خواستگاری از نوع آمریکایی

نخست این‌که در پیام برای نخستین‌بار طی 30 سال گذشته تلاش نشد تا در خطاب دادن بین مردم و حکومت ایران تمییز داده شود.

دوم این‌که در پیام بصراحت از عبارت «جمهوری اسلامی ایران» و حق آن برای دستیابی به جایگاه واقعی خودش در جهان سخن گفته شد.

سوم این‌که در پیام نوروزی اوباما تلاش شد تا انتقادها و کلمات کلیشه‌ای درباره حمایت ایران از تروریسم، دستیابی به سلاح هسته‌ای و ... لااقل به طور ماهرانه‌ای در لابه‌لای دیگر مطالب پنهان شود و چندان برجستگی نیابد.

چهارم این‌که کمتر مرسوم است رئیس‌جمهور ایالات متحده در مراسم آیینی دیگر کشورها اینچنین ورود کند و حتی از ادبیات خاص آن کشور مایه بگذارد (اشاره به جمله عید شما مبارک در انتهای پیام که به فارسی گفت)‌ و خواندن شعر سعدی: «بنی‌آدم اعضای یکدیگرند که در آفرینش زیک گوهرند» و ... اما با وجود این و ضمن اذعان به این امر که نکات فوق، لااقل به لحاظ شکلی نشانه‌هایی از تغییر رویکرد درست آمریکا در قبال ایران دارد باید بر این نکته اذعان کرد که پیام تبریک اوباما به مناسبت نوروز ایرانیان آن خواسته و مطالبه‌ای نیست که سال‌هاست از جانب ایران به عنوان ملاک و معیار تغییر رویکرد دولت آمریکا در قبال ایران از آن یاد می‌شود بویژه آن‌که در ورای عبارت‌های دوستانه پیام اوباما، تهدیدی نرم نیز وجود دارد.

روزنامه الشرق ‌الاوسط در تحلیل پیام رئیس جمهور آمریکا به مردم ایران می‌نویسد اوباما با پیام‌های مثبت و هوشمندانه ، توجه و بهانه‌های ایرانی‌ها را برای رد کردن همکاری دائم از بین برد و با این اقدامات دشمنان سیاسی خود را در وضعی قرار داد که اگر روزی تصمیم گرفت با ایران در رویارویی سیاسی یا حتی نظامی قرار گیرد ، بهانه‌ای برای مخالفت با این اقدام نداشته باشد.

این روزنامه می‌نویسد در گذشته سیاست‌های جورج بوش روشن‌ و واضح بود و سیاست ایرانی‌ها پیچیده ، اما امروز برعکس ، اقدامات ایرانی‌ها از سخنان آنها واضح‌تر است برخلاف اوباما که دقیق نمی‌دانیم به کدام سو در حرکت است.

اوباما هم‌اکنون در داخل و خارج آمریکا در حال ایجاد جبهه‌ای علیه ایران است به گونه‌ای که در آینده می‌تواند بگوید همه راه‌ها و شوق‌ها را به کار بسته و دیگر چاره‌ای جز رویارویی با ایران برای توقف برنامه هسته‌ای آن وجود نخواهد داشت.

هفته‌نام لبنانی الانتقاد هم با اشاره به انعطاف ظاهری باراک اوباما در قبال ایران می‌نویسد به نظر می‌رسد آمریکا با دولت اوباما همچنان در پشت پرده برای محاصره و به انزوا کشیدن ایران تلاش‌های زیادی می‌کند که تفاوت چندانی با اهداف تجاوزگرانه دولت بوش ندارد.

به نوشته این هفته‌نامه، از زمانی که اباما قدم به کاخ‌سفید گذاشته است دولت جدید اظهارات ضد و نقیضی در ارتباط با مسائل دشوار ایراد می‌کند.

این مساله در موضع‌گیری نسبت به تجاوز وحشیانه اسرائیل به غزه و مساله عقب‌نشینی از عراق و انعطاف ظاهری با ایران نمود پیدا کرد ، اما به نظر می‌رسد آمریکا با دولت اوباما همچنان در پشت پرده برای محاصره ایران و به انزوا کشیدن تهران تلاش‌های زیادی می‌کند که تفاوت چندانی با اهداف تجاوزگرانه دولت بوش ندارد.

آمریکا هم‌اکنون برای تحقق موفقیت راهبرد جدید خود سعی دارد روسیه را به سمت خود بکشاند یا دست‌کم آن را بی‌طرف کند ، زیرا معتقد است هرگونه طرح خصمانه علیه ایران خواه مستقیم یا به واسطه اسرائیل بدون بی‌طرفی روسیه موفق نخواهد شد.

نامه اخیر اوباما به رئیس‌جمهور روسیه نیز در همین چارچوب ارسال شد؛ نامه‌ای که در آن رئیس ‌جمهور آمریکا مطرح کرد که آمریکا ممکن است از نصب سیستم دفاع موشکی در اروپای شرقی کوتاه بیاید به شرط آن‌که روسیه از نفوذ خود در ایران برای توقف برنامه هسته‌ای این کشور استفاده کند.

نگاهی به وقایع پیش‌آمده میان ایران و آمریکا در سال 87 نیز نشان می‌دهد گرچه سیاست چماق بوش به هویج اوباما تغییر پیدا کرده، اما دیوار بی‌اعتمادی میان 2 کشور آنچنان بلند است که سال‌های زیادی طول خواهد کشید تا مردم 2 کشور فضای تلطیف شده میان دو طرف را نظاره‌گر باشند.

روابط ایران و آمریکا در سال 87

ایران و آمریکا در سال 87 روزهای پرفراز و نشیبی را سپری کردند از احتمال حمله نظامی آمریکا به ایران تا احتمال گشایش دفتر حافظ منافع آمریکا در تهران و البته پیام تبریک احمدی‌نژاد به مناسبت انتخاب باراک اوباما به ریاست‌جمهوری آمریکا.

اوباما در سخنرانی مراسم تحلیف و همچنین در گفتگوهای خبری‌اش خطاب به ایران گفت اگر کشورهایی مانند ایران مایل باشند، نخست مشت‌های گره کرده خود را باز کنند، دست دوستی آمریکا را خواهند دید که به سوی آنها دراز شده است.

این سخنرانی بظاهر مهم‌ترین چراغ سبز رئیس‌جمهور جدید آمریکا به ایران به شمار می‌رفت، اما همچنان که نامه احمدی‌نژاد به اوباما بی‌پاسخ ماند، ایران هم به این گفته‌های اوباما پاسخی نداد.

احتمال حمله نظامی

اوایل سال 87 که آخرین ماه‌های دوران ریاست‌جمهوری جورج‌بوش طی می‌شد، برخی احتمال حمله آمریکا به ایران را زیاد می‌دیدند به طوری که برای نخستین بار سردار جعفری، فرمانده کل سپاه در گفتگو با «جام‌جم» از احتمال درگیری نظامی 2 کشور خبر داد. این نگرانی پس از شکست جمهوریخواهان در انتخابات بیشتر شد.

برخی سیاستمداران و تحلیلگران معتقد بودند با باخت جمهوریخواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری، این حزب چیزی برای از دست دادن ندارد و از همین‌رو این موضوع احتمال حمله نظامی آمریکا در آخرین روزهای ریاست جمهوری جورج بوش را افزایش می‌‌دهد. در دوره انتقالی قدرت از بوش به اوباما، مانورهای مختلفی از سوی ایران برگزار شد تا آمریکا بداند حمله به ایران هزینه گزافی برای آنها در پی دارد.

جنجالی‌ترین موضوع

شاید جنجالی‌ترین موضوعی که در روابط ایران و آمریکا در سال گذشته رخ داد، بحث گشایش دفتر حفاظت منافع آمریکا در تهران با حضور دیپلمات‌های آمریکایی بود. این موضوع در زمان ریاست‌جمهوری جورج بوش اعلام شد، اما این دولت در نهایت اعلام کرد تصمیم‌گیری درباره گشایش دفتر حافظ منافع را به دولت باراک اوباما خواهد سپرد.

از وقتی بحث گشایش این دفتر آغاز شد وزارت خارجه ایران اعلام کرد در صورت رسیدن در خواست رسمی برای گشایش این دفتر آن را بررسی خواهد کرد. با این همه علی لاریجانی رئیس‌ مجلس شورای اسلامی طرح این موضوع را فریبکاری آمریکا خواند.

لاریجانی در عین حال از ارسال نامه برخی نمایندگان مجلس و سناتورهای آمریکایی برای مجلس ایران خبر داد و گفت مجلس در حال بررسی در خواست نمایندگان آمریکایی برای گفتگو با نمایندگان مجلس ایران است. با این همه تا پایان سال 87 خبری از نتیجه احتمالی بررسی این نامه منتشر نشد.

نارضایتی‌های ایران

در ماه‌های پایانی سال 87 که امیدواری‌هایی نسبت به احتمال گرم شدن تدریجی روابط ایران و آمریکا پدید آمد برخی نشانه‌ها از نارضایتی ایران از سیاست دولت جدید آمریکا حکایت می‌کرد، از جمله ایران چندان از انتصاب دنیس راس به عنوان مشاور وزیر امور خارجه آمریکا در امور کشورهای خلیج‌فارس از جمله ایران خشنود به نظر نمی‌رسید حتی هوشنگ امیراحمدی، مدیر شورای روابط ایرانیان و آمریکائیان، راس را متعلق به دیدگاهی می‌داند که خاستگاه آن در وزارت خارجه آمریکاست که اعتقاد دارد باید تهدید و تشویق‌های بزرگ‌تری را نسبت به دوره جورج بوش برای ایران در نظر گرفت.

تاخیر در اعلام سیاست‌های دولت جدید آمریکا در قبال ایران که احمدی‌نژاد و مکی خواستار اعلام آن شده بودند از دیگر موضوعاتی بود که باعث شد احتمال گرم شدن روابط ایران و آمریکا ضعیف بماند.

به این ترتیب روابط ایران و آمریکا در سال 87 نیز همچنان در تعلیق باقی ماند. هفته‌هایی سایه تهدید جنگ بالای سر 2 کشور بود و روزهایی هم خوش‌بینی‌ها نسبت به عادی شدن روابط افزایش می‌یافت.

تغییر عملی رویکرد، خواسته ایران

جمهوری اسلامی ایران دست‌کم طی 20 سال گذشته موضوعاتی چون تعیین تکلیف اموال بلوکه شده ایران در آمریکا و رفع تحریم‌ها را به عنوان 2 گام عمده برای نشان دادن تغییر در رویکرد دولت آمریکا در قبال ایران می‌داند، در حالی که با توجه به امضای دوباره لایحه تحریم ایران به مدت یک سال دیگر از سوی اوباما و سخن گفتن از تشدید تحریم‌ها و عدم تحرک عملی دولت واشنگتن برای رفع توقیف از اموال و دارایی‌های ایران در آمریکا، اذعان به تغییر در مواضع و سیاست‌های اعلامی واشنگتن در قبال ایران چندان اعتماد مقامات ایران را به پای گذاردن در فرآیند گفتگو و مذاکره و عادی‌سازی روابط برنمی‌انگیزد.

مقامات واشنگتن همچنان اصرار دارند پیش‌شرط‌های ایران برای مذاکره را به عنوان امتیازهایی که قرار است در جریان مذاکرات به ایران بدهند در نظر داشته باشند، در حالی که نکاتی چون رفع تحریم‌ها و رفع توقیف اموال ایران در آمریکا از نظرگاه دولتمردان کشورمان گام‌هایی اولیه است که دولتمردان واشنگتن می‌توانند برای ابراز حسن‌نیت خود و ایجاد شرایط برای مذاکراتی در سطح برابر از آن بهره بگیرند.

رهبر انقلاب در نخستین روز سال جدید در جمع مردم در حرم رضوی گوشه‌هایی از اقدامات خصمانه آمریکا را در قبال کشورمان برشمردند. تحریک مخالفان و کمک به حرکت‌های تجزیه‌طلبانه و تروریستی، مسدود کردن میلیاردها دلار دارایی و اجناس و اموال ملت ایران، چراغ سبز به صدام برای حمله به ایران و حمایت همه‌جانبه از رژیم بعثی در طول 8 سال جنگ تحمیلی که منجر به شهادت حدود 300 هزار نفر از جوانان این سرزمین شد، فاجعه‌آفرینی در حمله موشکی به هواپیمای مسافربری ایران در سال آخر جنگ تحمیلی و قتل‌عام حدود 300 زن، مرد و کودک، 30 سال تحریم ملت ایران، حمایت از تروریست‌های جنایتکاری که تعداد زیادی را در ایران ترور کرده‌اند، تشنج‌آفرینی در منطقه، حمایت بی‌قید و شرط از جنایتکاران صهیونیست و تهدید مکرر ایران به حمله نظامی و اهانت به ملت و مسوولان ایرانی، مواردی از خصومت‌های آمریکا در قبال مردم و مسوولان کشورمان بود که رهبر انقلاب در این اجتماع مردمی برشمردند و با اشاره به روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید در آمریکا تصریح کردند آنها می‌گویند به سوی ایران دست دراز کرده‌ایم و ما می‌گوییم اگر آمریکا در زیر دستکش مخملی، دستی چدنی را پنهان کرده باشد این اقدام هیچ معنا و ارزشی ندارد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همچنین تاکید کردند تغییر نباید لفاظی و با نیت ناسالم باشد و اگر می‌خواهید ضمن حفظ همان اهداف قبلی، فقط سیاست‌ها و تاکتیک‌ها را عوض کنید این یک خدعه است نه تغییر و اگر تغییر واقعی مورد نظر شماست باید در عمل مشاهده شود.

عباس محمد‌نژاد