![خطر پرتوهای فرابنفش، آلاینده ازون و گرمای بیسابقه | چرا کمیته اضطرار تشکیل نمیشود؟](/files/fa/news/1403/5/5/1236632_213.jpg)
رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتوگو با جام جم آنلاین:
لاکپشت پشت چرمی، گونه جانوری عجیبی است که از آن به عنوان یکی از رازهای متحرک اقیانوسها یاد میکنند. این حیوان هزاران سال است که پس از مسافرتهای طولانی در اقیانوس، خود را به سواحل شنی و زیبای گینه فرانسوی رسانده و با مهارت خارقالعادهای، اقدام به حفر گودالی بزرگ کرده و در آنجا تخمگذاری میکند. اواخر زمستان تا ابتدای تابستان، زمانی است که انبوهی از این حیوانات بر اساس یک فرمول کاملا غریزی این مراحل را با دقت انجام میدهند تا یکی از چرخههای زیستی هیجانبرانگیز حیات روی زمین به سرانجام برسد.
اگر در فصل بهار به سواحل شنی گینه فرانسوی که در مجاورت مناطق شمالی آمریکای جنوبی قرار دارد یا سواحل جنوبی ایران سری بزنید با منظره عجیبی روبهرو میشوید که شاید آن را تنها در فیلمهای تخیلی دیده باشید. انبوهی از لاکپشتهای بزرگ پشت چرمی به آهستگی هیکل درشت و سنگین خود را روی شنهای طلایی ساحل کشانده تا خود را به نقطه مناسبی رسانده و اقدام به حفر گودالی عمیق بعضا تا یک متر کنند. این گودالها که به عنوان مثال در سال 2007 و پس از یک شمارش دقیق در سواحل آوالا یالیماپو (در گینه فرانسوی) حدود 6420 عدد برآورد شد، بستر بسیار مناسبی برای بارور شدن تخم این نوع لاکپشت دریایی است. Dermochelys coriacea که بزرگترین لاکپشت شناخته شده در دنیاست مهمان همیشگی سواحل گینه فرانسوی است. جاکوس فرتی، خزندهشناسی از موزه ملی تاریخ طبیعی فرانسه در پاریس است که بیش از 3 دهه از عمر خود را صرف انجام مطالعات گوناگون درخصوص لاکپشتهای پشت چرمی کرده است. او میگوید: این حیوان شناگری بسیار قدرتمند است که از آلاسکا در شمال زمین تا سواحل آرژانتین در قسمت پایینی نیمکره جنوبی زمین را با مهارت خاصی شنا میکند. نکته جالب توجه این است که این حیوان هم در اقیانوس آرام و هم در اقیانوس اطلس در مسیرهای مختلف و عموما مورب شنا میکند. این نکته را محققان با برچسبگذاری برخی لاکپشتهای پشتچرمی متوجه شدهاند.
لاکپشتهای پشت چرمی تقریبا تمامی عمر خود را در اقیانوس سپری میکنند و تنها برای تخمگذاری راهی سواحل شنی میشوند. حتی جفتگیری این حیوانات نیز در آب و البته در نزدیکی ساحل صورت میگیرد که در ادامه لاکپشت ماده برای عمل تخمگذاری خود را به ساحل میرساند. آنها هر 2 یا 3 سال یکبار تنها یک بار اقدام به حفر گودال و تخمگذاری میکنند. مشاهده این کار هیجان خاص خود را برای هر بینندهای دارد. حیوان با دقتی خاص و با استفاده از بالههای پهن و قدرتمند خود بتدریج شنهای ساحلی را کنار زده تا تخمهای گرد و درشت خود را در آنها جای دهد. هر لاکپشت پشت چرمی ماده در هر سری تخمگذاری تا 80 تخم از بدن خود خارج میکند. عمق برخی گودالهایی که از سوی محققان مورد بررسی قرار گرفته تا یک متر هم بوده است. تخمگذاری در هر فصل ممکن است تا 11 بار نیز انجام شود که فاصله بین آنها عموما 9 تا 10 روز است. پوشاندن کامل تخمها با انبوهی از شنها مرحله آخر فرآیند تخمگذاری و لانهسازی است تا به این ترتیب تخمها از گزند شکارچیان مصون بمانند.
خداحافظی با ساکنان باستانی زمین
لاکپشتهای پشت چرمی آبزیان کهنی محسوب میشوند که بیش از یکصد میلیون سال از حیات آنها روی زمین میگذرد. اما در حال حاضر شمار آنها بسیار کم شده و حتی در زمره گونههای در معرض خطر انقراض نسل قرار گرفتهاند. در سال 2004 گروهی از محققان به سرشماری این حیوانات پرداخته و در ادامه هشدار دادند در مقایسه با سال 1982 جمعیت لاکپشتهای پشت چرمی در اقیانوس اطلس تا 97 درصد کاهش یافته است. بدون شک تقریبا این رقم را باید معادل انقراض نسل این حیوان نادر به شمار آورد. تحقیقات نشان میدهند صید صنعتی و گسترده و همچنین افزایش سطح آلودگی اقیانوسها علت اصلی قرار گرفتن این حیوانات در شرایط هشدار است. در سال 1980 برآورد شده بود حدود 115 هزار لاکپشت پشتچرمی همه ساله در سواحل گوشه و کنار جهان اقدام به لانهسازی و تخمگذاری میکنند اما سرویس حمایت از حیات وحش و آبزیان آمریکا هشدار میدهد هم اکنون تنها بین 26 تا 43 هزار لاکپشت پشت چرمی در سراسر جهان وجود دارند.
این شرایط سخت موجب شده تا گروههای مختلفی از داوطلبان خود را به سواحل آوالا یالیماپو در گینه فرانسوی رسانده و هر آنچه را که میتوانند برای کمک به نجات این حیوانات انجام دهند. حتی برای این منظور گروههای نظارتی و کنترلی تشکیل شده و در ماههای بهاری که لاکپشتهای پشت چرمی راهی سواحل شنی میشوند، تقریبا تکتک آنها را زیر نظر گرفته تا خطرات محیطی و بخصوص تهدید شکارچیان به حداقل ممکن برسد.
وقتی تخم شکسته میشود
سردرآوردن بچه لاکپشتهای پشت چرمی از تخم لحظه هیجانآوری است. این بچهها هرگز مادرشان را نمیبینند و بر اساس یک فرمول کاملا غریزی بلافاصله پس از سر درآوردن از تخم و کنار زدن شنها راه دریا را در پیش میگیرند. 2 ماه طول میکشد که از یک تخم، بچه لاکپشتی به طول تنها چند سانتیمتر و وزنی کمتر از یکصد گرم سر درآورد. البته لاکپشتهای پشت چرمی بالغ تا یک تن وزن و بیش از 2 متر نیز طول دارند. سردرآوردن از تخم پایان کار نیست. معمولا بین 4 تا 5 روز طول میکشد تا بچهها به طور عمودی در عمق شنها بالا رفته و خود را به سطح ساحل شنی برسانند. معمولا شمار قابل توجهی از بچهها تا پیش از رسیدن به دریا شکار حیوانات مختلف ازجمله سگهای وحشی، پرندگان شکارچی، خرچنگهای درشت اندام، کرکسهای سیاه، جغدهای شاخدار و حواصیلها میشوند. البته در دریا و اقیانوس نیز شکارچیان دیگری هم منتظرشان هستند که کوسهها ازجمله آنها محسوب میشوند. با این حال شمار آنها بسیار زیاد است اما مشخص شده تنها یک بچه لاکپشت از جمع 500 تا یکهزار همتای خود این شانس را پیدا میکند که از تمامی خطرات جان سالم به در ببرد و ساکن سالهای متوالی اقیانوسها شود.
مسیریابی از روی ستارگان و ماه
بچه لاکپشتهای پشت چرمی پس از سر درآوردن از تخم کاری جز رساندن خود به دریا ندارند اما این مسیریابی چگونه انجام میگیرد؟ این پرسش زمانی از اهمیت بیشتر برخوردار میشود که لاکپشت ماده گودال مورد نظر را در نواحی دورافتادهتری از دریا حفر کرده باشد. مطالعات محققان نشان میدهد بچهلاکپشتهایی که شب هنگام راهی دریا میشوند، مسیر حرکتی خود را از روی انعکاس نور ستارگان و ماه در آب دریا پیدا میکنند.
لاکپشت پشت چرمی یکی از منحصربهفردترین ساکنان اقیانوس است که بنا به اعتراف بسیاری از ماجراجویان علمی، مشاهده آنها زیر نور ماه آن هم در سواحل شنی و دستنخورده مناطقی از جهان همچون گینه فرانسوی یکی از هیجان انگیزترین لحظات در دنیای حیات وحش به شمار میآید.
science illustrated.com / مترجم: مهدی پیرگزی
رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتوگو با جام جم آنلاین:
سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفتوگو با جام جم آنلاین:
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
جواد فروغی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
گفتوگو با منوچهر آذری، بازیگر،گوینده،مجری وصداپیشه پیشکسوت رادیو و تلویزیون
فاطمه مجلل در گفتوگو با «جامجم»:
رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتوگو با جام جم آنلاین: