گرفتگی عضلات پس از ورزش

چنین افرادی معمولا همین وضع را بهانه‌ای می‌کنند برای فرار از ورزش و هیچ وقت به سمت آن نمی‌روند. در حالی که مسلما اگر ورزشی مناسب انتخاب و به شیوه‌ای صحیح هم انجام شود، هیچ یک از این مشکلات بروز نخواهد کرد.

دکتر حبیب مفخم، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در گفت‌وگو با جام‌جم در این‌باره توضیح می‌دهد: گرفتگی عضلات معمولا به‌دلیل وارد شدن فشاری بیش از حد توان یک عضله یا فراتر از حد متعارفی که به طور معمول از عضلات استفاده می‌کنیم، ایجاد می‌شود.

گرفتگی عضلات به گفته این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی به انقباض دردناکی در عضله گفته می‌شود که پس از انجام دادن فعالیت‌های جسمی، حرکتی بروز می‌کند.

ورزش کنید، اما آهسته و پیوسته!

هر روز از صبح تا شب، پشت میز نشسته و مشغول کار است. تنها فعالیتی که دارد، چند قدم پیاده‌روی است که از پشت میز کار بلند می‌شود و به سالن غذاخوری می‌رود. هیچ وقت حتی چند قدم پیاده‌روی نمی‌کند؛ ولی این هفته برنامه کوهنوردی گذاشته و آخر هفته می‌خواهد با دوستانش راهی قله شود.

فکر می‌کند، انجام چنین برنامه‌هایی به نفعش است و سلامت او را حفظ می‌کند، در حالی که دکتر مفخم می‌گوید: هنگامی که فرد از نظر جسمی آمادگی لازم را نداشته باشد و در همین حال، مشغول انجام فعالیت‌های‌ جسمی فراتر از حد عادتش شود، با مشکلاتی مانند درد، خستگی، کوفتگی و گرفتگی عضلات روبه‌رو خواهد شد.

به گفته وی، این دردها با فعالیت و حرکت تشدید می‌شود، ولی با استراحت هم خیلی بهبود خاصی پیدا نمی‌کند و در نتیجه طبیعی است که افراد احساس ناخوشایندی داشته باشند.

دکتر مفخم با تاکید بر این‌که علت اصلی ایجاد چنین وضعی، انجام فعالیت جسمی، حرکتی در سطحی بیش از توانمندی فرد یا فراتر از برنامه معمول حرکتی اوست، خاطرنشان می‌کند: با این توضیح مشخص می‌‌شود که بهترین روش پیشگیری از بروز چنین عارضه‌ای، انجام برنامه‌های ورزشی به شکل منظم و مناسب است. افزایش سطح توانمندی عضلانی نیز روش دیگری است که می‌تواند برای پیشگیری از گرفتگی عضلات مفید و موثر باشد.

ورزش کنید، اما در محیط مناسب

ممکن است فردی مشغول انجام فعالیت‌های معمول ورزشی شود و از نظر توانایی و قدرت عضلانی هم مشکلی نداشته باشد؛ ولی باز هم با این عارضه روبه‌رو شود.

دکتر مفخم در این‌باره یادآور می‌شود: گاهی فعالیت جسمی بیش از حد توان فرد نیست، ولی با توجه به این‌که ورزش و فعالیت در شرایط مناسبی انجام نشده، می‌تواند به بروز این مشکلات منجر شود.

پس اکنون که تابستان در راه است و کم‌کم گرمای هوا طاقت‌فرسا می‌شود، خوب است این نکته را در نظر داشته باشیم چون به گفته این پزشک متخصص، انجام فعالیت‌های ورزشی در محیط‌های گرم می‌تواند زمینه‌ساز بروز این مشکل شود. در واقع، زمانی که در محیطی گرم مشغول ورزش می‌شوید، با توجه به تعریق شدید و در صورت دریافت نکردن آب کافی و الکترولیت‌هایی مانند سدیم باید منتظر ایجاد چنین دردهایی نیز باشید.

بنابراین توصیه می‌شود حتما در شرایط مناسب مشغول انجام ورزش و فعالیت بدنی شوید و استفاده از مایعاتی را که حاوی املاح است، فراموش نکنید. مصرف مایعات مناسب به مقدار کافی یکی از شیوه‌ هایی است که می‌تواند از گرفتگی عضلات پیشگیری کند و پس از بروز این مشکل نیز برای ترمیم و بهبود هرچه سریع‌تر عارضه، استفاده از مایعات و املاح موثر خواهد بود.

امتحان‌ها تمام می‌شود، عضلات می‌گیرد

کم‌کم دوره امتحانات هم به پایان می‌رسد و دانش‌آموزان با موفقیت این روزها را پشت سرمی‌گذارد. پس از آن هم نوبت تعطیلات تابستانی و استراحت است، اما با توجه به این‌که بچه‌ها در این مدت به نسبت بی‌حرکت بوده و فقط مطالعه کرده‌اند، ممکن است دچار گرفتگی‌های عضلانی شوند.

دکتر مفخم با اشاره به این موضوع، می‌گوید: پس از پایان دوره امتحانات، بچه‌ها همان برنامه‌های حرکتی قبل را دوباره از سرمی‌گیرند و مشغول فعالیت و حرکت می‌شوند، ولی به دلیل دور شدن از این برنامه‌های حرکتی در مدت امتحانات، ممکن است دچار گرفتگی عضلات شوند.

هنگام استراحت هم عضلات می‌گیرد

بعضی دچار گرفتگی عضلات می‌شوند، اما نه هنگام ورزش و فعالیت. آنها وقتی در حال استراحت یا خواب شبانه هستند با درد و گرفتگی روبه‌رو خواهند شد.

به گفته دکتر مفخم، این نوع گرفتگی‌های عضلانی هم از نظر ماهیت و هم از نظر علت بروز با گرفتگی‌ های ناشی از ورزش و فعالیت کاملا متفاوت است.

بسیاری از این افراد ممکن است قبل از خواب دچار انقباض عضلانی در ناحیه ساق پا شوند که فرد را ناآرام و بیقرار می‌کند. در این وضع او ناچار است دائم پاهایش را حرکت دهد تا کمی آرام‌تر شود. چنین شرایطی ناشی از اختلالی به نام سندرم پای بیقرار است که یکی از انواع اختلالات حرکتی به حساب می‌آید.

از طرف دیگر، گاهی اوقات بیماران شکایت می‌کنند و می‌گویند هنگامی که خوابیده‌اند یا در حال استراحت هستند با احساس دردی ناگهانی بویژه در عضلات ساق از خواب بیدار می‌شوند.

این متخصص طب فیزیکی در این‌باره توضیح می‌دهد: این دردها معمولا بسیار آزاردهنده و ناتوان‌کننده است و معمولا برای کسانی ایجاد می‌شود که مشاغل ایستاده دارند یا فعالیت روزانه زیادی داشته‌اند.

به عنوان نمونه خانم‌ خانه‌داری که مهمانی‌ای را پشت سرگذاشته است و در عین حال از کفشی نامناسب هم استفاده کرده، ممکن است به دلیل وارد شدن فشار زیاد روی عضلات ساق پا، دچار چنین مشکلی شود.

دکتر مفخم ادامه می‌دهد: گاهی اوقات هم کمبود املاحی مانند منیزیم می‌تواند به بروز چنین گرفتگی‌هایی در عضلاتی مانند ساق پا منجر شود. در این مواقع، با انجام حرکات و ورزش‌های کششی مناسب و همچنین برطرف کردن کمبود املاح، مشکل پیش‌آمده قابل درمان یا پیشگیری است.

اگر عضلات‌تان گرفت

می‌گویند گرفتگی عضلات مشکلی شایع است و تقریبا همه افراد چنین وضعی را تجربه کرده‌اند؛ ولی خیلی‌ها نمی‌دانند هنگامی که عضله‌ای می‌گیرد، چه کار باید کرد و چطور می‌توان درد آن را تسکین داد.

دکتر مفخم ضمن بیان این‌که استراحت یکی از مهم‌ترین مسائل برای درمان گرفتگی عضلات است، توضیح می‌دهد: استفاده از گرما هم می‌تواند در این‌باره کمک‌کننده باشد و به همین دلیل توصیه می‌شود از کیسه آب‌گرم استفاده شود. همچنین معمولا استفاده از داروهای مسکن غیراستروئیدی مانند بروفن به مقدار کم نیز به این افراد توصیه می‌شود.

وی تاکید می‌کند: قبل و بعد از انجام برنامه‌های ورزشی حتما باید حرکات کششی مناسب انجام شود، چون این کار نه‌تنها از بروز آسیب‌های ورزشی پیشگیری می‌کند که حتی برای جلوگیری از ایجاد دردهای بعد از ورزش نیز مناسب است.

علاوه بر این، استفاده از کفش و لباس مناسب و انتخاب بهترین مکان و زمان برای ورزش و مصرف مقدار کافی مایعات در پیشگیری و درمان این عارضه تاثیر بسزایی دارد.

نیلوفر اسعدی‌بیگی ‌-‌ گروه سلامت