زندگی در سایه فراموشی

آلزایمر نوعی اختلال عملکرد مغزی است که در آن توانایی‌ ذهنی بیمار بتدریج تحلیل می‌رود و بارزترین تظاهر آن اختلال حافظه است.

این بیماران بتدریج مشکلات شناختی پیدا می‌کنند و در شناخت دوستان و آشنایان و نام بردن اسامی آنها دچار مشکل می‌شوند حتی در مسیریابی دچار مشکل ‌شده و ممکن است مسیر خانه را فراموش کنند و در صورت بیرون رفتن گم شوند.

با بروز اختلال در حافظه و روند تفکر به مرور عملکردهای اجتماعی و شخصی بیمار نیز دچار مشکل شده، در نتیجه ممکن است اختلالات عصبی و روحی نیز به سراغ بیمار بیاید و افسرده ، عصبی و پرخاشگر شود.

متاسفانه این مشکلات به همین جا ختم نمی‌شود، توهم و هذیان نیز از مشکلاتی است که این بیماران را به چالش بیشتر می‌کشاند.

این مشکل همانند مشکلات روحی دیگر، نه تنها بیمار را ‌آزرده می‌کند بلکه منجر به آسیب روحی دیگران نیز می‌شود.

برای مثال بیمار به افراد نزدیک خود بدبین می‌شود و حتی ممکن است تصور کند دیگران در پی خیانت به وی هستند.

با شدت بیماری، توانایی حرکتی بیمار کاهش می‌یابد و ممکن است حفظ تعادل برایش مشکل شود و به طور مکرر زمین بخورد که بیمار را بشدت مستعد شکستگی و مشکلات ناشی از آن می‌کند. فرد بیمار بتدریج قادر به کنترل ادرار و مدفوع نخواهد بود و حتی برای انجام کارهای اولیه خود به کمک نیاز پیدا می‌کند.

از آنجا که این بیماران در یافتن کلمات و در پی آن تکلم، دچار مشکل هستند، در برقراری ارتباط با اطرافیان خود نیز ناتوان شده، به مرور کم‌حرف و گوشه‌گیر می‌شوند. به نظر برخی محققان، اگر چه در این بیماران مرگ پس از 5 تا 10 سال از بروز علائم اتفاق می‌افتد؛ اما بیماری حدود 20 سال قبل از ظهور علائم آغاز شده‌ است.

ردپای اصلی این بیماری در سلول‌های عصبی است و پروتئین پیش‌ساز آمیلوئید (APP) یکی از مهم‌ترین پروتئین‌هایی است که در ایجاد آن نقش دارد.

این پروتئین در سلول‌های دستگاه عصبی یافت می‌شود و در اتصال سلول‌ها به هم، تماس سلول‌ها و اسکلت سلولی نقش دارد.

در بیماری آلزایمر، ساختارهای پروتئینی کروی شکل در خارج نورون‌ها و در برخی مناطق سیستم اعصاب مرکزی و ساختارهای پروتئینی رشته‌ای در جسم سلولی نورون‌ها تشکیل می‌شود.

به این ساختارهای پروتئینی، اجسام آمیلوئیدی گفته می‌شود. با اثر آنزیم‌های خاصی بر پروتئین پیش‌ساز آمیلوئید، پپتیدهایی ایجاد می‌شود که به طور معمول، مقدار این قطعات در سلول‌ها کم است و بسرعت تجزیه می‌شوند؛ اما اگر در سلول‌های عصبی این تعادل به هم بخورد و مقدار این پپتیدها افزایش یابد، ساختارهای پروتئینی کروی و در نتیجه آلزایمر ایجاد می‌شود.

مشخصه بیماری آلزایمر، از دست رفتن سیناپس‌های نورون‌ها در برخی مناطق مغز، نکروزه شدن و مرگ سلول‌های عصبی در مناطق مختلف سیستم اعصاب مرکزی، ایجاد ساختارهای پروتئینی کروی شکلی به نام پلاک‌های پیری (SP) در خارج نورون‌های برخی مناطق مغز و ساختارهای پروتئینی رشته‌ها در جسم سلولی نورون‌ها است.

تحقیقات نشان داده است، مصرف یک سری مواد غذایی می‌تواند در درمان و پیشگیری از آلزایمر مفید واقع شود. ماهی (منبع اسیدهای چرب امگا 3)، سیب، زردچوبه، گردو، بادام، لوبیای سویا، منابع غذایی اسید فولیک و روغن زیتون هر یک می‌توانند در عملکرد بهتر سلول‌های مغزی موثر باشند.

رادیکال‌های آزاد می‌توانند به تمام قسمت‌های سلولی ازجمله DNA آسیب برسانند. بعلاوه محققان رادیکال‌های آزاد را یکی از علل ایجاد بیماری آلزایمر می‌دانند.

در سیب ماده آنتی‌اکسیدانی به نام کورستین وجود دارد که بیشترین مقدار آن در پوستش نهفته است. سیب قرمز در مقایسه با سیب زرد و سبز آنتی‌اکسیدان بیشتری دارد. مصرف روزانه یک عدد سیب می‌تواند مانع خوبی در برابر ایجاد رادیکال‌های آزاد در بدن باشد.

تحقیقات نشان داده است، زردچوبه‎‎ یا رنگدانه زرد موجود در ادویه کاری، پروتئینی به نام بتاآمیلیوئیـد را در مغـز موش‌ها تجزیه و از رسوب‎ این‎ پروتئین جلوگیری می‌کند.

این پروتئین عاملی برای تخریب بافت مغز است. محققان معتقدند زردچوبه بیش از هر داروی دیگری‎ می‌تواند در پیشگیری از تشکیل توده پروتئینی موثر باشد. زردچوبه سرشار از خواص بسیاری است و می‌توان از خواص ضدالتهابی‎ و آنتی‌اکسیـدانی‎ این ماده در بیماری‌هایی مانند سرطان‎، آلزایمر و بیماری‌های قلبی بهره برد.

تیمی بین‌المللی از کارشناسان و محققان با مدیریت دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد، یک نسخه ژنتیک جدید را شناسایی کرده‌‌اند که به نظر می‌رسد میزان پیشرفت بیماری آلزایمر در آینده را پیش‌بینی کند.

در بررسی‌‌های صورت گرفته توسط این محققان نشان داده شده است وجود نوع خاصی از پروتئین tau در مایع مغزی ـ نخاعی به عنوان شاخصی برای بیماری آلزایمر عمل می‌کند.

بعلاوه پژوهشگران نسخه‌های جداگانه DNA را در بیماران مبتلا به آلزایمر مورد مطالعه قرار داده، یک نشانگر ژنتیک را شناسایی کرده‌‌اند که با افزایش میزان tau در ارتباط است. افرادی که حامل این نشانگر ژنتیکی هستند، در مقایسه با دیگر بیماران، در هر مرحله‌ای از این بیماری، سطح پروتئین تائوی بالاتری دارند.