گز می‌خورید یا باسلق؟

گز خوب است اگر...

پایه اصلی گز باید از انگبین‌های طبیعی همچون شیرخشت و ترنجبین تهیه شده باشد تا خاصیت درمانی پیدا کند.

شیر خشت از نظر خواص مشابه ترنجبین، اما قوی‌تر از آن است. اگر گز با تکه‌های صمغی سفید و شیرین شیرخشت تهیه شده باشد وقتی در دهان می‌گذارید، زود حل می‌شود. زبان را بسیار سرد می‌کند و شیرینی آن با عسل و شکر متفاوت است.

در طب سنتی طبیعت شیرخشت معتدل و سرد است. ملین، صفرابر، خلط‌آور، کاهش‌دهنده حرارت بدن، رفع‌کننده سرفه و خارش و مقوی معده، کبد و کلیه‌هاست و اثر مسهلی آن همراه گلاب موجود در گز بیشتر می‌شود، اما از عوارض زیاد خوردن آن به انزال زودرس اشاره شده است که البته به دلیل گرانقیمت بودن، اغلب گزها این انگبین را ندارند.

درباره گزهای کم شیرین یا رژیمی موجود در بازار باید گفت که از قندهای طبیعی ضعیف‌شده‌ای تهیه می‌شود که برای تجزیه شدن در بدن نیاز به انسولین نداشته و برای افراد دیابتی مناسب است؛ اما درباره گزهای سبزرنگی هم که به گفته فروشندگان با گیاهی به نام استویا شیرین‌شده و کاملا رژیمی است، باید بدانید گرچه استویا تقریبا بدون کالری است، ولی اگر در ترکیبات گزهای رژیمی از عسل، انگبین‌های شیرین یا ترکیبات نشاسته‌ای استفاده شده باشد، کالری شیرینی آن با شکر برابری کرده و برای افراد دیابتی مضر و مصرف بیش از حد آن با چای عصرانه یا به عنوان تنقلی برای کودکان و دانش‌آموزان چاق‌کننده است.

باسلق خواص ژله را ندارد

باسلق از اصیل‌ترین شیرینی‌های سنتی ایران است. خوشمزگی و احساس دهانی آن در حین جویدن بسیار لذتبخش و محرکی برای مصرف بیشتر است.

این شیرینی دلچسب مثل لرزونک، اما با قوام‌تر از آن است. لرزونک را که می‌شناسید؟ نسل قدیم به ژله، لرزونک می‌گفتند. شما هم اگر در حین خوردن یا سرو ژله، بافت آن را ببینید حتما متوجه حرکات ریز و موزون آن می‌شوید.

البته بافت ژله و باسلق گرچه ژله‌ای است، اما از نظر ماهیت با یکدیگر تفاوت دارند. ژلاتین ژله از تجزیه استخوان و غضروف‌های گاو که پروتئینی است به دست می‌آید، اما ژل باسلق از جنس نشاسته غلات (کربوهیدرات) است و در مقایسه با ژله‌ای که از ژلاتین حیوانی تهیه شده باشد مواد مغذی و خاصیت درمانی ندارد.

نکته مهم دیگر آن که دوسوم هر تکه باسلق را شکر تشکیل می‌دهد؛ یعنی شکر این شیرینی دو برابر نشاسته آن است و می‌تواند بسرعت قند خون را بالا برده و چاق‌کننده باشد.

البته برخی تهیه‌کنندگان برای آن که قوت و خوشمزگی باسلق را نشان دهند یک مقدار گردو درون آن جاسازی کرده و این‌گونه ما را وسوسه می‌کنند؛ غافل از این‌که آن گردوی گول زننده در بیشتر موارد تلخ و کپک زده بوده و به واسطه دارا بودن سم آفلاتوکسین دشمن کبد ما می‌شود.

این موضوع درباره مغزهای به کار رفته در گزهای فله‌ای هم صدق می‌کند.

فاخره بهبهانی‌ - جام‌جم