گزارشی به مناسبت هفته سرطان

خرچنگ را دست به سرکنید

در این گزارش ما در گفتگو با دکتر پدرام فدوی، سرطان‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران به بررسی عوامل مستعدکننده هر یک از سرطان‌ها می‌پردازیم و واژه‌هایی چون «گفت»، «می‌گوید»، «می‌افزاید» و.... را با فرض این که شما می‌دانید آنچه نقل می‌کنیم از زبان این سرطان شناس است از گزارش حذف می‌کنیم تا مختصر و مفید همه عواملی را که این متخصص به عنوان مستعدکننده‌های سرطان می‌شناسد، یادآوری کنیم.
کد خبر: ۳۱۰۱۸۱

مرگ، گریزناپذیر است و هیچ‌کس قادر نیست چطور مردنش را تعیین کند. بیماری‌ها هم معمولا خودخواسته نیستند و کسی دلش نمی‌خواهد جسمش سال‌ها میزبان بیماری دردناک و پرهزینه شود؛ اما همه این حقایق را هم که کنار یکدیگر بگذارید دلیل نمی‌شود نتوانیم برخی شیوه‌های ناخوشایند مرگ یا برخی بیماری‌های دردناک را از خودمان دور کنیم یا احتمال رخدادشان را کاهش دهیم؛ مثلا اگر عواملی که باعث ابتلا به انواع سرطان‌ها می‌شوند را بشناسیم، می‌توانیم راه‌هایی پیدا کنیم که بخشی از عوامل مستعدکننده اکتسابی سرطان‌ها به واسطه راه‌هایی ساده از زندگی‌مان حذف شوند؛ راه‌هایی ساده که بیشتر ما از آنها ناآگاهیم یا باور نداریم تا چه اندازه در پیشگیری از سرطان موثرند.

سرطان به مجموعه‌ای از 100 بیماری مختلف گفته می‌شود که هرچند عواملی چون افزایش سن، جنسیت، نژاد و سوابق سلامت فردی و خانوادگی در بروز آنها موثر است، اما علاوه بر اینها هر یک از سرطان‌ها هم دلایلی خاص برای به‌وجود آمدن دارند که دانشمندان شمار زیادی از این عوامل مستعدکننده را در طول سال‌ها شناخته‌اند.

سرطان سینه: این سرطان ممکن است در همه زنان دیده ‌شود؛ بخصوص در آنها که سابقه ابتلای به آن در خانواده‌شان بخصوص در مادر یا خواهر دیده شود. سرطان تخمدان یا رحم، برخی انواع بیماری‌های خوش‌خیم پستان، سطح بالای اقتصادی و تحصیلی فرد، قاعدگی در سن پایین، یائسگی دیررس، نگذراندن دوران بارداری، بارداری پس از 30 سالگی، قرار گرفتن در معرض اشعه‌های یونیزان مثل اشعه ایکس، استفاده از استروژن و پروژسترون پس از یائسگی، چاقی پس از یائسگی، مصرف زیاد الکل، بی‌تحرکی و دوری از ورزش و رژیم غذایی پر چربی نیز زمینه‌ساز سرطان سینه در زنان هستند، اما این سرطان فقط مختص زنان نیست و مردان هم ممکن است به آن مبتلا شوند. در مردان این نوع سرطان به دلیل افزایش سن، سابقه خانوادگی، قرار گرفتن در معرض اشعه یونیزان و مقادیر بالای هورمون استروژن در خون به واسطه درمان دارویی یا بیماری‌های نادر ژنتیکی ظاهر می‌شود.

سرطان رحم: زنانی که برای مدت طولانی تحت درمان با هورمون استروژن بوده‌اند، شمار بارداری‌های‌شان اندک بوده است یا تا پایان عمر به دلایلی چون میل شخصی یا ناباروری باردار نشده‌اند، در سنین پایین قاعده شده‌اند، یائسگی‌شان در سنین بالا بوده است، از درمان‌های جایگزین استروژن استفاده کرده‌اند، تحت درمان با داروی تاموکسی‌فن بوده‌اند، اضافه وزن دارند، مبتلا به دیابت هستند، فشارخون‌شان بالاست، بیماری‌های کیسه صفرا دارند یا رژیم غذایی غنی از چربی، باید احتمال مبتلاشدن شان را به سرطان رحم بدهند، مگر این که شیوه زندگی شان را متحول کنند!

سرطان تخمدان: سابقه شخصی از سرطان پستان، سابقه خانوادگی از سرطان پستان یا تخمدان، نداشتن فرزند، رژیم غذایی غنی از چربی همه سبب‌ساز سرطان تخمدان هستند، اما بستن لوله‌ها و خارج‌کردن رحم از بدن، این نوع سرطان را کاهش می‌دهد.

سرطان دهانه رحم: ویروس پاپیلومای انسانی، سن کم هنگام نخستین ارتباط جنسی، تعدد شرکای جنسی یا شراکت جنسی با فردی که او تعداد زیادی شریک جنسی دارد، استفاده زیاد از قرص‌های ضدبارداری، زایمان‌های زیاد، استفاده دراز مدت از قرص‌های ضدبارداری، سیگار کشیدن و کمبود ویتامین و برخی تغییرات هورمونی در خون، احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهد.

سرطان پروستات: مردانی که دچار برخی انواع بزرگ شدگی پروستات شده‌اند، سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری بخصوص در پدر و برادرشان دارند، رژیم غذایی مملو از چربی حیوانی دارند و چاق هستند یا برخی هورمون‌های مردانه در بدن آنها از حد معمول کمتر یا زیادتر شده است یا مبتلا به بیماری‌های قابل انتقال از راه جنسی هستند، سیگار می‌کشند، الکل می‌نوشند و بی‌تحرکند، بیشتر از مردان دیگر باید از سرطان پروستات بترسند.

سرطان کبد: اگر کسی عفونت مزمن با ویروس هپاتیت B یا C داشته باشد، از سیروز کبدی (معمولا ناشی از سوءمصرف الکل) رنج ببرد یا حبوبات زیاد مانده یا درست نگهداری نشده بخورد و با مصرف آنها، سم قارچ آفلاتوکسین که در این مواد وجود دارد ‌ وارد بدنش شود، اگر شغلی داشته باشد که به‌واسطه آن در معرض مواد خطرزایی مانند توریم یا وینیل‌کلراید قرار بگیرد، هورمون استروئید مصرف کند یا سیگار بکشد، ندانسته به سرطان کبد نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود.

سرطان مغز: مستعدکننده‌های این نوع سرطان معمولا عوامل ژنتیکی، سابقه ابتلا به این بیماری در والدین، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه‌های یونیزان یا میدان‌های الکترومغناطیسی، هیدروکربن‌هایی مثل اتر و اکریل نیتریت، آسیب‌های شدید به سر، صداهای بسیار بلند، ترکیبات نیتراتی در رژیم غذایی سیگار و نوشیدن الکل هستند.

سرطان حفره دهان و حلق: مصرف سیگار و الکل بیشترین دلایل ابتلا به این نوع سرطان است اما رژیم‌های غذایی که از میوه و سبزی‌ها تهی هستند، بهداشت ضعیف دهان و دندان، آلودگی‌های ناشی از دندان‌های مصنوعی نامناسب، لبه‌های تیز دندان‌های لب پر شده و شکسته، استفاده از دهان شیوه‌هایی که مقادیر بالای الکل دارند و کم خونی فقر آهن نیز از مستعدکننده‌های دیگر آن محسوب می‌شوند.

سرطان‌ها هم دلایلی خاص برای به‌وجود آمدن دارند که دانشمندان شمار زیادی از این عوامل مستعدکننده را در طول سال‌ها شناخته‌اند

سرطان روده بزرگ: اگر فردی سابقه فردی یا خانوادگی ابتلا به پولیپ‌های روده یا بیماری‌های التهابی روده بزرگ داشته باشد، از رژیم غذایی پرچرب یا با فیبر پایین یا بدون میوه‌ها و سبزی‌ها تبعیت کند، بی‌تحرک باشد، الکل بنوشد، چاق باشد و سیگار بکشد بیش از دیگران احتمال مبتلا شدن به سرطان روده بزرگ را دارد.

سرطان لوزالمعده: وقتی کسی سیگار می‌کشد، الکل می‌نوشد، در نوشیدن قهوه و چای زیاده روی می‌کند، دیابت دارد یا التهاب مزمن پانکراس یا بیماری سیروز کبدی یا رژیم غذایی غنی از گوشت قرمز یا چربی حیوانی دارد، باید نگران مبتلا شدنش به این نوع سرطان باشد.

سرطان معده: اگر واقعا از این سرطان می‌ترسید مراقب میزان نیتریت در غذای‌تان باشید و میزان آن را کاهش بدهید. نیتریت در غذاهای شور و نمکی و دودی مثل ماهی دودی فراوان‌تر است. کم خونی پرنیسیوس، رژیم غذایی فاقد میوه و سبزی، عفونت با هلیکوباکتر پیلوری، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه یونیزان و مصرف سیگار و عوامل ژنتیکی از جمله دلایل بروز این سرطان هستند.

سرطان مری: بیشتر آنها که سرطان مری می‌گیرند یا از تنباکو به شکل سیگارت، سیگار یا پیپ استفاده کرده‌اند یا الکل فراوان نوشیده‌اند یا چاق بوده اند یا رژیم‌های نادرست گرفته‌اند و سطح برخی مواد حیاتی و مهم مانند کاروتن، روی و اسید اسکوربیک یا منگنز و سلنیوم را کاهش یافته است یا مبتلا به برخی سندرم‌های بالینی مانند سندرم مری بارت بوده‌اند یا میوه و سبزی‌های کافی نخورده‌اند.

سرطان کیسه صفرا: سنگ‌های صفراوی، افزایش سن، بارداری و مصرف داروهای استروژن‌دار یا خوردن غذاهایی با چربی و کالری بالا همه سبب‌ساز سرطان هستند.

سرطان ریه: سیگار مسوول 90 درصد موارد ابتلا به این سرطان است و پس از آن دیگر عوامل مثل مصرف سیگارت و پیپ و حتی استنشاق دود سیگار دیگران به اضافه قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه یونیزان گاز رادون، گاز خردل، پشم شیشه و محصولات فرعی سوخت‌های فسیلی آدم‌ها را مبتلا به سرطان ریه می‌کنند. به فهرست این عوامل آلودگی هوا و مصرف ناکافی میوه‌ها و سبزی‌های را نیز بیفزایید.

سرطان حنجره: بیشترین مسبب این سرطان سیگار کشیدن،‌ مصرف الکل و قرار گرفتن در معرض مواد خطرناک مثل خردل یا پشم شیشه است.

سرطان‌های پوست: افرادی که زیاد در معرض اشعه ماوراءبنفش پوست سفید قرار گرفته‌اند، سابقه آفتاب سوختگی‌های شدید دارند یا زخم جوش‌های بزرگ و بد شکل دارند یا دچار سوختگی‌های شدید شده‌اند یا در بستگان آنها مواردی از ابتلا به سرطان یافت می‌شود، خال‌های بزرگ دارند یا خال‌های متعددی دارند که تغییر رنگ می‌دهند یا کسانی که به‌واسطه پیوند عضو یا ابتلا به ایدز ایمنی بدن‌شان کاهش یافته است یا در معرض مواد خطرناکی چون آرسنیک یا هیدروکربن‌های پلی سیکلیک مثل زغال‌سنگ و آسفالت و مشتقات نفتی دیگر قرار دارند و دست آخر آنها که دائم پوست‌شان را برنزه می‌کنند، استعداد خوبی برای سرطان پوست دارند!

سرطان مثانه: مهم‌ترین عامل ابتلا به این سرطان مصرف سیگار است و پس از آن نیز عواملی چون قرار گرفتن در معرض مواد خطرزایی مانند بنزیدین و نفتیلامین‌ها (مواد شیمیایی که در صنعت چرم‌سازی و لاستیک‌سازی و رنگ‌سازی استفاده می‌شوند)، مصرف بیش از اندازه قهوه، عفونت مثانه با کرمی انگلی به نام شیستوزوما، درمان با برخی داروهای ضد سرطان و استفاده از مسکن‌هایی که حاوی فناستین هستند، عفونت‌های مکرر ادراری، رژیم غذایی نادرست و مصرف سیگار و عوامل ژنتیکی در به‌وجود آمدن این سرطان موثرند.

سرطان کلیه: مانند سرطان مثانه، سیگار مهم‌ترین عامل ابتلا به این سرطان است. همچنین چاقی، سوءمصرف مسکن‌ها بخصوص مواد حاوی فناستین، استفاده مکرر از داروهای ادرارآور و مصرف بیش از اندازه گوشت قرمز هم از مستعد کننده‌های این سرطان محسوب می‌شوند.

سرطان لنفاوی: نگرانی از ابتلا به این نوع سرطان در کسانی که ایمنی بدن شان به واسطه پیوند اعضا پایین است یا مبتلا به عفونت ایدز یا عفونت با ویروس ای‌بی‌وی هستند یا به مدت طولانی در معرض آفت‌کش‌ها یا حشره کش‌ها یا حلال‌های آلی قرار گرفته‌اند، بیشتر است.

لوسمی: سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری،‌ قرار گرفتن طولانی مدت در معرض میدان‌های مغناطیسی، اشعه یونیزان یا مواد خطرناکی چون بنزن یا آفت‌کش‌ها، داروهای شیمی درمانی، سندرم داون (منگولیسم) اختلالات ژنتیکی و سیگار کشیدن دلایل ابتلا به این سرطان هستند.

مریم یوشی‌زاده

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها