اثر کلسیم بر کاهش وزن

PTH یا هورمون غده پاراتیروئید، نقش مهمی در نگهداری کلسیم سرم در غلظت 10 میلی‌گرم در دسی‌لیتر سرم دارد. به کمک بازجذب از استخوان، لوله‌های کلیوی و افزایش جذب از روده، هورمون‌های دیگری مثل گلوکوکورتیکوئیدها، تیروئیدی و جنسی نیز نقش مهمی در هموستاز کلسیم دارند. در یائسگی، کاهش سریع استروژن سرم عامل عمده کمک‌کننده‌ای در برداشت کلسیم از استخوان‌هاست.

کلسیم علاوه بر دندان و استخوان، عملکرد متابولیکی در سلول‌های تمامی بافت‌ها دارد و برای انتقال عصبی و تنظیم عملکرد عضله قلب ضروری است. افزایش معنادار کلسیم می‌تواند سبب نارسایی قلبی یا تنفسی شود. کاهش آن نیز سبب تتانی (گرفتگی) عضلات اسکلتی می‌شود. یون‌های کلسیم نقش اساسی در انقباض عضلات صاف دارند. کلسیم در تشکیل لخته‌های خون نیز کمک می‌کند.

نکته مهم این است که دریافت بالای کلسیم غذایی در ارتباط با کاهش شیوع اضافه وزن و چاقی است که مکانیسم‌های آن عبارتند از: 1- کاهش سطح PTH و ویتامین D فعال که منجر به ممانعت سنتز چربی و افزایش تجزیه آن می‌شود. 2 افزایش دفع چربی، مدفوعی ناشی از تشکیل صابون به کمک کلسیم.

نیاز به کلسیم در بالغان بین 1000 تا 1200 میلی‌گرم در روز متغیر است. شیر گاو و محصولات لبنی، غنی‌ترین منابع آن هستند. سبزیجات سبز تیره برگی‌شکل مثل کلم، برگ سبز شلغم و خردل، بروکلی، بادام، ملاس سیاه، استخوان‌های کوچک ساردین، ماهی آزاد کنسرو شده و صدف منابع خوب کلسیم هستند. همچنین لوبیای سویا حاوی مقادیر زیادی کلسیم است. البته اسید اگزالیک دسترسی کلسیم را در ریواس، اسفناج و چغندرقند محدود می‌کند. مکمل‌های کلسیم متنوع‌اند. کربنات کلسیم معمول‌ترین شکل مکمل است که بویژه در PH خنثی نسبتا غیرمحلول است. چاقی و سپس رژیم‌های کاهش وزن دارای اثرات مهمی روی وضعیت استخوان است که منجر به پوکی استخوان می‌شود؛ ولی دریافت کلسیم بویژه از محصولات لبنی در ارتباط با کاهش چربی بدن است. از طرفی دریافت بالای کلسیم و بیش از 2500 میلی‌گرم در روز با ویتامین دی منجر به کلسیفیه شدن بافت‌های نرم از جمله کلیه می‌شود. دریافت زیاد کلسیم با جذب کاتیون‌های دوظرفیتی دیگر مثل آهن، روی و منگنز تداخل می‌کند. پس مکمل‌های برخی املاح باید در زمان‌های متفاوت از هم مصرف شوند. یبوست نیز عارضه دیگر دریافت کلسیم اضافه است.

محمدعلی پازوکی‌مهر