درس‌های 60 ساله

دخالت آشکار سرویس‌های امنیتی خارجی در امور داخلی کشورمان از یک‌سو و دوری نخبگان فکری و اجرایی از توده‌های مردم با وجود اتکا به همان مردم در پیشبرد راهبردهای سیاست داخلی و خارجی از سوی دیگر باعث شد که یکی از بزرگ‌ترین فرصت‌های کشور برای حرکت به سمت استقلال و نشاط سیاسی بیشتر تبدیل به‌ گذاری به سوی دیکتاتوری و وابستگی شده و دستاورد مهم مردم برای قطع دست اجانب از سرمایه ملی، به فرجامی پایدار و ثمربخش منجر نشود.

چه محمد مصدق ، نخست‌وزیر دولت ملی ایران که دولتش در جریان کودتای بیست و هشتم مرداد سرنگون شد را مردمی بنامیم و چه پوپولیست و چه بسان مارکسیست‌ها، او را متهم به بی‌توجهی به هشدارها و به گمان برخی، آگاه از کودتا و منفعل در برابر آن(یا حتی به نظر برخی، همراه با آن برای فرار از مشکلات ناشی از فشارهای جهانی) بدانیم و چه قربانی دسیسه‌چینی مشترک دربار پهلوی و کشورهای زخم‌خورده‌ای که از شکل‌گیری سونامی «ملی شدن صنعت نفت» در همه کشورهای نفت‌خیز هراس داشتند، هر چه که باشد باید یادآوری کنیم که بیست و هشتم مرداد حکایت تلخ خوی امپریالیستی کشورهای خارجی برای چنگ انداختن به منابع کشور و دخالت در امور داخلی ایران بود و در کنار آن، فاصله گرفتن از مردمی که وقتی احساس بازی‌گرفته نشدن کنند، انگیزه‌ای برای حضور در صحنه و مقاومت نمی‌یابند.

چنین است که 60 سال پس از کودتای بیست و هشتم مرداد، اکنون وقت آن رسیده تا درس‌های حاصل از این تجربه تلخ را بار دیگر مرور کرده و به یادآوریم که تنها با اتکا به مردم است که می‌توان در مقابل دست‌اندازی‌های خارجی ایستاد.

25 سال پس از بیست و هشتم مرداد 1332، انقلاب اسلامی توانست قدرت مردم را به رخ کسانی بکشد که جایگاهی برای مردم در معادلات بین‌المللی قائل نبودند و این همان تجربه گران‌بهایی است که نباید نادیده گرفت.

مصطفی انتظاری‌هروی - جام‌جم