این بچه چرا «ونگ» می‌زند؟!

اگر این نظریه را مبنا قرار دهیم که انسان‌ها در راه تکامل، شیوه خواب خود را از حالت چرت‌ و خواب‌های کوچک و پیاپی طی شبانه‌روز خارج کرده و با احساس امنیت بیشتر همه نیاز خود را به خواب یکجای شبانه جمع زده‌اند، درک این‌که چرا الگوی خواب نوزادان این‌قدر متفاوت است بهتر صورت می‌گیرد؛ آن هم نوزادانی که هنوز ساعت درونی بدنشان تنظیم نشده و تفاوت میان شب و روز را نمی‌دانند. عادات خواب کودکان افزون بر ژن‌ها، اکتسابی است. یعنی در نظر نگرفتن شرایط نوزادان یا کودکان از سوی بزرگ‌ترها و شب‌بیداری‌های طولانی، روشن ماندن چراغ و لوازم صوتی و... می‌تواند به مرور زمان، ساعات و نحوه خواب آنها را زیر پا نهاده، آیینه‌ای به وجود آورد که بازتاب شیوه و مقدار خواب والدین است.

برخی والدین، بخصوص آنها که تجربه چندانی ندارند طی هفته‌های اولیه مدام در حال تغییر دادن جای نوزاد هستند. اگرچه نق‌نق‌های شبانه نوزاد با افزایش بیشتر سن و ورود او به 5 یا 6 ماهگی کمتر می‌شود و در دوران کودکی به حداقل می‌رسد، اما باید توجه داشت، هر قدر این تغییرات بیشتر شود عادت خواب کودک نیز بیشتر بر هم می‌خورد.

گرما یا سرمای بیش از حد تحمل کودکان از عواملی است که موجب بدخوابی و بیداری آنها می‌شود. بزرگسالان تغییرات دما را دیرتر درک کرده، به سبب بالا رفتن توان و تحملشان حساسیت کمتری از خود نشان می‌دهند. درست مثل لمس ناخواسته یک نقطه برجسته از سوی شخصی بینا و لمس همان نقطه به دست فردی بینا، آنها به عنوان والدین ممکن است متوجه حساسیت دما و تغییرات رخ داده در شرایط مناسب برای کودکان نشوند. ثابت نگه‌داشتن دمای اتاق و حرارت بدن کودک با احتساب میزان گرمای حاصل از البسه بخصوص هنگام خواب، اقدامی مفید است.

نوزاد از یکی دو روز پس از تولد، می‌تواند بوی مادر را تشخیص دهد. او مدت‌ها به آهنگ ضربان قلب مادر دوران جنینی گوش فرا داده و بخوبی با زیر و بم آن آشناست. استشمام آن بو و شنیدن این صدا برای نوزاد آرامبخش است و می‌توان با استفاده از آن به بهتر و سریع‌تر خوابیدن نوزاد بدخواب کمک کرد بویژه اگر در آغوش گرفته شود و گوش او به قلب مادر نزدیک شود؛ حس ایمنی و راحتی دوران جنینی به وی بازمی‌گردد. حتی مواقعی که دسترسی به مادر امکان‌پذیر نیست، دیگران هم می‌توانند با استفاده از پوشاک حاوی بوی بدن مادر او را آرام کرده و بخوابانند.

صداهای آرام با آهنگی یکنواخت حتی برای بزرگسالان هم خواب‌آور است؛ اگر این اصوات از زبان پدر یا مادر خارج شود و به آرامی در گوش نوزاد بپیچد، در صورت مهیا بودن شرایط مناسب دیگر اعم از حرارت، سیری، تمیزی و... همراه با حرکاتی یکنواخت مثل تکان دادن ننو و گهواره، ماساژ و ضربه زدن‌های آرام، نرم و کوتاه بر سینه یا پشت کودک، خواب را بار دیگر به وی باز خواهد گرداند.

کودکان بین 3 تا 6 سال، گاهی با اضطراب و ترس به خواب می‌روند. نتیجه آن ممکن است بیداری شبانه حین گذر از مرحله رویابینی در خواب باشد که گرچه هنوز با تمایل کودک به خواب همراه است اما ترس ناشی از آن سبب مقاومت برای بیدار ماندن شود. کنار آمدن با این تناقض سبب افزایش خستگی و کلافگی ذهن کودک شده و منجر به بدخوابی می‌شود. بیان قصه‌های شیرین، دلگرمی دادن، نوازش و حتی بغل کردن کودکی که از خواب آشفته بیدار شده، موثر است.