زگیل دانه‌ای کوچک اما مسری

زگیل، برآمدگی کوچک و تومور خوشخیم پوستی است که بر اثر آلودگی به نوعی ویروس ایجاد می‌شود. در واقع زگیل رشد غیرسرطانی پوست و نوعی اختلال سیستم ایمنی به حساب می‌آید. زگیل‌ها در بیشتر موارد شامل یک یا چند نقطه ریز سیاه و در حقیقت عروق خونی منعقد شده هستند. آنها به رنگ پوست، سفید، صورتی یا قهوه‌ای مایل به زرد هستند، سطحی ناهموار دارند و معمولا جز خارش، عارضه شدید دیگری ندارند. ولی انواعی از زگیل‌ها سرطانی می‌شوند؛ از این میان می‌توان به زگیل‌های ناحیه تناسلی اشاره کرد. به طور کلی زگیل انواع مختلفی دارد که شامل زگیل معمولی، زگیل پا، زگیل مسطح، زگیل تناسلی، زگیل نخی ‌و زگیل قارچی است که بیشتر در کف دست‌ها، پاها، کناره ناخن، پشت دست و حتی داخل دهان دیده می‌شود.

زگیل چگونه ایجاد می‌شود؟ حتما تا به حال شنیده‌اید که می‌گویند اگر به گربه آب بپاشید، زگیل درمی‌آورید؛ تعبیری که گوش‌هایمان از کودکی با آن آشناست. اما باید گفت که آب پاشیدن به گربه هیچ ربطی به زگیل درآوردن ندارد بلکه زگیل تنها نوعی اختلال سیستم ایمنی بدن است که بر اثر آلودگی با نوعی ویروس ایجاد می‌شود. البته زگیل زمانی ایجاد نشانه می‌کند که به دلیل اندازه و شکل، ناخوشایند می‌شود. زگیل معمولی از طریق تماس مستقیم با ویروس ایجاد می‌شود. این ویروس حتی می‌تواند از طریق حوله آلوده یا لوازم شخصی فرد مبتلا منتقل شود. ولی به طور کلی سیستم ایمنی افراد با هم متفاوت است و پاسخ‌های مختلفی به ویروس می‌دهد و لزوما هر کسی که با ویروس در تماس است، به زگیل مبتلا نمی‌شود.

آیا زگیل یک بیماری مسری است؟ بله. زگیل بسیار مسری است و براحتی از طریق تماس پوستی می‌تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود. زگیل از طریق تماس مستقیم یا وسایل آلوده منتقل می‌شود و زمان ورود ویروس تا بروز زگیل تا چند ماه طول می‌کشد. خطر سرایت زگیل در زگیل‌های تناسلی بیش از دیگر انواع آن است و در این شرایط همسر فرد آلوده باید تحت بررسی قرار گیرد. زگیل از راه تماس نزدیک به همراه سایش و فشار مثل فشردن دست یکدیگر، گاز گرفتن دست آلوده و انگشت در دهان کردن و استفاده از حوله آلوده و کفش‌های مرطوب در حمام و استخرها منتقل می‌شود.

چه افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا هستند؟ معمولا در افـرادی کـه دچار ضعف سیستم ایمنی هستند یا از داروهای تضعیف‌کننده ایمنی بدن استفاده می‌کنند و در افراد مبتلا به ویروسHIV ، احتمال ابتلا به زگیل و تعداد ضایعات بیشتر است.

همچنین 92 درصد از بیمارانی که تحت پیوند کلیه قرار گرفته‌اند، پس از 5 سال به زگیل مبتلا شده‌‌اند. افرادی هم که بیشتر از حمام‌های عمومی استفاده می‌کنند، کودکانی که عادت به جویدن ناخن‌‌های خود دارند و نیز بیماران دیابتی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند.

زگیل در چه سنی شایع‌تر است؟ زگیل معمولا در کودکان و جوانان بروز می‌کند و میزان آن در میان مردان و زنان یکسان است. ولی به طور عمده می‌تواند در هر سنی دیده شود که بیشتر افراد 12 تا 16 سال مستعد ابتلا به آن هستند.

ایجاد زگیل در کودکانی که قبلا هم سابقه ابتلا را داشته‌اند، 3‌‌برابر دیگر کودکان است. میزان شیوع زگیل در سیاه‌پوستان بیش از سفیدپوستان است.

آیا زگیل قابل درمان است؟ زگیل در بسیاری از موارد خود به خود ناپدید می‌شود، ولی در برخی افراد نیاز به درمان دارد و در بیشتر موارد اقدام به درمان تنها برای جلوگیری از سرایت ویروس زگیل به نقاط دیگر بدن و افراد دیگر انجام می‌شود.

زگیل‌های معمولی در کودکان طی مدت چند ماه یا حداکثر 2‌‌سال خود به خود از بین می‌رود ولی در صورت مقاوم ماندن و دردناک بودن زگیل باید بسرعت به پزشک مراجعه کرد. در میان انواع زگیل‌ها، زگیل‌های تناسلی به دلیل احتمال سرطانی شدن، باید بلافاصله درمان شوند و بخصوص زنان مبتلا، باید به طور منظم آزمایش پاپ اسمیر انجام دهند. معمول‌ترین درمان‌هایی که در درمان زگیل استفاده می‌شود، شامل کاربرد اسید سالیسیلیک و اسید لاکتیک، سرمادرمانی با نیتروژن مایع، استفاده از جریان الکتریکی (سوزاندن)‌، ایمنی‌درمانی با داروهای محرک سیستم ایمنی به صورت خوراکی و موضعی و جراحی با لیزر هستند. از این میان 70‌‌تا 80 درصد از زگیل‌های دست با استفاده از سرمادرمانی در مدت 12 هفته تا 3 ماه درمان می‌شوند و به نوعی مناسب‌ترین روش درمانی، همین سرمادرمانی با نیتروژن مایع است که ویروس‌ها و سلول‌های حاوی ویروس را از بین می‌برد. اما علاوه بر درمان‌های شیمیایی، برخی داروهای گیاهی و سنتی نیز هستند که در درمان زگیل نقش موثری ایفا می‌کنند. به طور مثال استفاده از عصاره سیر روی زگیل به مدت 7 تا 14 روز و روزی 2 بار تاثیر 90 درصدی در درمان زگیل دارد یا استفاده از صمغ انجیر عوارض و نیز مدت درمان با درمان‌های شیمیایی را به نصف کاهش می‌دهد.

آیا با درمان زگیل برای همیشه از شر آن خلاص می‌شویم؟ زگیل به دلیل ویروسی بودنش توانایی تکثیر زیادی دارد و می‌تواند بافت‌های سلولی اطرافش را نیز درگیر کند. بنابراین بعد از درمان هم، به دلیل وجود سلول‌های آلوده احتمال رشد و ایجاد زگیل‌های جدید وجود دارد. بنابراین تنها راه جلوگیری از عود زگیل و گسترش مجدد آن، درمان سریع است تا ویروس‌ها توانایی آلوده کردن سلول‌های دیگر را نداشته باشند.

چه عواملی بروز و بدتر شدن زگیل‌ها را افزایش می‌دهد. با زگیل چگونه برخورد کنیم؟ تماس با فرد آلوده مهم‌ترین راه انتقال است و در کنار آن عواملی چون کندن زگیل، دست دادن با افراد مبتلا، لیف زدن، شانه کردن یا اصلاح نواحی مبتلا به زگیل، سنگ پا کشیدن در زگیل‌های کف پایی، استفاده از ناخن‌گیر فرد آلوده، مرطوب بودن نواحی مبتلا به زگیل، استفاده از حوله و وسایل شخصی افراد مبتلا و نیز راه رفتن در حمام‌های عمومی و نیز استفاده از استخرها هستند که می‌تواند احتمال ابتلای فرد را به انواع زگیل افزایش دهد.

آیا زگیل جنبه وراثت دارد؟ برخی تحقیقات صورت گرفته عامل ایجاد زگیل را فعل و انفعال عوامل محیطی و ژنتیکی می‌دانند، به طوری که دسته‌بندی خانوادگی و تنوع نژادی زگیل، احتمال ارثی بودن آن را بالا می‌برد. فرزندان والدینی که سابقه ابتلا به زگیل داشته‌اند حدود 5 برابر بیشتر از سایرین در معرض بیماری هستند و احتمال ابتلا به زگیل در میان خواهران و برادران یک خانواده نیز بیشتر است. در ضمن زگیل به دلیل ویروسی بودنش احتمال عود مجدد دارد.

ندا اظهری