از خامنه تا مشهد

سیدجواد خامنه‌ای، فرزند سیدحسین و پدر رهبر انقلاب در نجف اشرف در سال 1273 شمسی متولد شد. او در سه سالگی همراه پدر به تبریز آمد. آقا سیدجواد خامنه‌ای در جوانی سفری به عتبات و سفر دیگری به مشهد داشت و در همین سفر آخر، جذب علمای مشهد و همجواری با امام رضا(ع) شدند و تصمیم به اقامت در مشهد گرفتند. آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای چند سال پس از اقامت پدر در مشهد در سال 1318 متولد شدند.

اما وجه تسمیه خامنه‌ای چیست؟ می‌دانیم که نام‌خانوادگی رهبر انقلاب، حسینی است. پسوند خامنه‌ای را به یکی از اجداد ایشان نسبت می‌دهند که مدت‌ها قبل به خامنه آمده و در این شهر ساکن و ملجا مردم شدند.

رهبر انقلاب در مشهد کودکی دشواری داشتند. پدر، روحانی معروفی بود، اما به قدر مشهور و معروف بودن، پارسا و گوشه‌نشین بود و همین موضوع باعث می‌شد که فقر، فشار زیادی به خانواده آیت‌الله خامنه‌ای وارد کند. در عین حال، رهبر انقلاب در شهر مشهد توانستند به مدرسه بروند و تحصیلات ابتدایی خود را در این شهر به پایان برسانند. بعد از این بود که تحصیل دروس دینی در مشهد و مدت کوتاهی در نجف و مدت نسبتا طولانی در قم پیگیری شد تا این که بیماری پدر، رهبر انقلاب را دوباره به مشهد بازگرداند.

اما مشهد جوانی با مشهد کودکی تفاوت عمده دارد. عمده‌ترین تفاوت در دید مذهبی و سیاسی است که در جریان تحصیل بخصوص در قم در سید علی​خامنه ای ایجاد شده است. همین بینش باعث تاسیس دروسی در شهر مشهد بخصوص در مسجد کرامت می‌شود. آیت‌الله خامنه‌ای در این دوران همراه با تدریس به تحصیل بیشتر علوم دینی و نیز کمک به پدر نابینا برای مطالعه و بحث می‌پرداختند. نکته جالب تعلیم دروس دینی از سوی رهبری این است که با وجود جو ضدفلسفه حوزه علمیه مشهد ؛ ایشان در دروس فلسفه حضور می‌یافتند و این درس را نزد استادان این علم خواندند.

دومین تفاوت مشهد با دوران قبل در آشنایی‌هایی بود که رهبر انقلاب به دست آورد. شاید مهم‌ترین آشنایی بعد از شناخت امام خمینی(ره) آشنایی با هم ولایتی‌اش شهید مرتضی مطهری بود. رفاقت و تعامل ایشان با یکدیگر باعث تشکیل جلسات مستمر شد که محصول آن جلسات «تدوین ایدئولوژی اسلامی» بود. یکی دیگر از آشنایی‌های آن دوران که حتی تاکنون هم ادامه پیدا کرده است، آشنایی رهبر انقلاب با دانشمند بزرگ علوم دینی، محمدرضا حکیمی بوده است. او نیز یکی از اهالی دیار خراسان بود.

موضوع سومی هم که در این برهه در مشهد اتفاق افتاد، رفت و آمد آیت‌الله خامنه‌ای با بدنه شاعران و ادیبان این شهر بود، شهری که با داشتن فردوسی بزرگ می‌تواند تنه به تنه شیراز در ادب پارسی حرکت کند. بیشترین تعامل رهبری در این دوران با مهدی اخوان ثالث بوده است. همین میل و علاقه است که در ادامه به شکل ادبیات‌خوانی مستمر، از شعر گرفته تا رمان ظهور می‌کند و به جلسات میانه ماه رمضان با شعرا می‌رسد.

مشهد در سال‌های بعد هم در اندیشه و عمل رهبر انقلاب نمود داشته است. در میان کابینه ایشان در دو دوره ریاست جمهوری یک مشهدی دیده می‌شود؛ محمد سلیمی، فرمانده پیشین ارتش و مشاور فعلی فرمانده کل قوا در امور ارتش. ضمنا همه می‌دانند که ایشان هر سال نو را با حضور در این شهر تحویل می‌کنند و سخنرانی ابتدای سال را در صحن حرم امام رضا(ع) انجام می‌دهند. کوچه محل زندگی رهبر انقلاب در شهر مشهد با نام پدر ایشان نامگذاری شده و در خیابان خسروی نزدیک باب‌الجواد حرم امام رضا(ع) قرار دارد. در عین حال خامنه هم از ذهن رهبری پاک نشده است. همین چند سال پیش بود که در جریان سفر ایشان به آذربایجان، مدتی از سخنرانی را به زبان ترکی صحبت کردند و باعث وجد و شادی در میان جمعیت شدند.

در میان شهرهایی که رهبری در آنجا سکونت داشتند، باید از ایرانشهر هم یاد کرد؛ شهری که در جریان تبعید رهبر انقلاب در دوران مبارزه با رژیم سلطنتی، محل سکونت اجباری رهبری بود و البته هنوز هم مردم آن منطقه خاطرات خوشی از حضور آیت‌الله سیدعلی حسینی خامنه‌ای در شهر خود دارند.