بازگشت کمونیست‌ها

به نظر می‌رسد رویکرد موجود درقبال مولداوی و تحولات داخلی این کشور تجسم توصیفی است که نویل چمبرلین، از نخست‌وزیران پیشین بریتانیا در دوران منتهی به جنگ دوم جهانی در مورد مناقشه بین آلمان‌های سودت‌تبار و شهروندان چکسلواکی بیان کرد: «نبرد در کشوری دوردست بین مردمانی که ما چیزی از آنها نمی‌دانیم.»

اکنون با گذشت 71 سال از وقایع سودت (منطقه تاریخی در شمال جمهوری چک که در امتداد مرز لهستان قرار دارد در سپتامبر 1938 توسط آلمان‌ها تصرف و در 1945 به چکسلواکی بازگردانده شد) آنچه در مولداوی، کوزوو و کشورهای آشفته اطراف آن می‌گذرد نیازمند نگاه دقیق‌تری است. رویدادهای مولداوی به نظر می‌رسد هشداری جدی از بحرانی در آینده است.

اتهامات مطرح در مورد سوء‌استفاده از آرای انتخاباتی در مولداوی باعث شد دولت ناچار به قبول بازشماری آرا شود. ورونین خشونت‌های خیابانی در مولداوی را به همسایه خود رومانی نسبت می‌دهد و این کشور را متهم به تلاش در جهت زمینه‌سازی برای به راه انداختن انقلاب در مولداوی و الحاق آن به خاک خود می‌کند.

ورونین به اعتقاد خیلی‌ها عروسک خیمه‌شب بازی ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور پیشین روسیه و نخست‌وزیر کنونی این کشور است. رجزخوانی‌های ورونین به لحاظ تاریخی گمراه کننده است. در واقع فرهنگ و زبان مولداوی از رومانی الهام گرفته است. این کشور که تا سال 1940 بخشی از خاک رومانی بود در نتیجه پیمان استالین و هیتلر در آن سال از همسایه غربی خود جدا شد. موجودیت مولداوی به عنوان یک کشور مستقل نتیجه پیمان استالین است.

دولت‌های بالتیک که بر اساس توافق استالین و هیتلر به زیرمجموعه‌های اتحاد جماهیر شوروی پیوستند عاقبت در سال 1991 از قید سلطه روس‌ها آزاد شدند. حاکمیت استالین و اخلاف کمونیست وی در مولداوی نشان دهنده عناصر متعدد و عجیبی از روند شوروی‌سازی است.

مولداوی‌ها مجبور شده بودند تا زبان رومانیایی را به الفبای سیریلیک بنویسند تا الفبای لاتین. (الفبای سیریلیک که سیریل مقدس به مردم اسلاو آموخت امروزه با کمی تغییر در روسیه و بلغارستان و اوکراین کاربرد دارد.)

حتی با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی روسیه در چشم‌پوشی از سلطه خود بر مولداوی مردد بود. با وجود قرار گرفتن اوکراین در بین این دو کشور، کمونیست‌های مولداوی که همچنان قدرت را در دستان خود حفظ کرده بودند جدایی جغرافیایی از روسیه را تاب نمی‌آورند.

در سال 1990 همزمان با تجزیه یوگسلاوی و اعلام استقلال صرب‌های کرواسی، در مولداوی شرقی نیز جمهوری خودخواند‌ه‌ ترنس‌نیستریا برپا شد که هواداران روسیه در آنجا اعلام اکثریت کردند. این الگو سال گذشته همراه با تهاجم روسیه به گرجستان با هدف صیانت از اوستیای‌جنوبی و آبخازیا نیز تکرار شد. هنگامی که پوتین استقلال اوستیای‌جنوبی و آبخازیا را اعلام کرد از ترنس‌نیستریا نیز به عنوان منطقه‌ای مستقل یاد کرد.

مولداوی‌ها بعداز سال 1991 با اقداماتی کوچک اما تاثیرگذار به ادعاهای روسیه پاسخ دادند. این واکنش‌ها موید گرایشی هرچند اندک به سمت غرب بود. آنها پرچمی را برگزیدند که تقریبا همانند پرچم رومانی بود، الفبای سیریلیک را کنار گذاشتند و استفاده از زبان روسی در تلویزیون و رسانه‌ها متوقف شد.

رومانی به‌رغم تبلیغات هواداران برای رومانیایی تبارهای مولداوی کار چندانی انجام نداد و صرفا اعلام کرد وجود دو دولت عضو در سازمان ملل که هر دو به یک زبان تکلم می کنند بهتراز یک دولت است.

مولداوی به عنوان صادرکننده زنان به کشورهای اروپایی نیز شهرت نامطلوبی دارد. انتخابات جدید نارضایتی را دربین جوانان مولداوی که هرگز از واقعیت‌های ناخوشایند حکومت اسلاو آگاه نبودند، برانگیخته است. واقعیت این است که در اروپای‌شرقی پارادایم تاریخی بلند مدتی وجود دارد که واقعیت در پس آن نهفته است.

پوتین و نزدیکانش مصمم به قوام بخشیدن سلطه مسکو بر همسایگان روسیه و زیرمجموعه‌های شوروی هستند. ادامه حکومت کمونیستی در مولداوی قدمی است در راستای فشار بر اوکراین مستقل. مسکو در کنار آشوب‌ها و دگرگونی های مولداوی ادعا دارد در چچن آرامش برقرار شده است. چچن هم مرز با گرجستان است و بسیاری از تحلیلگران معتقد هستند که پوتین شاید با عبور از چچن خود را برای حمله ای دیگر به گرجستان در اواخر امسال آماده می‌کند.

همزمان در کوزوو که روسیه استقلال آن را دستمایه حمایت خود از اوستیای‌جنوبی و آبخازیا قرار داده است هجمه صرب‌ها علیه جمهوری جدید کوزوو ادامه دارد. این ماه مقارن با دهمین سالگرد حمله ناتو به صربستان است. پایان قتل‌عام 2میلیون کوزوویی و آلبانیایی‌تبار توسط بلگراد. در حالی که مونته‌نگرو که به لحاظ تاریخی بیشتر متعلق به قوم صرب است تا صربستان و مقدونیه که اکثریت اسلاو دارد هر دو کوزوو را به رسمیت شناخته‌اند صربستان بر خواسته خود برای تصاحب مجدد این قلمرو مصر مانده است و از به رسمیت شناختن استقلال کوزوو خودداری می‌کند.

بوریس تادیچ، رئیس‌جمهور صربستان در حالی از ماندن کوزوو در قالب این جمهوری سخن می‌گوید و دولتش تقاضایی را در دیوان دادگستری لاهه علیه استقلال کوزوو مطرح کرده که او 17آوریل اعلام کرد آرزو دارد سفری زیارتی به صومعه دکان در این منطقه داشته باشد. خیلی زود مقامات اروپایی و سازمان ملل با سفارت آمریکا در پریشتیا، پایتخت کوزوو همراه شدند تا رهبران این جمهوری را برای موافقت با سفر تادیچ تحت فشار بگذارند.

با انتشار اخبار مربوط به سفر تادیچ به کوزوو فعالان آلبانیایی‌تبار به مسیرهای پیش‌بینی شده برای عبور کاروان حامل رئیس‌جمهور صرب هجوم آوردند تا اعتراض خود را نشان دهند. نیروهای ناتو با اعزام هلی‌کوپتر و استقرار نیروهای مسلح به تادیچ کمک کردند از این مخمصه بگریزد.

لهستان، اوکراین، گرجستان و کوزوو در خط مقدم مخالفت با عملکرد روسیه قرار گرفته و به بازیگرانی کلیدی در نبرد پنهان روسیه و آمریکا در شرق اروپا تبدیل شده‌اند.

آیا مولداوی ارزش آن را دارد که آمریکا خود را درگیر این مخمصه کند؟ احتمالا نه. اما احتمال آنکه اوباما تعهد واشنگتن را نسبت به استقرار سپر دفاع موشکی در مجارستان و جمهوری چک ترک کند بدترین جواب ممکن را به مسکو خواهد فرستاد. صرف نظر از ضربه های بحران جهانی اقتصاد توسعه‌گرایی روسیه جان تازه ای یافته است.

اجازه دهید امیدوار باشیم قضاوت مورخان آینده هنگامی که به رویدادهای مولداوی می اندیشند این نباشد که بی خبری نسبت به آنچه که در دوردست ها رخ می داد امروز ما را به سیاست تسلیم و مماشات کشانده است. در مورد مولداوی ما نیاز داریم تا بدانیم که نیت پوتین و همدستان وی در صربستان چیست و خود را برای مواجهه با ماجراجویی های آنها آماده کنیم.

منبع: فارین افرز