بدون خجالت بپرس

یکی از بزرگ‌ترین مسوولیت‌های تربیتی والدین، دادن پاسخ‌های مناسب به سوالات فرزندانشان در مورد منشا تولد، چگونگی به دنیا آمدن، جنسیت و سوالات دیگری از این دست است که در سنین مختلف برای کودکان و نوجوانان مطرح می‌شود.

بر این اساس، روان‌شناسان کودک و نوجوان توصیه می‌کنند که والدین پیش از بلوغ به فرزند خود اطلاعات لازم را درباره پدیده بلوغ و تاثیرات آن بدهند و او را در جریان اتفاقاتی که در آینده برای او پیش می‌آید، بگذارند.اما آنچه بسیاری از والدین را دچار نوعی سردرگمی و نگرانی می‌کند، چگونگی مواجهه و پاسخگویی درست به سوالات جنسی کودک است، آن هم به شکلی که اطلاعات لازم تا حد قانع شدن به کودک داده و از کنجکاوی بیشتر او نیز جلوگیری شود.

دکتر فریبا عرب‌گل، فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان در گفت‌وگو با « جام‌جم» می‌گوید: باید براساس سن، سطح کنجکاوی و نیازهای فردی به سوالات جنسی کودک و نوجوان پاسخ داده شود. دادن اطلاعاتی فراتر از آنچه کودک به دنبال آن است یا اطلاعاتی که برایش قابل درک نیست، باعث می‌شود کودک گیج و مضطرب شود.

دستپاچگی و طفره رفتن؛ اشتباهی بزرگ

روان‌شناسان کودک تاکید می‌کنند که اشتباه رایج میان والدین هنگام پرسیدن سوال جنسی کودکان، دستپاچگی و طفره رفتن از موضوع است؛ این مسأله باعث می‌شود​ موضوع در ذهن کودک مهم جلوه کند و برای رفع کنجکاوی خود با دوستان و همسالان خود در این‌باره صحبت کند که این امر عواقب بدی دارد.

همچنین بسیاری از والدین هنگام مواجهه با سوالات جنسی فرزندشان دچار تشویش و نگرانی می‌شوند و به این می‌اندیشند که ممکن است فرزند کوچک آنها دچار انحراف خطرناکی شده باشد.

دکتر عرب‌گل در چنین شرایطی برای داشتن برخورد صحیح به والدین می‌گوید: این درست است که برای والدین سخت است که راجع به رفتار و روابط جنسی با فرزندشان صحبت کنند و از طرفی ممکن است برای فرزندان نیز مشکل باشد، اما این موضوع بیشتر به نحوه ارتباط قبلی والدین با فرزندشان و احساس خود والدین در مواجهه با چنین موضوعاتی بستگی دارد.

مهم این است که هنگام صحبت کردن با کودکان از کلماتی استفاده کنیم که برایشان قابل فهم‌تر است و با آنها راحت هستند.

همچنین سوالات آنها نباید باعث ایجاد ترس و نگرانی در والدین بشود، هر زمان احساس کردیم پاسخ سوالی را نمی‌دانیم یا بلافاصله در پاسخ دادن آمادگی نداریم، بهتر است به کودک بگوییم: سوال خوبی کردی اما من باید کمی روی سوال تو فکر کنم و بعد جوابت را بدهم.

وارد جزئیات نشوید

به گفته روان‌شناسان، کودکی که به سمت رشد جنسی می‌رود، از نظر رشد شناختی نیز تغییر می‌کند و این دو عامل منجر به پرسش‌ها و کنجکاوی‌هایی درباره این گونه مسائل خواهد شد. در چنین شرایطی والدین باید با در نظر گرفتن مقطع سنی و سطح درک کودک به پرسش‌های او پاسخ دهند.

وی اضافه می‌کند: اطلاعاتی که به یک کودک پنج ساله می‌دهیم متفاوت با اطلاعاتی است که به یک کودک هشت ساله، ده ساله یا نوجوان می‌دهیم. از سوی دیگر، سطح شناختی و میزان آگاهی کودک یا نوجوان نیز در چگونگی دادن اطلاعات جنسی بسیار اهمیت دارد.

گاهی ممکن است فرزندمان به سن نوجوانی رسیده باشد، اما از نظر بلوغ فکری، سطح شناختی و میزان آگاهی پایین‌تر باشد یا برعکس. پس هنگام پاسخ دادن به سوالات با توجه به شناختی که از میزان درک و آگاهی او داریم باید پاسخ بدهیم.

مهم است که بدانیم اطلاعات کم و مبهم نیز فرزند ما را اقناع نمی‌کند و باعث می‌شود او برای اخذ اطلاعات بیشتر سراغ منابع یا کسانی برود که ممکن است مناسب نباشند و اطلاعات نادرست به او بدهند.

روان‌شناسان تاکید می‌کنند که چنین شرایطی منجر به آن می‌شود که پس از مدتی فاصله احساسی و ارتباطی ما با فرزندمان زیاد می‌شود، به طوری‌که در زمان بحران و زمانی که نیاز است ارتباط ویژه‌ای ​با او برقرار کنیم، دیگر قادر به برقراری ارتباط نخواهیم بود.

به زبان کودکانه صحبت کنید

این روانپزشک تاکید می‌کند: هنگامی که با کودک و نوجوان در مورد رفتار و روابط جنسی صحبت می‌کنید، سطح دانش و درک فرزندتان را مشخص کنید تا بتوانید متناسب با آن به او اطلاعات دهید.

حس طنز و شوخی داشته باشید و نترسید از این که راجع به ناراحتی خود صحبت کنید. رابطه جنسی را به عشق، علاقه، محبت، توجه و احترام به خود و طرف مقابل ربط دهید و او را تشویق کنید تا حرف بزند و سوالاتش را بپرسد.

همچنین محیطی آرام و فارغ از قضاوت را برای بحث ایجاد و حفظ کنید و از کلماتی راحت و قابل فهم استفاده کنید.

سعی کنید نگرانی‌های خود را به طور باز و آشکار با او در میان بگذارید و فراموش نکنید که با دادن اطلاعات باز و درست در مورد ارتباط و رفتار جنسی، مسوولیت‌پذیری و انتخاب می‌توانید به نوجوانتان کمک کنید تا ارتباط جنسی را به روشی سالم و مثبت بیاموزد.