مکث

تک‌نرخی شدن ارز، چگونه؟

دولت و بانک مرکزی سرانجام پس از ماه‌ها التهاب در بازار ارز و افزایش بی‌رویه قیمت‌ها که هنوز هم ریشه و انگیزه احتمالی آن روشن نیست، به نظرات کارشناسی گردن نهاده و اعلام کرده‌اند نرخ‌های متفاوت ارز از قبیل نرخ مرجع و نرخ مرکز مبادلات را حذف و ارز را تک‌نرخی خواهند کرد.

کد خبر: ۵۵۲۹۴۱

اگر این اعلام به تصمیم نهایی و عملی منجر شود، تصمیمی شایسته و موثر خواهد بود که قطعا سود آن از زیانش بیشتر است. شاید این تصمیم باعث رشد قیمت ارز شود اما در کنار آن با حذف رانت‌های میلیاردی، بازار ارز را شفاف کرده و دولت می‌تواند با بروکراسی کمتر و فاقد پیچیدگی (مانند آنچه اکنون در مرکز مبادلات ارزی شاهد هستیم) ارز را به دست متقاضیان واقعی آن رسانیده و از آن سو با انجام محاسبات ساده‌تر به تولیدکنندگان برای متعادل نگاه داشتن قیمت کالاهایشان یارانه بپردازد.

با این حال پرسش مهمی که در این میان وجود دارد این است که دولت چگونه می‌خواهد ارز را تک‌نرخی کند؟ اینجا نیز قاطبه کارشناسان به دولت تذکر و توجه می‌دهند که تک‌نرخی شدن ارز تنها با «آزادسازی قیمت» معنی واقعی می‌یابد و یعنی دولت تعیین دستوری نرخ ارز را به هر بهانه و از طریق هر بروکراسی کنار گذاشته و اجازه دهد بازار براساس عرضه و تقاضا قیمت ارز را تعیین کند.

استفاده از روش‌هایی چون حراج ارزی، مانند آنچه اکنون بانک کارگشایی درباره سکه طلا انجام می‌دهد، به عنوان روش‌های آزموده شده در سایر کشورهای نفتخیز، گزینه پیشنهادی مناسبی در این خصوص به‌شمار می‌رود.

در هر حال این روش‌ها در مجموع به دنبال این است که روش‌های مصنوعی قیمت‌گذاری دستوری دولت از قیمت ارز برداشته شده و ارز مانند هر کالای دیگری در اقتصاد براساس عرضه و تقاضا به قیمت ذاتی خود دست یابد. لذا اگر بانک مرکزی و دولت بخواهند از هر نوع روش پنهان دستوری در بودجه یا خارج از آن برای قیمت‌گذاری ارز استفاده کنند، باید گفت تک‌نرخی شدن ارز عملا اتفاق نمی‌افتد و باز هم قیمت ارز به دو دسته دولتی و آزاد تقسیم و مفاسد و رانت‌های ناشی از تفاوت این دو نرخ همچنان وجود خواهد داشت. این‌چنین است که کارشناسان درانتظار اعلام جزئیات طرح دولت برای روش تک‌نرخی کردن ارز هستند تا ببینند از این اعلام‌ها نیز آبی گرم خواهد شد یا خیر؟