برپایی 100 دیگ آش در اربعین یزدی‌ها

به گزارش مهر، شب اربعین که می‌شود، استان یزد حال و هوای دیگری دارد، از شهر یزد گرفته تا دورافتاده‌ترین روستاهای طبس، خاتم، بافق، بهاباد، صدوق و... همه جا غرق در سوگ است.

دیگ‌های آش گندم که نزد یزدی‌ها به آش امام حسین (ع) معروف است، یکی‌یکی برپا می‌شود. بیش از صدها دیگ در محله‌های مختلف یزد، روی اجاق‌ها قرار می‌گیرد و مردم از ظهر روز قبل تا بامداد روز اربعین در تدارک آش نذری هستند؛ آشی که قدمتی چندین ساله دارد. پیرمردها می‌گویند از زمانی که به یاد دارند، آش امام حسین (ع) در مناسبت‌های مختلف و عزاداری اهل بیت (ع) به ویژه اربعین طبخ می‌شد و غالب نذری یزدی‌ها، همین آش گندم است.

در گذشته، نزدیک اربعین یا سایر مناسبت‌های مذهبی که می‌شد، مردانی روی چهارپایان سوار می‌شدند، در کوی و برزن می‌گشتند و چاووشی می‌خواندند و مردم متوجه می‌شدند که قرار است آش نذری طبخ شود. بنابراین هر کس نذر خود را و آنچه که نیت داشت از وسایل آش، به آنها می‌داد. مواد اولیه یک جا جمع می‌شد و در روز موعود، آش امام حسین (ع) پخته می‌شد. پس از پخت آش، همین مردان، دیگ‌های آش را در میان کوچه‌ها به ویژه در منازل سالمندان توزیع می‌کردند.

این سنت پس از پیشرفت‌های زندگی امروز بشر به فراموشی سپرده شد و تا چند سال پیش، روش دیگری برای جمع‌آوری نذورات مردمی مرسوم بود. به این ترتیب که هر جا قرار بود دیگ‌های آشی برپا شود، یک دیگ بزرگ مسی بر سر آن محله و گذر گذاشته می‌شد تا اولا به مردم اطلاع‌رسانی شود که قرار است اینجا نذری طبخ شود، ثانیا مردم نذورات خود را درون آن دیگ‌ها قرار می‌دادند. این نذورات از گندم، حبوبات، وجوه نقد و سایر ملزومات آش گندم بود.

این سنت در برخی مناطق استان یزد هنوز مرسوم است.

در یکی از محله‌های نسبتا قدیمی یزد و در خیابان خرمشهر، آش امام حسین (ع) طبخ و بین مردم توزیع می‌شود، آن هم نه یک، دو و 10 دیگ، بلکه 100 دیگ.

بانی این نذری‌پزان بی‌نظیر درباره این آش می‌گوید: این نذری که از 40 سال پیش در این محله طبخ می‌شود، از ابتدا با یک دیگ آغاز شد و اکنون به 100 دیگ رسیده است.

محمدرضا جعفری با بیان این‌که این نذری در 40 سال گذشته در این مکان پخته می‌شده، اما حدود 17 سال است که شخص وی بانی برپایی چنین نذری‌پزان عظیمی است، می‌افزاید: برای طبخ این میزان آش گندم، 5‌‌/‌‌2 تن گندم،
5‌‌/‌‌2 تن گوشت، 3 تن حبوبات، 1500 کیلو پیاز، 700 کیلو دنبه، 20 کیلو ریشه جوز، 15 کیلو فلفل و 15 کیلو دارچین استفاده شده است.به گفته وی، پخت این آش 17 ساعت زمان نیاز دارد و هر سال از اذان ظهر روز قبل از اربعین پخت آن آغاز می‌شود و اذان صبح روز اربعین و میان مردم توزیع می‌شود.

این آش از آن دسته آش‌هایی است که نیاز به هم زدن بسیار برای له شدن گندم و گوشت و حبوبات دارد و این وظیفه را همه آنهایی برعهده می‌گیرند که آرزویی در دل دارند که تعداد آنها بیشمار است و شاید در کنار هر دیگ ده‌ها نفر در انتظار هم زدن آش و گرفتن مراد خود هستند.

عده ای دیگر نیز نذورات خود از چای و شربت گرفته تا شله زرد و شیرینی و شکلات را در محل پخت آش گندم پخش می‌کنند و هیأت های عزاداری مساجد و حسینه های اطراف نیز هیأت خود را به محل طبخ این آش می آورند و ساعتی در آنجا به عزاداری می پردازند.

همه این نذورات بهانه ای است برای عرض ارادت مردم متدین یزد به خاندان اهل بیت (ع) و از آنجا که یزدی ها به واقع صاحب مجالس مراسم و نذورات خود را این خاندان می دانند مراسم آنها با شکوهی خاص برگزار می شود.