دردهای آپاندیس را جدی بگیرید

آپاندیس زائده‌ای به طول ده سانتی‌متر در بدن همه ماست، یک سر این زائده کرمی شکل به روده بزرگ وصل است و یک سر آن داخل حفره شکم قرار دارد. به گفته این متخصص کودکان، گاهی این زائده در کودکان ملتهب و عفونی می‌شود و از آنجا که بچه‌ها نمی‌توانند دقیقا علائم خود را بیان کنند، ممکن‌است آپاندیسیت در آنها دیرتر تشخیص داده شود که متاسفانه می‌تواند باعث سوراخ شدن آپاندیس و عوارضی شود، پس باید علائمش را جدی بگیریم.

بچه‌ها معمولا بیشتر در سنین 9 تا 12 سال ممکن است دچار التهاب و عفونت آپاندیس شوند. البته گاهی قبل از 9 سال هم ممکن است این اتفاق بیفتد. علائم آپاندیسیت در آنها هم گاهی معمول و گاهی غیرمعمول است. دکتر رفعتی درباره علائم معمول آپاندیسیت می‌گوید: درد شکم، اولین علامت معمول این عارضه است. یعنی اگر کودک در سنی باشد که بتواند دردش را ابراز کند، از درد شکم شکایت خواهدداشت. این درد در ناحیه اطراف و بالای ناف، مبهم و مداوم است. این متخصص اطفال ادامه می‌دهد: بتدریج بیمار دچار بی‌اشتهایی می‌شود، حالت تهوع و استفراغ پیدا می‌کند و ممکن‌است یکی دو بار استفراغ کند. بعد کم‌کم درد به قسمت پایین و راست شکم منتقل می‌شود که محل آپاندیس است. او تاکید می‌کند: اگر بچه چنین علائمی داشت باید او را به پزشک جراح رساند تا با معاینه، تشخیص نهایی را مطرح کند. البته در کودکان کم‌سن‌تر که امکان دارد نتوانند خیلی واضح نوع درد و محل آن را بیان کنند، تشخیص آپاندیس سخت‌تر است. دکتر رفعتی درباره علائم غیرمعمول آپاندیس که گاهی تشخیص آن را مشکل‌تر هم می‌کند، توضیح می‌دهد: آپاندیس حالت کرمی دارد و یک سر آن به روده بزرگ متصل است، ولی سر دیگر آن ممکن ‌است در قسمت‌های مختلف شکم باشد. گاهی این زائده آنقدر بلند است که سر آن مثلا نزدیک لوله حالب یا بیضه‌ها قرار می‌گیرد. در این صورت به جای این که درد آن در ناحیه راست شکم احساس شود، در پهلو حس می‌شود یا بیضه‌های کودک درد می‌گیرد. در چنین حالتی درد آپاندیس با درد ارگان‌های دیگر اشتباه گرفته می‌شود.

تشخیص اصلی با معاینه

اگر بیمار دچار علائم معمول آپاندیسیت باشد، معمولا پزشک جراح بلافاصله پس از معاینه و تشخیص نهایی اقدام به جراحی می‌کند. دکتر رفعتی می‌گوید: البته اگر علائم مبهم باشد، پزشک آزمایش خون درخواست می‌کند. چون در خون بیمار دچار آپاندیسیت معمولا گلبول‌های سفید افزایش می‌یابد. ممکن‌است آزمایش ادرار و عکس شکم هم درخواست کند. البته در عکس شکم، یافته‌ای به نفع آپاندیسیت وجود ندارد، ولی برای رد احتمال مشکلات دیگر انجام می‌شود. سونوگرافی هم برای تشخیص آپاندیسیت مفید است، اما در واقع راه اصلی تشخیص این بیماری معاینه و توجه به علائم بیمار است و درخواست آزمایش خون و سونوگرافی برای تائید تشخیص انجام می‌گیرد.

سرعت در جراحی، یک ضرورت است

به گفته دکتر رفعتی، جراحی باید بعد از تشخیص آپاندیسیت هر چه سریع‌تر انجام شود و این که پدر و مادر تعلل کنند یا بخواهند تحقیق و از چند جراح نظرخواهی کنند، کار درستی نیست چون آپاندیس بچه‌ها در زمان کمتری ممکن است پاره و چرک و آلودگی وارد شکم شود و سلامت کودک را به خطر بیندازد.

بیماری‌هایی با علائم مشابه

بعضی بیماری‌ها در بچه‌ها علائم مشابه التهاب آپاندیس ایجاد می‌کند، بنابراین باید آنها را حتما در نظر داشته ‌باشیم. یکی از این بیماری‌ها، اسهال و ‌استفراغ و دیگری مسمومیت غذایی است، بخصوص در تابستان. دکتر رفعتی درباره تفاوت اسهال و استفراغ و مسمومیت با آپاندیسیت می‌گوید: بچه مبتلا به این بیماری‌ها هم معمولا اسهال، استفراغ شدید و دل‌درد و تب پیدا می‌کند، اما اول تهوع و استفراغ سراغش می‌آید و بعد تب، اسهال و دل‌درد شروع می‌شود در حالی که در التهاب و عفونت آپاندیس، اول درد است بعد تهوع و استفراغ. علاوه بر این، بچه دچار التهاب آپاندیس تب خفیفی دارد و تبش خیلی بالا نیست، مگر این که آپاندیسش سوراخ شده باشد. وی تاکید می‌کند: نکته مهم این است که گاهی اسهال هم باعث ایجاد آپاندیسیت می‌شود و حتی گاهی بیمار دچار آپاندیسیت با اسهال مراجعه می‌کند، بنابراین فقط نمی‌توانیم روی یافته‌های بالینی قضاوت کنیم و هرگاه پدر و مادری در مورد ابتلای فرزندشان به التهاب آپاندیس شک داشتند، حتما باید به پزشک مراجعه کنند. این متخصص کودکان می‌افزاید: بیماری دیگری که می‌تواند با آپاندیسیت اشتباه شود، بخصوص در بچه‌های کوچک‌تر، انسداد روده است. بچه‌های دچار این مشکل هم تهوع، استفراغ و درد شکم دارند، ولی معمولا دفع گاز و اسهال ندارند. گاهی گلودرد چرکی و التهاب غدد لنفاوی روده هم باعث ایجاد علائمی مثل آپاندیسیت می‌شود و این نقش مهم پزشک و تشخیص او براساس شرح‌حال و معاینه را نشان می‌‌دهد.

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

دکتر رفعتی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: والدین باید توجه داشته باشند آپاندیسیت معمولا یکباره شروع نمی‌شود مگر این که آپاندیس سوراخ شده باشد که معمولا 24 تا 48 ساعت قبل علائمی مثل درد کناره ناف و قسمت راست شکم دارد، بنابراین اگر درد شکم کودک بیش از چهار ساعت طول بکشد و پیشرونده باشد، حتما باید به پزشک مراجعه کرد. این متخصص کودکان تاکید می‌کند: اگر کودکی درد شکمی داشت، هرگز نباید خودسرانه به او مسکن داد. اگر نفخ و دل‌درد در حد دل‌پیچه خفیف بود، می‌توان یک بار به او مسکن داد، ولی اگر درد ادامه پیدا کرد، باید حتما به مراکز درمانی مراجعه کرد چون مسکن می‌تواند درد آپاندیسیت را محو و پزشک را در تشخیص سریع دچار مشکل کند که برای بیمار خطرناک است.

اگر آپاندیس بترکد...

دکتر رفعتی با اشاره به این که متاسفانه در بچه‌ها زمانی که آپاندیس شروع می‌شود تا زمانی که بترکد، خیلی کوتاه است و امکان دارد حداکثر یک یا دو روز باشد، ادامه می‌دهد: اگر به بیمار دیر رسیدگی شود و آپاندیس سوراخ شود، چرک و عفونت وارد فضای شکم می‌شود و شکم کاملا سفت و درد شدیدی ایجاد خواهد شد. از سوی دیگر، کودک ممکن است دچار تب بالا شود و در این صورت باید حتما لوله تخلیه یا درم در شکم او تعبیه و هفت تا ده روز در بیمارستان بستری شود تا شکمش شست‌وشو و تخلیه شود. او می‌افزاید: متاسفانه هر التهاب و عفونتی وارد حفره شکم شود، ممکن‌است چسبندگی‌هایی در آن به وجود آورد و هر چه دیرتر مراجعه شود، این چسبندگی بیشتر خواهد بود و بعدها برای بیمار مشکل ایجاد می‌کند.

گرما، اوضاع را بدتر یا بهتر نمی‌کند

برخی معتقدند اگر روی شکم کودک دچار دل‌درد کیسه آب‌گرم یا حوله داغ گذاشته شود و بچه دچار التهاب و عفونت آپاندیس باشد، حتما باعث ترکیدن آپاندیس می‌شود، ولی دکتر رفعتی می‌گوید این باورها پایه علمی ندارد، چون آپاندیس عضوی در درون شکم است و گرما و سرمای بیرونی تاثیر چندانی روی آن ندارد.

زهرا سادات صفوی سهی / جام‌جم