گزارشی به مناسبت فرارسیدن هفته بدون دخانیات

عمری ‌که دود می‌شود

نزدیک به یک میلیارد مرد و 250 میلیون زن در سراسر جهان سیگار می‌کشند که سهم کشورهای فقیر و در حال توسعه در این ارقام بیشتر است. هر سال بیش از 6 میلیون نفر در سراسر جهان به دلیل مصرف سیگار جان خود را از دست می‌دهند.گفته می‌شود از هر دو نفر که به استعمال سیگار مبادرت می‌ورزند یک نفر طی 20 سال از دنیا می‌رود. سالانه 60 هزار ایرانی قربانی استعمال سیگار می‌شوند. بیش از 12 درصد جمعیت کشور سیگاری‌اند، سال‌هاست که همگان به ضررهای سیگار واقف هستند، اما همچنان سیگار می‌کشند و سیگار آنها را می‌کشد. هر سال 4 خرداد آغاز هفته بدون دخانیات است.
کد خبر: ۴۰۶۷۴۵

کسی فکر نمی‌کرد آنچه را که در سال 1492 میلادی کریستف کلمب و همراهانش در جزیره‌ای میان آمریکای شمالی و جنوبی دیدند روزی بلای جهانی شود.

سرخپوستان آمریکا از10 هزار سال پیش از برگ‌های توتون جهت رفع خستگی و سردردها و همچنین در آیین‌‌های سنتی و مذهبی بهره می‌جسته‌اند. در یونان باستان، چین و برخی از تمدن‌های دیگر نیز همان‌گونه که از آثار حکاکی‌های داخل غارها یا نوشته‌های تاریخ‌نویسان مشهود است از توتون و تنباکو به عنوان گیاهی دارویی یاد کرده‌اند.

کریستف کلمب دید بومی‌ها برگ‌های یک گیاه عجیب را روی آتش ریخته و دود آن را داخل ریه‌های خود می‌کنند و به این‌گونه به سرخوشی و شعف می‌رسند. او تصور کرد چیزی جادویی کشف کرده است و هنگام مراجعت به اسپانیا، مقداری از برگ‌ها و دانه‌های آن گیاه را به عنوان تحفه با خود برد و به این صورت توتون به اروپا راه یافت.

توتون حدود سال 1600 میلادی کم و بیش در عثمانی، مصر و هند شناخته‌شده بود. این گیاه حدود سال 1590 میلادی مطابق با 999 هجری توسط پرتغالی‌ها وارد ایران شد و در زمان شاه‌عباس در ایران رواج یافت.

سیگارها داراى ۴۰۰۰ ترکیب شیمیایى متفاوت هستند که ۴۳ مورد آنها سمى هستند. مصرف دخانیات، عامل تشدیدکننده سل و دیگر بیماری‌های واگیردار در کشورهای در حال توسعه است. از بین تاثیرات کشیدن سیگار که کمتر شناخته‌شده است، می‌توان به ریزش مو، آب سیاه، چروکیدگی پوست، از دست دادن شنوایی، سرطان پوست، پوسیدگی دندان، پوکی استخوان، زخم معده، بی‌رنگ شدن انگشتان، سرطان رحم و سقط جنین اشاره کرد. مصرف سیگار در بلندمدت موجب التهاب سرخرگ‌های خونی، سیاهرگ‌ها و اعصاب پاها و بسته شدن جریان خون می‌شود.

دود سیگار باعث بیماری لثه‌ها، خرابی و زرد شدن دندان‌ها، بوی بددهان و خشکی دهان می‌شود. همچنین افراد سیگاری مزه غذا‌ها را خوب متوجه نمی‌شوند. علاوه بر آن سیگار گردش خون را ضعیف و باعث بدرنگی و چروکیدگی پوست صورت می‌شود.

بسیاری از افرادی که سیگار نمی‌کشند نیز در معرض خطر هستند. میلیون‌ها نفر از مردم از جمله نیمی از کودکان دنیا که در معرض دود سیگار هستند، با خطر ابتلا به سرطان ریه، بیماری قلبی، آسیب دستگاه تنفسی و تحریک‌پذیری مزمن چشم‌ها، بینی و حلق مواجه هستند.

قانون، کمی تا قسمتی

فعالان مبارزه با دخانیات در کشور همواره از اجرای نامناسب قانون مبارزه با دخانیات در کشور شکایت دارند و معتقدند عدم اجرای مناسب قانون مبارزه با استعمال مواد دخانی، نشان از عدم توجه مناسب و کافی مسوولان به این مقوله و سلامت جامعه دارد.

دکتر کاظم ندافی، رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در این خصوص می‌گوید: اگر ادعا کنیم همه این قانون اجرا شده است ادعای صحیحی نیست، اما بسیاری از موارد قانون اجرایی شده است. به عنوان مثال ممنوعیت استعمال دخانیات در ادارات اجرا شده است. همچنین ممنوعیت استعمال دخانیات در اماکن عمومی دولتی تا حدودی اجرایی شده‌اند. ماده مربوط به الصاق تصاویر بهداشتی روی پاکت‌های سیگار نیز اجرا شده، هرچند که در تعویض تصویرها تعویق‌هایی صورت گرفته است.

وی می‌افزاید: بحث ساماندهی مراکز عرضه دخانیات نیز کارهایش تا حدودی انجام شده و اماکن مجاز به عرضه این محصولات در حال پیگیری است تا مشخصا این مراکز اعلام شوند و با نصب تابلو به مردم معرفی شوند.

رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت با اشاره به اقدامات انجام شده در زمینه ماده 9 قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات می‌گوید: به این منظور بیش از 130 کلینیک ترک دخانیات در کشور دایر شده است. همچنین زمینه‌های ایجاد این کلینیک‌ها در بخش خصوصی نیز فراهم شده است. در مجموع اجرای مواردی از این قانون نیز به هماهنگی و کمک دیگر سازمان‌های دست‌اندرکار نیاز دارد. در این زمینه وزارتخانه‌های بهداشت، صنایع، آموزش و پرورش، نیروی انتظامی و... باید نقش خود را ایفا کنند. ندافی درباره تکلیف وزارت بهداشت بر ادغام خدمات مشاوره‌ای ترک سیگار در نظام شبکه توضیح می‌دهد: این ماده قانونی در بسیاری از استان‌ها از جمله استان زنجان، قزوین، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و بسیاری دیگر از دانشگاه‌های علوم پزشکی اجرایی شده است. به این ترتیب در مراکز بهداشتی شهرستان‌ها کلینیک ترک دخانیات دایر بوده و پزشک دوره ‌دیده در این زمینه فعال است. همچنین در بسته‌های آموزشی، برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع و همچنین بهورزهای خانه‌های بهداشت، آموزش‌های لازم برای ترک دخانیات در نظر گرفته شده است.

نکته: براساس آمار‌های سازمان بهداشت جهانی‌ تعداد زنان سیگاری در 20 سال اخیر 60 درصد افزایش یافته وهمچنین‌ تعداد زنانی که روزانه بیشتر از یک پاکت سیگار می‌کشند 3 برابر شده است

ندافی با اشاره به جلسات ستاد کشوری کنترل دخانیات در سال 88 و مصوبات این ستاد می‌افزاید: وزارت بهداشت تنها می‌تواند نقش پیگیری‌ کننده این مصوبات را داشته باشد. ما نمی‌توانیم مستقیما وارد مباحثی مانند جمع‌آوری قلیان‌ها شویم.

هفته‌ای بدون سیگار

سال 1987 کشورهای عضو سازمان بهداشت جهانی با تعیین یک روز به عنوان روز جهانی بدون دخانیات؛ توجه همگان را به مضرات و خطرات استفاده از دخانیات جلب کردند. روز جهانی بدون دخانیات هر سال در 31 می‌ مصادف با 10 خرداد برگزار می‌شود. هر ساله به صورت سمبولیک شعاری برای این روز در نظر گرفته می‌شود. شعار روز جهانی بدون دخانیات سال 1385«دخانیات به هر شکل و نوعی کشنده است» بود. شعار سازمان بهداشت جهانی سال 1386 «جوانی بدون دخانیات» عنوان شد. سال گذشته نیز شعار محیط‌های عاری از دخانیات مطرح و شعار سال 1388 نیز «تصاویر و پیام‌های هشداردهنده آری، تعابیر فریبنده و گمراه‌کننده هرگز» و شعار سال قبل جنسیت و دخانیات با تاکید بر حفاظت زنان در مقابل استعمال دخانیات بود.

شعار امسال سازمان بهداشت جهانی نیز «اجرای کامل قوانین کنترل دخانیات راهی به سوی سلامت همگانی» انتخاب شده است.

در کشور ما علاوه بر برگزاری روز جهانی بدون دخانیات هفته‌ای تحت عنوان هفته ملی بدون دخانیات برگزار می‌شود. امسال این هفته از 4 تا10 خرداد با شعار اجرای کامل قوانین دخانیات، راهی به سوی سلامت همگانی برگزار می‌شود.

بر این اساس چهارشنبه 4 خرداد با عنوان دخانیات و زیان‌های اقتصادی، پنجشنبه 5 خرداد خانواده، کانون مبارزه با دخانیات، جمعه 6 خرداد تقویت ارزش‌های دینی سدی در برابر گسترش دخانیات، شنبه 7 خرداد با عنوان دخانیات تهدیدی برای سلامت نوجوانان و جوانان، یکشنبه 8 خرداد رسالت رسانه‌ها در کنترل دخانیات و دوشنبه 9خرداد اماکن عمومی عاری از دود دخانیات و رعایت حقوق شهروندی نامگذاری شده است. سه‌شنبه 10 خرداد مصادف با روز جهانی دخانیات نیز تحت عنوان اجرای کامل قوانین کنترل دخانیات راهی به سوی سلامت همگانی نامگذاری شده است.

زنان قربانی سیگار

براساس آمار‌های سازمان بهداشت جهانی، تعداد زنان سیگاری در 20 سال اخیر 60 درصد افزایش یافته و همچنین، تعداد زنانی که روزانه بیشتر از یک پاکت سیگار می‌کشند 3برابر شده است. صنعت دخانیات دنیا برای افزایش مصرف مواد دخانی در میان زنان از شعار «برابری زنان و مردان» استفاده می‌‌کند تا با این ترفند زنان کشورهای در حال توسعه را به مصرف محصولات دخانی ترغیب کند هر چند آمارها حاکی از آن است که هنوز جامعه مردان سیگاری بیشتر از زنان است، اما متاسفانه میزان مصرف دخانیات در زنان رو به افزایش است. متاسفانه افزایش مصرف سیگار در 2 قشر زنان تحصیلکرده و کم تحصیلکرده ‌جامعه وجود دارد، اما در افراد تحصیلکرده این افزایش مصرف بیش از قشر عام است.در مورد مصرف قلیان این آمار نگران‌کننده‌تر است. بسیاری از زنان به علت ناپسند دانستن مصرف سیگار در جامعه به استعمال قلیان روی ‌آورده‌‌اند. آخرین آمار در مورد مصرف قلیان حاکی از آن است که در کل جامعه، زنان به اندازه مردان قلیان مصرف می‌کنند. بنابراین دختران و پسران جامعه به یک اندازه و حدود 25 تا 30درصد تجربه مصرف قلیان را دارند که این امر خطرناک است. این در حالی است که 5 تا 6 درصد دختران و زنان در جوانی و 20 تا 30 درصد پسران و مردان جوان، تجربه مصرف سیگار دارند. بنابراین به نظر می‌رسد در جامعه این حالت وجود دارد که مصرف سیگار یک رفتار مردانه است، اما مصرف قلیان میان دختر و پسر چندان تفاوتی ندارد.

زنان ـ چه مستقیم و چه غیرمستقیم ـ از رواج استعمال سیگار در جوامع بیش از مردان آسیب می‌بینند. در سنین 60 تا 80 سالگی، بیشترین سرطان تهدیدکننده زنان سیگاری سرطان ریه است.

جهان آرمانی

تصور کن دنیایی را که در آن دخانیات نیست. دنیایی که در آن سیگار کشیدن ارزش نیست. شاید دست‌یافتن واقعی به جهان بدون دخانیات بسیار دور و حتی شاید ناممکن باشد. واقعیت امروز این است که مصرف سیگار تبدیل به عادت رایج در جوامع مختلف و گروه‌های سنی مختلف شده است. حتی بدتر از آن گاهی ارزش تلقی می‌شود. اغلب افراد سیگاری مدعی هستند که سیگار باعث کاهش عصبانیت و تنش و رفع اضطراب و خستگی و به آرامش رسیدن می‌شود و ترک آن این مشکلات را تشدید می‌کند. طبق گزارشات سازمان جهانی بهداشت سالانه از ۳۰۰ میلیارد دلار درآمد کمپانی‌های دخانیات ۲۰۰ میلیارد دلار آن سود خالص است. طبیعی است این شرکت‌ها به هیچ وجه نمی‌خواهند سود هنگفت خود را از دست بدهند. از سوی دیگر صاحبنظران پزشکی توصیه می‌کنند هیچ فردی چه به صورت فعال و چه غیرفعال، نبایستی در معرض دود دخانیات قرار گیرد و در این بین حفاظت از سلامت افراد غیرسیگاری بر عهده دولت‌هاست.

کنترل مصرف دخانیات کار ساده‌ای نیست، مسلما تصویب یک قانون به‌تنهایی نمی‌تواند ضمانت اجرایی آن قانون را به همراه داشته باشد. لزوم انجام اطلاع‌رسانی از طریق رسانه‌ها و بویژه صداوسیما در زمینه مضرات استعمال دخانیات و همچنین اقدامات پیشگیرانه در این زمینه امروزه بیش از هر روز احساس می‌شود. اجرای کامل قانون جامع مبارزه با دخانیات نیازمند زمینه‌سازی اولیه و آماده کردن جامعه است و این کار به‌تنهایی از سوی دولت و بدون همکاری مردم و سازمان‌های مردمی امکان‌پذیر نیست.

علی اخوان‌بهبهانی / جام جم

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها