اختلافات شاهزادگان اصلاح‌طلب و محافظه‌کار شدت می‌گیرد

شکاف ‌در ‌آل‌سعود

هرچند افراد مطلع از تحولات درونی خاندان سلطنتی عربستان‌سعودی سال‌هاست نجواگونه از بروز اختلاف بین چهره‌های برجسته آل‌سعود می‌گویند لیکن این مساله تا حدود 2 هفته قبل که رهبر یکی از گروه‌های مخالف آل‌سعود از بازداشت خانگی بندر بن‌سلطان ، سفیر پیشین عربستان‌سعودی در آمریکا خبر داد چندان مورد توجه قرار نگرفته بود.
کد خبر: ۲۷۲۳۰۱

سعد الفقیه، از مخالفان دیرینه آل‌سعود و رهبر گروهی موسوم به «جنبش اسلامی اصلاحات» که سال‌‌هاست جلای‌وطن کرده و در لندن، پایتخت بریتانیا زندگی می‌کند حدود 2 هفته قبل در گفتگو با شبکه خبری العالم از بازداشت خانگی بن‌سلطان سخن به میان آورد.

فقیه ادعا کرد بن‌سلطان با تحریک و سازماندهی 200 تن در نهادهای امنیتی و نظامی عربستان‌سعودی مترصد انجام کودتا علیه عبدالله بن‌عبدالعزیز، پادشاه عربستان‌سعودی بوده که پس از کشف و شناسایی این توطئه تحت بازداشت خانگی قرار گرفته است. او اعتقاد دارد دستگاه‌های اطلاعاتی کشورهای عربی در ناکام گذاشتن طرح کودتا به دولت عربستان‌سعودی کمک کرده‌اند.

ادعای فقیه درباره کودتا علیه ملک عبدالله در آستانه جشن تولد 85 سالگی او و چهارمین سالی که قدرت را با مرگ ملک فهد به دست گرفت، مطرح شد. با وجود آن که بسیاری از غربی‌ها امیدوار بودند با روی کار آمدن ملک عبدالله که در دوران نخست‌وزیری‌اش به داشتن گرایشات اصلاح‌طلبانه و میانه‌رو شهرت داشت وضعیت سیاسی و اجتماعی عربستان سعودی بهبود یابد و آزادی‌های بیشتری به شهروندان این کشور اعطا شود در عمل با به قدرت رسیدن او اتفاق خاصی در این کشور نیفتاد.

ساختار سیاسی عربستان‌سعودی در واقع تابعی از روابط آشکار و نهان بیش از 200 شاهزاده است که به نمایندگی از 7 هزار عضو خاندان آل‌سعود سهمی از قدرت را دریافت کرده‌اند.

شاهزاده‌های سعودی به دو بخش اصلاح‌طلب و هوادار شیوه کنونی مدیریت کشور تقسیم‌ شده‌اند که هر از چند گاهی بر سر شیوه حاکمیت با یکدیگر اختلافاتی هم پیدا می‌کنند.

از تصمیمات بزرگی چون برگزاری انتخابات شوراهای شهری که می‌تواند طلایه اصلاح ساختار سیاسی غیرمشارکتی عربستان‌سعودی باشد، گرفته تا بازگشایی سینماها و اعطای آزادی‌های رسانه‌ای بیشتر به جامعه همیشه به عنوان مواردی دردسرساز در محافل قدرت عربستان‌سعودی یاد شده است.

اگرچه سینماهای عربستان‌سعودی قرار بود پس از 3 سال تعطیلی و منع فعالیت کمتر از یک سال قبل با برگزاری فستیوال فیلم جده بازگشایی شوند اما با دستور نایف بن‌عبدالعزیز، وزیر کشور عربستان سعودی که به نوعی نماینده جناح تندروی این کشور تلقی می‌شود برنامه برگزاری این فستیوال و بازگشایی سینماها لغو شد.

شاهزاده نایف که برادرزاده ناتنی ملک‌عبدالله است طی ماه‌های اخیر با سفارش خرید جدیدترین فناوری نظارت بر اینترنت مترصد افزایش نظارت بر مراودات اینترنتی شهروندان عربستان‌سعودی است. حتی گفته می‌شود وزارت کشور او طرحی را آماده کرده که کاربران اینترنت را ملزم می‌کند تراشه‌ای رهگیر که امکان ثبت و ضبط کارکردهای آنان در اینترنت را فراهم می‌آورد روی رایانه‌های‌شان نصب کنند.

نایف و همقطارانش به یمن داشتن روابط نزدیک با رهبران ارشد وهابی نفوذی قابل توجه در ساختار قدرت کشور دارند. اختلافات این شاخه تندرو با نیروهای متعادل‌تر در خاندان آل‌سعود زمانی از پرده برون افتاد که مخالفان درصدد حذف شاهزاده سلطان،‌ ولیعهد 84 ساله و پدر بندر بن‌‌سلطان و انتصاب ولیعهدی جدید برآمدند.

اختلاف‌نظر بین جناح‌های داخلی خاندان آل‌سعود به‌رغم آن که موضوع جدیدی نیست می‌تواند تلاش‌های جاری برای فاصله گرفتن از اقتصاد تک‌محصولی، ایجاد تنوع اقتصادی و انجام اصلاحات سیاسی و اجتماعی را با مشکل مواجه سازد.

توقف اصلاحات

اولین انتخابات شوراهای شهری عربستان ‌سعودی در سال 2005 با هدف دمیدن هوایی تازه به فضای خسته سیاسی عربستان‌سعودی برگزار شد.

هرچند نامزدهایی که به فهرست‌های نهایی راه یافته بودند از فیلتر‌های متعدد دولت عبور کرده بودند برگزاری انتخابات و تشکیل این شوراها به مراتب بهتر از عدم تشکیل‌شان و گامی کوچک در جهت اعاده مردم‌سالاری به جامعه عربستان ‌سعودی بود.

طرح برگزاری دومین انتخابات شوراهای محلی اوایل سال‌جاری میلادی به ناگاه کنار گذاشته شد. این اقدام از سوی بسیاری از مردم عربستان‌سعودی و به‌ویژه جوانان این کشور که خواستار اصلاح ساختار سیاسی کشور و فراهم آمدن مجال مشارکت مردم در اتخاذ تصمیم‌ها هستند گامی به عقب در مسیر معرفی ارزش‌های دمکراتیک تلقی شده است.

ملک عبدالله پس از به دست گرفتن قدرت در سال 2005 با انتصاب اولین معاون وزیر زن و حرکت در جهت کاهش اختیارات پلیس مذهبی عربستان‌سعودی سعی کرد تا حد امکان زمینه سرعت بخشیدن به روند دمکراتیک کشور را فراهم آورد اما مقاومت‌های جناح تندرو او را از پیگیری این طرح‌ها برحذر داشت.

نقش آل‌سعود

شکی وجود ندارد که مهم‌ترین عاملی که تعیین‌کننده سطح و سرعت اصلاحات در عربستان‌سعودی است نه خواست مردم که مراودات و تعامل‌ درونی جناح‌های مختلف خاندان آل‌سعود است.

ملک‌عبدالله طی 4 سال گذشته سعی کرده به خواست عمومی توجه کند و در برابر خواست اعضای تندروی آل‌سعود که گمان دارند حرکت در جهت اصلاحات و اعطای آزادی‌های بیشتر به مردم جایگاه حاکمیت را متزلزل می‌کند، بایستد.

در چنین شرایطی موتور محرکه انجام اصلاحات در عربستان‌سعودی را نه در مطالبات مردم که باید در اعمال فشارهای خارجی جست. ایالات‌متحده پس از حملات 11 سپتامبر 2001 که 15 تن از 19 عضو تیم‌های هواپیماربا از شهروندان عربستان‌سعودی بودند درصدد اعمال فشار به حاکمیت این کشور برای تن دادن به اصلاحات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی برآمد.

به گمان آمریکایی‌ها اهمال در انجام اصلاحات جامعه عربستان‌سعودی که حداقل نیمی از جمعیت 28 میلیونی‌اش زیر 25 سال سن دارند را به سمت طغیان سوق می‌دهد.

اقدام سال گذشته وجیهه الحیدر، زنی از ساکنان جده که سال گذشته مقارن با روز جهانی زن سوار بر خودرو در خیابان‌های شهر جده جولان داد تا قانون منع رانندگی زنان را بی‌اعتبار کند نمادی از این طغیان است که به مراتب بیشتر از طرح ناکام کودتا علیه ملک عبدالله تاثیرگذار است.

پیشینه سلطان

بندر بن‌سلطان‌، سفیر پیشین عربستان ‌سعودی در آمریکا و رئیس‌کنونی شورای عالی امنیت ملی این کشور متولد 1959میلادی است.

بن‌سلطان تا قبل از بازگشت به عربستان‌سعودی درسال 2005 به واسطه حضور 22 ساله‌اش در واشنگتن، پایتخت آمریکا عنوان قدیمی‌ترین سفیر خارجی ساکن آمریکا را از آن خود کرده بود. او فرزند سلطان بن‌عبدالعزیز،‌ ولیعهد عربستان سعودی است.

اطلاعات چندانی در مورد پیشینه بن‌سلطان در دست نیست اما گفته می‌شود او در دانشکده آموزش فنون خلبانی ارتش سلطنتی بریتانیا درس خوانده و خلبانی قابل است. اگرچه بن‌سلطان از اواسط دهه 70 میلادی جامه دیپلماسی به تن کرد و به عنوان دیپلمات خاک کشورش را ترک گفت لیکن او را بیشتر به عنوان دلال سلاح می‌شناسند تا دیپلمات.

رضا سادات

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها