می‌رود که این درصد بسیار کم است. البته بیماران مبتلا به درماتیت آتوپیک و کسانی که داروهای سرکوب‌کننده ایمنی استفاده می‌کنند، مصرف‌کنندگان کورتون یا بیماران پیوندی و افرادی که کارهای خشن انجام می‌دهند و مدام خراش و آسیب به پوست آنها وارد می‌شود (مثل قصاب‌ها) بیشتر مستعد ابتلا به زگیل دست و صورت و پا هستند، ولی زگیل تناسلی فقط از راه تماس جنسی ایجاد می‌شود و در افرادی که از کاندوم یا یک وسیله پیشگیری محافظتی استفاده نمی‌کنند و شریکان جنسی متعدد دارند، دیده می‌شود./ ضمیمه سیب

پرنیان پناهی