ایستگاه آرامش
تیک؛ رفتاری غیرارادی
به جرات می‌توان گفت شایع‌ترین مشکل روانی که کمتر مورد پیگیری و درمان قرار می‌گیرد، تیک است. تیک‌ها حرکات مشابهی هستند که فرد به طور مکرر آنها را تکرار می‌کند و معمولا سریع و هماهنگ هستند. تیک‌ها ممکن است حرکتی یا صوتی باشند. پریدن چشم، حرکات اضافی شانه، پلک زدن یا حرکات تند سر، تکان دادن پا و... انواعی از تیک‌های حرکتی هستند که با انقباض غیرارادی عضلات ظاهر می‌شوند.
تیک عصبی در آقایان شایع‌تر از خانم‌هاست و به گفته انجمن روان‌شناسان آمریکا، 5 تا 25 درصد کودکان به نوعی تیک دارند. معمولا ابتدای شروع رفتار، تیک‌ها را نمی‌توان اختلالی جدی محسوب کرد، زیرا تیک‌هایی که بتازگی ایجاد می‌شوند معمولا زودگذر هستند و طی مدت کوتاهی از بین می‌روند؛ اما معدودی از تیک‌ها بیش از یک سال طول می‌کشند که در این صورت مزمن محسوب می‌شوند و باید تحت درمان قرار بگیرند. تیک‌های مزمن بیشتر در کودکان بین 6 تا 12 سال دیده می‌شوند. دقیقا نمی‌توان یک عامل مشخص را در ایجاد تیک مقصر دانست. درواقع منشأ تیک از مجموعه‌ای از عوامل درونی و بیرونی است. به عبارت دیگر در بیش از 30 درصد موارد تیک منشأ ژنتیک دارد که تحت تاثیر عوامل محیطی مانند فشارهای عصبی، استرس یا احساسات سرکوب شده و... ایجاد می‌شود.
با تیک چه باید کرد؟
پیش از آن‌که بخواهید تیک را درمان کنید یادتان باشد حرکات تیک غیرارادی است؛ هرچند فرد می‌تواند به طور ارادی آن را برای مدت کوتاهی انجام ندهد، اما پس از مدتی نمی‌تواند به این ترک رفتار ادامه دهد. بنابراین از هرگونه تمرکز بر رفتار یا سرزنش و اعمال فشار برای ترک تیک خودداری کنید. مهم‌ترین گام در درمان تیک، حذف موقعیت‌های استرس‌زا و ایجاد آرامش و اطمینان است. از طرفی دقت و توجه فرد به تیک سبب تشدید آن می‌شود. ازاین‌رو هیچ‌گاه از فرد نمی‌توان انتظار داشت که حواسش را جمع و تمرکز کند تا رفتار تیکی خود را انجام ندهد. تشویق کودکان وقتی رفتار تیکی ندارند و ایجاد اطمینان و آرامش خاطر در آنها با محبت و نوازش، راه‌حل خوبی برای درمان تیک است؛ اما هیچ‌گاه نباید برای انجام رفتار تیک دست به دامان تنبیه شد، بلکه بی‌توجهی به رفتار‌های تیکی، بهترین واکنش است. در صورتی که تیک بیش از 12 ماه دوام یابد، مزمن می‌شود و درمان آن نیازمند پیگیری بیشتری است. در این صورت جلسات مشاوره و روان‌درمانی و گاه دارودرمانی می‌تواند در درمان آن مفید باشد.
دکتر شاهد فدایی‌فرد
