علل بی‌اشتهایی کودکان

گاهی هم ممکن است با غذایش بازی کند و فقط چند لقمه‌ای از آن بخورد. اگر این برای شما اتفاقی طبیعی است که همیشه تکرار می‌شود، آیا به این موضوع فکر کرده‌اید که این عادت را تغییر دهید؟ به دنبال راه‌حلی بوده‌اید که او را تشویق کنید بهتر غذا بخورد؟ اگر فکر می‌کنید تغییر این عادت ممکن نیست، باید بدانید به شیوه‌های مختلف می‌توان عادات تغذیه‌ای کودک را بهبود بخشید.

برلیانت بزرگمهر، مسوول کمیته آموزش همگانی انجمن تغذیه ایران در گفت‌وگو با «جام‌جم» درباره بی‌اشتهایی کودکان توضیح می‌دهد: بی‌اشتهایی کودکان، مساله‌ای است که بسیاری از مادرها از آن شکایت دارند؛ به خصوص درباره بچه‌های زیر سن مدرسه یا حتی در سنین مدرسه، اما باید توجه داشته باشید که بی‌اشتهایی کودکان دلایل مختلفی دارد که یکی از مهم‌ترین آنها دلایل روانی است.

وی با اشاره به عوامل روانی بی‌اشتهایی بچه‌ها می‌گوید: گاهی بچه‌ها نسبت به بعضی مواد غذایی شرطی می‌شوند.

به عنوان مثال اگر کودک روز خوبی در مدرسه نداشته و نمره خوبی نگرفته باشد، ممکن است نسبت به غذایی که آن روز جلویش می‌گذارند، حس بدی پیدا کند.

بزرگمهر با تاکید بر این‌که بی‌اشتهایی به هر علتی ایجاد شود، می‌تواند به سلامت کودک لطمه بزند، می‌افزاید: گاهی بچه‌ها از بوی غذایی خاص (مثلا ماهی) خوششان نمی‌آید و نسبت به آن حساس هستند. گاهی نیز مصرف میان وعده‌ها در ساعات نزدیک به وعده غذای اصلی می‌تواند باعث شود کودک تمایلی به غذا خوردن نداشته باشد؛ بخصوص میان وعده‌های چرب مانند چیپس و پفک یا میان وعده‌های شور و شیرین.

به گفته وی، هیجان زیاد کودک هنگام غذا خوردن یا در ساعات نزدیک به صرف غذا نیز از دیگر عوامل بی‌اشتهایی است. البته تفاوتی ندارد که این هیجان مثبت باشد یا منفی، چون در هر صورت می‌تواند سبب بی‌اشتهایی کودک شود.

بازی با اسباب‌بازی جدید، تماشای کارتون یا بازی با دوستان هنگام صرف غذا یا قبل از آن، همه از جمله مواردی است که می‌تواند سبب ایجاد هیجان و در نتیجه بی‌اشتهایی کودک شود.

اگر فرزند شما هم تمایلی به غذا خوردن ندارد، بیکار ننشینید. از همین حالا دست به کار شوید و تا دیر نشده است عادت‌های غذایی او را تغییر دهید. البته حواستان باشد اشتباه نکنید؛ اصرار زیاد و مجبور کردن کودک، تنبیه کردن و مورد تمسخر قرار دادن او، دردی را درمان نمی‌کند.

به جای این کارها غذاهایی متفاوت و آنچه او دوست دارد، برایش آماده کنید.اگر کودک طعم و عطر غذا را دوست داشته باشد، حتما با میل و اشتیاق بیشتری آن را می‌خورد.

برلیانت بزرگمهر در این زمینه یادآور می‌شود: یکی از عوامل مهم برای برطرف کردن بی‌اشتهایی کودک، آماده کردن غذایی خوش رنگ و بوست. اگر او غذایی خاص را دوست ندارد، می‌توانید رنگ و بوی غذا را با استفاده از ادویه‌های مختلف یا آب لیموترش تازه تغییر دهید؛ البته دقت داشته باشید مصرف زیاد ادویه برای کودک مناسب نیست و فقط باید از مقدار کمی ادویه کمک بگیرید.

وی درباره مواد غذایی خاصی که کودک، طعم آنها را دوست ندارد، می‌گوید: اگر کودک مواد غذایی خاصی مانند گوشت یا تخم‌مرغ را دوست ندارد، می‌توانید بتدریج او را به این طعم عادت دهید. برای این کار باید مقدار خیلی کمی از این مواد را چرخ کنید و طوری که کودک متوجه نشود، با غذایی که دوست دارد مخلوط کنید.

به گفته بزرگمهر، زمانی که ذائقه کودک به طعم غذایی خاص عادت کند، اگر مقدار آن بتدریج افزایش یابد، دیگر کودک را آزار نخواهد داد.

همانطور که گفته شد، کودک نباید نزدیک به زمان صرف غذا، به کاری که هیجان دارد مشغول شود. به همین دلیل بهتر است هنگام صرف غذا تلویزیون را خاموش و بحث‌ها را هم به بعد از این زمان موکول کنید. همچنین میان‌وعده‌ها را نباید در ساعت‌های نزدیک به وعده غذای اصلی به کودک بدهید.

مسوول کمیته آموزش همگانی انجمن تغذیه ایران با تاکید بر این‌که پدر و مادر همیشه باید الگوی خوبی برای فرزندان باشند، می‌گوید: پدر و مادر باید از ابتدا جلوی کودک از مواد غذایی مفید استفاده کنند تا او ببیند و به مصرف این مواد عادت کند. همچنین آنها باید از خرید و نگهداری مواد غذایی مضر مانند چیپس و نوشابه‌های گازدار خودداری کنند.

به گفته وی، آگاهی کودک بسیار مهم است و به همین دلیل باید به زبان کودکانه، او را با خواص مواد غذایی آشنا کنید.

خیلی از پدر و مادرها به محض این‌که فرزندشان غذا نمی‌خورد، خیلی راحت چند بسته قرص یا داروهای دیگر تهیه می‌کنند و می‌خواهند با خوراندن این داروها به کودک مشکل را برطرف کنند.

بزرگمهر با تاکید بر این نکته که دارو به هیچ وجه نمی‌تواند جایگزین غذا شود، توضیح می‌دهد: بهتر است کودک را به خوردن غذا عادت دهید. چون داروها و مکمل‌ها سبب ایجاد عوارض جانبی می‌شود. همچنین دارو فاقد فیبر است و در نتیجه می‌تواند سبب بروز مشکلاتی برای سلامت کودک شود.

وی درباره دیگر مشکلات مصرف داروها می‌گوید: در چنین شرایطی، بدن به مصرف مقدار زیاد مواد غذایی عادت می‌کند. در نتیجه اگر روزی این داروها استفاده نشود و فرد به مقدار عادی غذا مصرف کند، نیازهای او تامین نشده و دچار سوءتغذیه می‌شود.

بزرگمهر با اشاره به این‌که مشکلات جسمی هم می‌تواند سبب بی‌اشتهایی کودک شود، توضیح می‌دهد: کم‌خونی، شکاف سقف دهان، بیماری‌های عفونی و تبدار نیز می‌تواند باعث بی‌اشتهایی کودک شود. در این موارد برای برطرف شدن بی‌اشتهایی باید بیماری‌های جسمی را درمان کرد؛ اما در اغلب موارد، مشکلات روحی دلیل بی‌اشتهایی کودک است

.وی درباره بچه‌هایی که با تولد نوزادی جدید در خانواده روبه‌رو می‌شوند، توضیح می‌دهد: در این شرایط، معمولا بچه‌ها بی‌اشتها می‌شوند؛ این بی‌اشتهایی یا آگاهانه است و با این کار کودک می‌خواهد با پدر و مادر لجبازی کند یا این‌که غیرارادی است، یعنی کودک افسرده می‌شود و نمی‌تواند غذا بخورد.

به گفته بزرگمهر، بچه‌هایی که پدر و مادرشان از هم جدا می‌شوند یا یکی از والدین فوت می‌کند، بچه‌هایی که زیاد مورد سرزنش قرار می‌گیرند و تنبیه می‌شوند، بچه‌هایی که دائم با دیگران مقایسه می‌شوند و در کل بچه‌هایی که خیلی مورد توجه خانواده نیستند، آگاهانه یا غیرارادی بی‌اشتها می‌شوند.

مسوول کمیته آموزش همگانی تغذیه به والدین توصیه می‌کندباید مراقب رفتارشان در مقابل بچه‌ها باشند. بچه‌هایی که خیلی لوس هستند و بچه‌هایی که مورد بی‌مهری خانواده قرار می‌گیرند، هر دو در برابر غذا خوردن مقاومت می‌کنند بنابراین پدر و مادرها و حتی خواهر و برادرهای بزرگ‌تر باید رفتاری طبیعی و منطقی با بچه داشته باشند.

نیلوفر اسعدی‌بیگی - گروه سلامت