
این تصویر پلیکانی را نشان می دهد که یک گونه در معرض خطر انقراض است و حتی در ضمیمه یک کنوانسیون تجارت گونههای گیاهی و جانوری در خطر انقراض (سایتیس) و اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی هم نامش ثبت شده است. پلیکان پاخاکستری از راسته سقامرغان، یکی از بزرگترین پرندگانی است که قدرت پرواز دارد.
پراکندگی این گونه که زمستانها را در تالابها و سواحل امن شمال و جنوب ایران میگذراند، به نسبت گسترده است. پاخاکستری مرزهای جغرافیایی را از اروپای شرقی تا شرق مرکزی آسیا درنوردیده و در شرق مدیترانه، آسیای مرکزی و سواحل شرقی چین نیز زمستانگذرانی میکند.
این پرنده با وزن تقریبی 9 تا 15 کیلوگرم و بالهای بزرگی که فاصله دو سر آنها از هم به سه و نیم متر میرسد، برای پرواز از تکنیکی شبیه هواپیماهای رادارگریز بهره میگیرد و ارتفاع پروازش را از طول بالها کمتر میکند تا بتواند راحتتر تغییرات ناچیز در الگوی جریان هوای اطراف بالهارا مهار کند. این استراتژی تنها راه برای ذخیره انرژی نیست. پرواز گروهی به شکل عدد هفت (7)، بهرهگیری از جریان رو به بالای هوا به واسطه نیروی پرواز پرنده اول گروه، اوج گرفتن روی ستونهای حرارتی و در نهایت استفاده از استراتژی اوج دینامیک که امکان پرواز بدون بال زدن و صرف انرژی مازاد را مهیا میکند، همه در ید قدرت پلیکانهاست.
سرعت پرواز پلیکانها گاه به 56 کیلومتر در ساعت میرسد. آنها حتی میتوانند24 ساعت بر فراز زمین و در ارتفاع قریب به 1000 تا 3000 متر پرواز کنند. تحقیقات نشان داده با پیشبینی درجهحرارت ستونهای بالارونده هوا که ارتفاع پرواز را به پرندگانی نظیر پلیکانها دیکته میکنند، میتوان جلوی تصادمهای غیرمترقبه هوایی این گونه با دیگر وسایل پروازی را گرفت.
کیسه زیر گلو که پرنده از آن برای بهدام انداختن ماهیها، دوزیستان و دیگر مواد حاضر در جیره غذایی استفاده میکند، ظرفیت پذیرش 14 لیتر را داراست. پلیکانها با کیسه گلویی پر نمیتوانند بخوبی پرواز کنند چرا که برای حفظ تعادل، گردن باید کاملا فشرده باشد. انتهای منقار بالایی که شباهت عجیبی به چنگگ دارد، ابزاری کارآمد در شکار موجودات لغزندهای نظیر ماهیان است. تغییر یا از بین رفتن زیستگاه در کنار شکار و مواردی چون برخورد با دکلها و خطوط انتقال نیرو از جمله مهمترین عوامل تهدید این گونه است. رقابت غذایی این پرنده زیبا با ماهیگیران نیز در برخی نقاط جهان ادامه حیات آن را با خطر جدی مواجه کرده است.
فرناز حیدری / جامجم
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد