بازیگری روی نیمکت ذخیره

در شبکه‌های مختلف رادیو، برنامه‌های طنز متعددی در حال پخش است. یکی از این برنامه‌ها «پنجشنبه
صد درصد» نام دارد که ساعت 19 با محوریت طنز و رویکرد شهری از شبکه رادیویی تهران روی آنتن می‌رود.

برای تهیه گزارش از برنامه پنجشنبه صددرصد به استودیو صدای شهر شبکه رادیویی تهران آمده‌ایم. بیشتر عوامل برنامه حضور دارند. موضوع برنامه طرح‌‌های عمرانی شهر تهران است که تنها به زبان طنز مطرح می‌شود. چیزی به آغاز برنامه نمانده و من هم فرصت را غنیمت می‌دانم و گفت‌و‌گو را با امیرحسین ثقفی، سردبیر برنامه شروع می‌کنم. ثقفی درباره موضوعات پرداخته شده در برنامه پنجشنبه صد درصد می‌گوید: این برنامه در استودیو صدای شهر تهیه و پخش می‌شود و بیشتر به موضوعات فرهنگی، اجتماعی و حقوق شهروندی از دریچه طنز می‌پردازد. به موضوعات جدی شهر تهران نگاه متفاوتی شده و تنها مشکلات و مسائل جدی شهری دیده نشده است؛ بلکه از زاویه دیگری به کاستی‌ها، معضلات و دغدغه‌ها نگریسته شده و به همین نحو نیز مطرح می‌شود، مثلا اگر در صدای شهر بحث جدی آلودگی هوا مطرح است ما در این برنامه با زبان طنز علاوه بر بررسی و به چالش کشیدن این مشکلات، مزایا و خوبی‌های آلودگی هوا نظیر تعطیلات و خلوتی شهر و... را نیز مد نظر قرار می‌دهیم و همین مساله هم سبب خنده و جذابیت برنامه می‌شود.

ثقفی که خود نویسندگی بخشی از این برنامه را نیز به عهده دارد، در ادامه می‌گوید: تمام مطالبی که در بخش‌های مختلف استفاده می‌شود از قبل نگارش شده و بخشی از آن به صورت تولیدی ضبط می‌شود و بداهه‌گویی تنها در بخش‌های تلفنی، پیام‌ها و اتفاقات خاص که نیازمند اطلاع‌رسانی است، صورت می‌گیرد.

او اضافه می‌کند: یکی از نقاط قوت این برنامه تشکیل یک تیم، از نویسندگان توانا و خوش‌ذوق است. با طراحی بخش‌های متنوع و خلق شخصیت‌ها و همچنین ایجاد فضای نمایشی سعی شده حرف‌ها و دغدغه‌های مردم به گوش مسئولان برسد و ارتباط بیشتر و نزدیک‌تری با آنها برقرار شود.

این سردبیر، اولویت‌های برنامه را پیامک‌ها و تماس‌های تلفنی شهروندان می‌داند و می‌گوید: همه تماس‌ها و پیام‌های مردمی با زبان خود آنها به صورت طنز بیان می‌شود. این برنامه به ما ثابت کرد مردم ما طناز و به مقوله طنز خیلی علاقه‌مند هستند و همین باعث می‌شود کار ما سخت‌تر شود تا لحظات شاد و مفرحی را در بعد‌ازظهر پنجشنبه ایجاد کنیم و در کنار لبخند، گوشزد کنیم از حقوق خود و دیگران را بیشتر بدانیم.

وقتی از ثقفی می‌پرسم در برنامه از چه نوع طنزی استفاده می‌شود در پاسخ می‌گوید: این برنامه شنونده را دعوت می‌کند با زاویه‌ای متفاوت و نگاهی نو به اطراف بنگرد و در جرگه اشخاص همفکر خودش هویت پیدا کند. در برنامه پنجشنبه صددرصد از کمدی‌های مختلفی بهره‌مند شدیم از قبیل کمدی شخصیت که در آن خصوصیات اخلاقی یا رفتاری قهرمان، خلاف عرف جامعه است و به شیوه اغراق‌آمیز بزرگنمایی شده، مورد توجه و نقد قرار می‌گیرد و از کمدی هجو استفاده شده که با برداشتی خنده‌دار به مضمون جدی مسائل شهری پرداخته می‌شود. از کمدی پارودی بهره‌مند شدیم. در این کمدی معنای متداول تغییر می‌کند و مسائل و مشکلات خوب جلوه می‌کند. انسان گاهی اوقات به طور ناگهانی میان واقعیت‌ها و ناسازگاری موجود میان وضع پدیده‌ها در ظاهر و باطن و بین آنچه هست و آنچه انتظار آن را دارد تناقض می‌بیند و به خنده می‌افتد. از مشاهده ناسازگاری و نبود تجانس، متعجب می‌شود و می‌خندد.

ثقفی با بیان این که باید به گروه مخاطبان توجه شود، می‌گوید: طنز باید براساس گروه سنی مخاطبان، تجربه‌ها و سلیقه‌های آنان تهیه و تنظیم شود. طنز رادیویی، باید توجه مخاطب را به خود جلب کند، باعث خنده شنونده شود و تجربه‌ای مثبت را انتقال دهد. در برنامه‌های طنز باید با استفاده از حداقل کلمات، حداکثر حوادث و وقایعی که در یک جامعه می‌گذرد، بیان شود. برنامه طنزی موفق خواهد بود که به این نکات توجه داشته باشد. همچنین برنامه طنزی موفق خواهد بود که از نویسندگان مجرب در طنز استفاده کند، البته باید توجه داشت شوخی و طنز باید هوشیارانه باشد. با توجه به این‌که طنز، بیان واقعیت‌های تلخ جامعه و نگاه انتقادی به مسائل و مشکلات با زبان شیرین است.

به شروع برنامه زمانی نمانده است. گویندگی برنامه پنجشنبه صددرصد به عهده احسان کرمی است؛ مجری‌ای که امروز حضور ندارد و برنامه با گویندگی و بازیگری میثم عبدی روی آنتن می‌رود. میثم عبدی در این برنامه با سه شخصیت جنگل زاده ثانی، اقلیدوس و پرویز سی‌جی پیام‌های ترافیکی و شهروندی را در قالب طنز بیان می‌کند.

شنوندگان با مشارکت در این برنامه و خلق جملات طنز‌آمیز گوینده را در اجرای هر چه بهتر برنامه کمک می‌کنند. هر کدام با یک زاویه و با یک دید متفاوت به موضوع برنامه که در مورد طرح‌های عمرانی شهران تهران است، جملات خود را مطرح می‌کنند. مجری ـ بازیگر برنامه هم با جملات طنز‌آمیز خود چاشنی برنامه را بیشتر می‌کند.

پس از اجرای میثم عبدی از او درباره مجری ـ بازیگر و حضورش در برنامه می‌پرسم که در پاسخ می‌گوید: مجری ـ بازیگر روی نیمکت ذخیره است و قابلیت اجرای کاراکترهای مختلف را دارد، او دو نقش را همزمان با اجرا و بازی به طور یکسان ایفاء می‌کند و شخصیت‌های متفاوتی را به عهده می‌گیرد. مجری ـ بازیگری تنها در برنامه‌های خاص مانند پنجشنبه صد درصد که در قالب طنز طراحی شده و یک برنامه تعاملی و چالش‌برانگیز است، کاربرد دارد و استفاده از مجری ـ بازیگر برای برانگیختن مشارکت شنونده و تغییر نقش شخصیت تاثیر بسزایی دارد.

وی معتقد است: در طنز رادیویی با توجه به این که شنونده تنها با صدا تصویر متعددی در ذهن خود می‌سازد نباید به صرف رساندن مخاطب به خنده از سریع‌ترین راه و با هر وسیله ممکن استفاده کرد، طنز بویژه در رادیو با مطربی، دلقکی، پوزخند، تمسخر، تحقیر و طعنه‌های زننده خیلی تفاوت دارد و نباید از طریق کلمات خنده ایجاد کرد. با داشتن کاراکترهای متنوع و خلق موقعیت‌های طنزآمیز می‌توان داستان‌سازی کرد که با توجه به داستان، شنونده بخندد.

مجید حبیبی، دیگر بازیگر برنامه پنجشنبه صد درصد اجرای بخشی از برنامه را به عهده دارد. در بخشی معضلات شهری و ترافیکی شهر تهران را در قالب جملات کوتاه و طنزآمیز بیان می‌کند، در بخشی دیگر با عنوان «من میگم او میگه» دیالوگ یک راوی با نقش‌های مختلف را به عهده دارد که از زاویه‌های مختلف به مسائل شهری می‌نگرد و در قسمت بعدی، با نگاه طنز‌آمیز، راه‌حل‌های ساده‌ای را برای معضلات و مشکلات شهری ارائه می‌کند.

وی معتقد است: در اجرا نباید فقط به صدا اکتفا کرد و صرف این که صدای خوبی داشته باشیم وارد این حرفه شویم. خود من تنها به صدا اکتفا نکردم، بلکه سعی کردم در کنار صدا، سواد تئوریک و آکادمیک هم کسب کنم و اعتقاد دارم کسی در این عرصه موافق خواهد بود که علاوه بر صدا و فن بیان به دنبال کنکاش، مطالعه آزاد و شخصی باشد. صدا ـ بازیگر با توجه به دایره وسیع فعالیتش ناگزیر از کسب دانش، بینش، تجربه و آگاهی در این جرگه لایتناهی است.

در پایان برنامه با اسماعیل باستانی، تهیه‌کننده برنامه هم به گفت‌و‌گو نشستیم. وی توضیح می‌دهد: انتخاب موسیقی‌های دلنشین، نقش بسزایی در انتقال مفاهیم و خلق فضایی شاد و جذاب دارد. در این برنامه سعی شده موسیقی با موضوع همخوانی داشته باشد و بار بخشی از سرگرمی و جذابیت را به عهده بگیرد.

وی بر این باور است: دلایل موفقیت هر برنامه‌ای، عوامل و دست‌اندرکاران برنامه است که با همفکری، تبادل نظر و در فضایی آمیخته با دوستی همه برای رسیدن به یک هدف مشترک گام بر‌می‌دارند و در تلاشند برنامه‌ای درخور شنوندگان تولید و تهیه شود.

محمدجواد رفیع‌پور هماهنگی، سینا محمدحسن ادیتور و مهرداد محمدرضا صدابردار، دیگر عوامل این برنامه هستند.

برنامه پنجشنبه صددرصد کاری از استودیو صدای شهر شبکه رادیویی تهران است که پنجشنبه‌ها از ساعت 19 تا 30‌/‌20 روی موج FM ردیف 94 و AM ردیف 1332 قابل دسترسی است.