در حسرت یک نفس راحت

انحراف تیغه بینی اختلالی است که بسیاری از افراد به‌ آن دچار می‌شوند ولی این عارضه در برخی بیماران آنقدر شدید است که کیفیت زندگی بیمار را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث می‌شود، بیمار نتواند بخوبی نفس بکشد یا بخوابد. البته عوارض‌ آن فقط به این دو مورد محدود نمی‌شود. پرسش‌هایی که برای این گروه از بیماران مطرح می‌شود این است که آیا می‌توانند مانند یک فرد عادی زندگی کنند و دیگر این که آیا روزی قادر خواهند بود براحتی نفس بکشند؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها پای صحبت دکتر حسام جهاندیده، متخصص گوش و حلق و بینی نشسته‌ایم تا درباره این بیماری و راه‌های درمانی آن بیشتر بدانیم.

انحراف تیغه بینی چه نوع اختلالی است؟

انحراف تیغه بینی اختلالی است که در آن تیغه جداکننده بینی دچار خمیدگی یا شکستگی می‌شود. این تیغه در قسمت جلو از یک غضروف چهار گوش تشکیل شده است که از ناحیه پشت و کف به چند استخوان دیگر متصل می‌شود. اگر این انحراف شدید باشد، مشکلاتی را برای بیمار ایجاد می‌کند. مثلا امکان دارد یک یا هر دو سوراخ بینی دچار انسداد و گرفتگی شود. طبیعی است گرفتگی روی تنفس بیمار اثر گذاشته و گاه آن را به طور کامل مختل می‌کند. تقریبا 80 درصد افراد، درجاتی از این انحراف را دارند، اما مشکل‌شان آنقدر شدید نیست که متوجه شده و برای درمان به پزشک مراجعه کنند و فقط درصد کمی از بیماران دچار اختلال در تنفس هستند و به جراحی نیاز پیدا می‌کنند.

انحراف بینی چه علائمی دارد؟

شایع‌ترین علامت انحراف تیغه بینی، گرفتگی یک یا هر دو سوراخ بینی است که با اشکال در نفس کشیدن ظاهر می‌شود. اغلب اوقات نیز در یک سمت بیشتر از طرف مقابل احساس می‌شود. نکته جالب توجه این است که بیمار در طرفی که دچار تنگی است، احساس گرفتگی نمی‌کند و ممکن است گرفتگی را در هر دو سمت و به صورت متناوب یا حتی در طرف مقابل ذکر کند. سایر علائم انحراف بینی عبارتند از: خون دماغ‌شدن، تنفس صدادار، خروپف کردن، اختلال در خواب، خشکی دهان به دلیل تنفس با دهان باز، احساس فشار و گرفتگی در مجرای تنفسی بینی، درد در ناحیه سر و صورت، ترشحات پشت حلق و عفونت مکرر سینوس. البته عارضه دیگری نیز وجود دارد که کمتر در بین بیماران دیده می‌شود. این اختلال، قطع تنفس در خواب است که اگر اتفاق بیفتد ممکن است بیمار در معرض خطر اختلالات
قلبی ـ‌ عروقی قرار گیرد که حتما باید تحت درمان سریع قرار گیرد.

آیا ممکن است سردرد در برخی از افراد ناشی از انحراف بینی باشد؟

این پرسش به طور مکرر درباره بیماران مبتلا به سینوزیت نیز پرسیده می‌شود. انحراف بینی در بسیاری از موارد به خودی خود عامل ایجاد سردرد نیست. بسیاری از بیمارانی که از سردرد شاکی هستند، معمولا از میگرن یا سردرد تنشی رنج می‌برند. البته در مواردی انحراف بینی بخصوص انحرافات شدید که با دیواره جانبی‌بینی تماس دارد (اصطلاحا دارای نقاط تماسی هستند)‌ می‌تواند به سردرد منجر شود. به هر حال بینی، عضو مهمی است و عصب‌های فراوانی دارد که می‌تواند در ایجاد درد‌های سر و صورت نقش داشته باشد.

انحراف بینی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

برای تشخیص انحراف تیغه بینی معمولا معاینه توسط متخصص گوش، حلق و بینی کافی است. در برخی موارد ممکن است برای تشخیص قطعی و کامل به آندوسکوپی بینی یا سی‌تی‌اسکن نیاز باشد. آندوسکوپی روشی ساده و دقیق است که به صورت سرپایی در مطب انجام می‌شود.

انحراف بینی چگونه درمان می‌شود؟

برای درمان انحراف بینی ممکن است در موارد خفیف از برخی دارو‌ها کمک گرفته شود مثل اسپری‌های مرطوب‌کننده که پاسخ خوبی به درمان می‌دهند. اما فراموش نکنیم در این اختلال ساختاری، انسداد ایجاد شده برطرف نخواهد شد مگر با جراحی.

جراحی چگونه انجام می‌شود؟

در این نوع عمل، برش‌های کوچکی در قسمت‌های دارای انحراف داده شده و غضروف یا استخوان تیغه بینی برداشته یا اصلاح می‌شود. البته به طور همزمان باید اعمال جراحی سینوس‌ها نیز انجام شود. در این روش آندوسکوپیک برای اصلاح مناطق دچار انحراف بینی استفاده می‌شود. در برخی موارد شاخک‌های بینی باید درمان شود.

آیا با این جراحی، کجی ظاهری بینی هم اصلاح خواهد شد؟

بر خلاف تصور بسیاری از بیماران باید گفت انجام عمل انحراف به هیچ وجه باعث صاف‌شدن شکل ظاهری بینی نمی‌شود. جراحی انحراف به روش معمول صرفا نواحی ایجاد کننده در مسیر تنفس را اصلاح می‌کند و تغییری در شکل یا کجی خود بینی نمی‌دهد؛ بنابراین بیمارانی که همزمان خواهان اصلاح تیغه بینی و کجی ظاهری هستند باید عمل جراحی سپتو رینوپلاستی انجام دهند. (فقط هنگام جراحی در رفتگی غضروف تحتانی بینی است که گاهی انحراف ظاهری کم می‌شود)

چه سنی برای این عمل جراحی مناسب است؟

جز در موارد خاص بهتر است عمل جراحی بینی پس از کامل شدن رشد بینی و صورت، یعنی پس از پانزده تا هجده سالگی انجام شود. البته در شرایط خاص و مواردی که انسداد کامل یا عوارض ایجاد شده باشد حتی در کودکان نیز می‌توان با رعایت برخی ملاحظات خاص به عمل جراحی اقدام کرد.

چه نکاتی در مورد عمل جراحی بینی وجود دارد؟

عمل جراحی انحراف تیغه بینی معمولا با بیهوشی عمومی انجام می‌شود و طول مدت زمان جراحی بستگی به‌ شدت انحراف بینی دارد و ممکن است حدود یک ساعت به طول انجامد. بیماران نیز چند ساعت بعد از جراحی مرخص می‌شوند. اغلب پس از عمل از پانسمان داخل بینی که بیشتر به صورت یک گاز آغشته به پماد آنتی‌بیوتیکی (تامپون) است، استفاده می‌شود. تامپون پس از چند روز خارج می‌شود. گاهی برای این که بتوانیم تیغه اصلاح‌شده را در همان وضع نگه داریم قطعاتی پلاستیکی را داخل بینی قرار می‌دهیم که چند هفته بعد خارج می‌شود. بتازگی روش جدید دیگری وارد بازار شده که در آنها پانسمان‌ها قابل جذب است، اما گران است و به طور گسترده و در همه مراکز درمانی از آنها استفاده نمی‌شود. بیماران ممکن است پس از عمل، دچار تورم خفیفی شوند که طبیعی است و به مرور از بین می‌رود.

آیا این نوع جراحی عارضه‌ای هم دارد؟

مانند هر جراحی دیگری، این عمل نیز با خطراتی همراه است؛ البته عوارض جانبی این عمل نادر و اندک است. این عوارض شامل عفونت، خونریزی، جمع‌شدن خون زیر مخاط بینی، اصلاح نشدن کامل اختلال یا ایجاد اشکالی در غضروف بینی است.

پرنیان پناهی