یاحق جای یاهو را می‌گیرد؟

نمونه چنین القائاتی در دنیای اینترنت فراوان به چشم می‌خورد و شاید نمونه اخیر آن تحریف نام خلیج‌فارس ازسوی برخی موتورهای جستجو بود. در چنین شرایطی است که برخی کشورها تصمیم می‌گیرند برای مقابله با نفوذ فرهنگی و امنیتی موتورهای جستجوی بیگانه و بهره‌مندی اقتصادی از امکانات اینترنتی به ارائه این خدمات به صورت بومی اقدام کنند.

از سوی دیگر نباید فراموش کرد که استفاده از این موتورهای جستجو، درآمدهای هنگفتی برای سرمایه‌گذارانش دارد؛ به طوری که درآمد گوگل از کاربران ایرانی، فقط از محل تبلیغات سالانه بیش از 400 میلیارد تومان تخمین زده می‌شود.

این چنین است که دنیا به دنبال طراحی موتورهای جستجوی بومی پیشرفته و تجربه عملی و موفق برخی کشورها نشان داده شرکت گوگل که قوی‌ترین موتور جستجوگر اینترنتی محسوب می‌شود، یک اسطوره شکست‌ناپذیر نیست؛ چراکه اکنون علاوه بر موتورهای رقیب جستجوگر آمریکایی، دیگر کشورها نیز موتورهای جستجوگر بومی خود را طراحی و با استفاده از آن توانسته‌اند نظر کاربران اینترنتی‌ را به خود جلب کنند.

نمونه‌ این موتورها در آلمان (GMX) است که میان 15 سایت پربازدید کاربران اینترنتی این کشور قرار دارد و توانسته برای 4500 نفر ایجاد اشتغال کند. همچنین موتور جستجوی اینترنتی در روسیه با نام (Yandex.ru) گره خورده که توانسته گوگل را با شکست مواجه کند. در هند نیز (rediff) رقیب سرسختی برای موتورهای جستجوی غربی است.

همچنین موتور جستجوگر ملی چین موسوم به Baidu بایدو، پس از اختلاف این کشور با گوگل توانسته است یکه‌تاز عرصه جستجوی اینترنتی بازار پررونق چین باشد.

این در حالی است که از مدت‌ها پیش بحث راه‌اندازی موتور جستجوی ملی در ایران نیز مطرح بوده و بتازگی وزارت ارتباطات با اشاره به آغاز به کار برخی از این موتورها، از ورود دو موتور جستجوی دیگر به نام یاحق و فجرخبر داده است. این وزارتخانه وعده می‌دهد که در آینده نزدیک، این جستجوگرها جایگزین جستجوگرهایی مانند یاهو و گوگل خواهند شد. آیا این چنین خواهدبود؟

مروری بر تجربه‌های گذشته درباره راه‌اندازی سامانه‌های فراگیر اینترنت ملی که معروف‌ترین آن ایمیل ملی است، نشان داده است که چنین برنامه‌هایی در کشور معمولا به شکست انجامیده است. در چند سال اخیر، چندین موتور جستجوی ایرانی با هزینه​های بعضا کلان طراحی شده اما نتوانسته​اند کمتر مخاطبی برای خود دست و پا کنند.علت نیز این است که در راه‌اندازی اولیه آن حتی نگاه کوچکی به سلیقه مخاطب خاص ایرانی که جوانان هستند، نشده است. علاوه بر این​که از نظر فنی نیز قابل قیاس با دیگر سایت​های جستجو نمی​باشد.

در این میان صحبت از محتوا و معنای نام انتخابی نیست، بلکه سخن از کپی‌برداری ناشیانه و هم‌وزن و قافیه کردن نام یاحق با یاهوست! در حالی که می‌شد با کمی بررسی و حتی نظرخواهی گسترده از کابران اینترنتی در کشور، نام‌های جذاب و ماندگار ایرانی را برای موتور جستجوی ملی برگزید که در عین بومی بودن، با فرهنگ اینترنت و استفاده‌کنندگان آن هم تطبیق داشته باشد.

جالب اینجاست که برگزاری این نظرسنجی با توجه به ماهیت آنلاین اینترنت، بسیار کم‌هزینه هم برگزار می‌شد. با این حال به قاعده آنچه نکوست از بهارش پیداست، ناچاریم که آینده استفاده و اقبال به موتورهای جستجوی ملی را از روش برگزیدن نامش حدس بزنیم و به متولیان این امر توصیه کنیم وقت و هزینه را صرف طرحی کنند که مطالعاتش همه‌جانبه و پخته بوده و ضمنا وجه فرهنگی کاربر وجه فنی آن غالب باشد. در این میان بد نیست نگاهی به تجربه ایمیل ملی هم بیندازیم.

کتایون مافی / گروه اقتصاد